Formowanie:
Sformowana na podst. rozkazu NDWP nr 41/org z 6.X.44 r. w miejscowości Narol i Trawniki w lubelskim.

Dowódcy
dowódca brygady:
23.10.1944 - do konca wojny - płk Antoni Stonoga

Zastępcy do spraw liniowych:
vacat

Szef sztabu:
12.10.1944 - do końca wojny - ppłk Jan Matusiak

Zaprzysiężenie:
07.01.1945 roku w m. Trawniki.

Sztandar:
Ufundowany przez społeczeństwo Ełku, wręczono 06.10.1945 r.

Nazwy i odznaczenia:
Na podst. rozkazu NDWP nr 226 z 01.10.1945 r. nadano brygadzie miano "Mazurskiej".


Skład brygady:
w/g etatu brygada składała się z:
dowództwa brygady - nr etatu 012/88 (67 ludzi)
kompanii dowodzenia - nr etatu 012/189 (94 ludzi)
kompanii rozpoznania - 012/198 (65 ludzi)
parku przeprawowgo - nr etatu 012/90 (37 ludzi)
34, 36, 38, 39 bat. sap. - nr etatu 012/109 (321 ludzi)
plutonu sanitarnego - etat nr 012/152 (17 ludzi)
poczta polowa - etat nr 014/97 W (4 ludzi)

W skład sztabu wchodziły:
-   pluton łączności
-   komp. rozp. (dwa plutony)
-   komp. dowodz.
-   dwa plutony samochodowe
-   pluton remontowy
-   pluton gospodarczy
-   żandarmeria

W skład bat. sap. wchodziły:
-   pluton dowodzenia (dwie drużyny rozpoznania)
-   trzy kompanie saperów (każda komp. złożona z trzech plutonów, pluton składał się z trzech drużyn)
-   plutonu gospodarczego.

Dyslokacje i działania bojowe:
Formowanie brygady rozpoczęło się w ramach powstawania 3 AWP, w której składzie miała działać. Po wstrzymaniu organizacji 3 AWP brygada nie została objęta reorganizacją i przeszła do odwodu NDWP. Jednostkę zaczęto formować w m. Narol, a następnie w m. Trawniki i folwarku Oleśniki.
Tworzenie brygady szło sprawnie zwlaszcza, że duży procent żołnierzy przybył z rozformowanej 11 DP. Najmniejszą ilościowo obsadą charakteryzował się park lekkich przepraw, gdyż nie posiadał sprzętu i w całej działalności jednostki nie odegrał większej roli. Główny bowiem nacisk w szkoleniu brygady położono na przygotowanie pododdziałów do rozminowywania.
Od samego początku planowano wykorzystać jednostkę do rozminowania stolicy po jej wyzwoleniu. Od 21 stycznia brygada rozpoczęła akcję oczyszczania Warszawy. 5 BSap. prowadziła pracę od 21.01. do 13.03.1945 r.
Miała swoje stanowisko dowodzenia przy ulicy Gen. Zajączka 43. Sztab brygady jako sztab obwodowy zorganizował trzy rejonowe sztaby rozminowania: - 39 bsap. budował w tym czasie stanowisko dowodzenia Sztabu Głównego WP we Włochach, a teren w którym pracowano był ograniczony Cytadelą, al. Wojska Polskiego, ul. Krasińskiego i Powązkowską do fortu II i w kierunku północno - wschodnim do fortu I,
34 bsap. rozminowywał Marymont i Żoliborz,
38 bsap. Bielany, Kaskadę, Słodowiec i Burków Duży,
36 bsap. Wawrzyszew, lotnisko na Bielanach i Lasek Bielański.

5 Bsap. zdjęła min ppanc. 722 szt., min przciwpiechotnych 2683, rozminowano 234 budynki, 149 km ulic i dróg, sieci kanalizacyjnej 7, 3 km, sprawdzono 16 km kwadratowych miasta, zniszczono bomb lotniczych 658, pocisków artyleryjskich 974 szt., granatów 1617, min możdzierzowych 2466.

5 marca d-ca wojsk inż. - sap. WP gen. Lisowski rozkazał brygadzie przystąpić do oczyszczania z min i niewypałów tereny północno -wschodniej Polski. Granice rejonu rozminowania przebiegały od ujścia Wisły wzdłuż rzeki do Warszawy, dalej w kierunku północno - wschodnim wzdłuż szosy biegnącej przez Radzymin, Wyszków, Ostrów Mazowiecki, Zambrów, Starą Górę, Goniądz, Suchowolę, Augustów, Suwałki do granicy z ZSRR, a następnie wzdłuż granicy do Zalewu Wiślanego. Powierzchnia terenu, który należało sprawdzić wynosiła ok. 50 000 km kwadratowych. Rozminowanie przebiegało wzdłuż ustalonych rubieży: pierwsza - przyczółek modliński, druga - Ostrołęka, Łomża, trzecia - Ossowiec, Augustów, czwarta - dawne Prusy Wschodnie.
W okresie od marca do lipca 45 r. saperzy rozminowali 4812 km kwadratowych, 13 miast, 612 miasteczek i wsi, oddano do użytku 2 fabryki, 2 lotniska, 10 mostów kolejowych, 107 drogowych, 1409 km dróg bitych, 2038 km gruntowych, oczyszczono z wraków i konstrukcji mostowych koryta Wisły i Bugu. Unieszkodliwiono 1 430 000 min i pocisków. Po oczyszczeniu przyczółka modlińskiego do sierpnia brygada oczyszczała tereny nad Narwią na odcinku Ostrołęka - Łomża, a od połowy sierpnia odcinek Osowiec - Augustów.


Źródła:
J. Bordziłowski - "Żołnierska droga"
J. Malczewski - "Śmierć przychodzi po wojnie"
K. Kaczmarek - "Polskie Wojsko na Wschodzie 1943 - 1945 od Mierei do Łaby"
"Organizacja i działania bojowe Ludowego Wojska Polskiego w latach 1943 -1945" - praca zbiorowa
K. Dideńko - "Wojska inżynieryjno - saperskie LWP 1943 - 1945"
J. Margules - "Przyczółki warszawskie"
A. Karpiński - "Pod Dęblinem, Puławami i Warką"
"Polski czyn zbrojny w II Wojnie Światowej - Ludowe Wojsko Polskie 1943 - 1945" - praca zbiorowa
J. Malczewski, R. Polkowski - "Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, wyposażenie, metryki jednostek inżynieryjno - saperskich, drogowych, i chemicznych"