2 Łużycka Dywizja Artylerii

(14.09.1945 - otrzymała nazwę "Łużyckiej")

Formowanie:
Formowanie dywizji przeprowadzono na podstawie rozkazu Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego nr 8 z dnia 20 sierpnia 1944 r. Rejonem formowania była Włodawa wraz z okolicznymi wsiami Różanka, Adampol, Suszno.

Dowódcy:
06.09.1944 - 05.10.1945 - płk Benedykt Nestorowicz

Szefowie sztabu:
10.09.1944 - do końca wojny - płk Sergiusz Dworiecki

Zaprzysiężenie:
29.10.1944 - Włodawa

Nazwy i odznaczenia:
Odznaczona dekretem Rady Najwyższej ZSRR i rozkazem dowództwa 2 Armii nr 133 z dnia 04.07.1945 r. Orderem Czerwonego Sztandaru.
Rozkazem nr 208 Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego z dnia 14.09.1945 r. odznaczona krzyżem Grunwaldu III klasy, Rozkazem NDWP otrzymała nazwę Łużyckiej


Skład dywizji:

dowództwo 2 dywizji artylerii
bateria dowodzenia dywizji
- 6 brygada artylerii lekkiej
     - 43 pułk artylerii lekkiej
     - 45 pułk artylerii lekkiej
     - 48 pułk artylerii lekkiej
- 7 brygada artylerii haubic
     - 44 pułk artylerii haubic
     - 47 pułk artylerii haubic
     - 50 pułk artylerii haubic
- 8 brygada artylerii ciężkiej
     - 1 dywizjon
     - 2 dywizjon
     - 3 dywizjon
- 6 dywizjon artyleryjskiego rozpoznania pomiarowego
- 4 batalion transportowo - samochodowy
- 26 ruchome warsztaty naprawy samochodów
- dywizyjne warsztaty uzbrojenia
- warsztaty mundurowe
- 5 kompania sanitarna
- 19 piekarnia polowa
- 3068 poczta polowa
- 1892 kasa banku polowego

Dyslokacje i walki:

Przełom stycznia i lutego 1945 r., dywizja marszem (bez 8 BAC) przerzucona z Włodawy przez Piaski, Lublin, Puławy, Zwoleń do Radomia. 8 BAC przemieszcza się z Włodawy do Dęblina transportem kolejowym, następnie środkami własnymi do Radomia.

23.02.1945 - 27.02.1945 - dalsza część przemarszu prowadziła przez Tomaszów Mazowiecki, Łódź, Łęczycę, Kłodawę, Gniezno, Wągrowiec, Czarnków w rejon miejscowości Człopa (25km na płn od Krzyża). 6 BAL i 7 BAH przebyły trasę środkami własnymi, 8 BAC transportem kolejowym (transport tej ostatniej się opóźnił i do celu dotarła dopiero pod koniec 1 marca, przez co nie wzięła udziału w walkach pod Drawnem).

Operacja Pomorska
1-2.03.1945 - udział w walkach pod Drawnem. 2.DArt została podporządkowana dowódcy 3 Armii Uderzeniowej i weszła (bez 6 BAL, która podlegała dowódcy 79 korpusu armijnemu, a ten przydzielił ją 171.DP) w skład 4 korpusu artylerii przełamania.

9-14.03.1945 - działania bojowe w rejonie Chlebowa. 7 BAH oraz 8 BAC zostają ponownie podporządkowane dowódcy 4 korpusu artylerii przełamania i wspierają działania 47 armii. Od 10 marca Niemcy wykonali szereg kontrataków wypierając oddziały radzieckiej piechoty z Chlebowa i folwarku Brudzewo. 7 BAH i 8 BAC otrzymują rozkaz utrzymania stanowisk za wszelką cenę, wykorzystując nawet broń ręczną.

5-13.03.1945 - udział 6 BAL w walkach w okolicach Świdwina i Trzebiatowa. Brygada zostaje podporządkowana dowódcy artylerii 7 korpusu armijnego, a jeden pułk pozostaje do dyspozycji dowódcy artylerii 3 AU. 6 BAL zamykał drogę Niemcom, którzy desperacko próbowali wyrwać się z okrążenia. Prowadzono intensywne walki, m.in. 6 marca około 500 osobowy oddział niemieckich żołnierzy zaatakował pozycje sztabu i 43 pal, dochodzi do walki wręcz. 8 marca Niemcom udało się wedrzeć na stanowiska ogniowe 5 i 6 baterii. W wyniku kontrataku działa zostały odbite (choć w stanie uszkodzonym).

15-20.03.1945 - udział 2 DA w likwidacji przyczółka w rejonie Dąbia Szczecińskiego, wyjście na wschodni brzeg Odry. Wsparcie ogniowe na rzecz 125 korpusu armijnego 47 armii pod Chlebowem, odpieranie kontrataków w rejonie Dąbia.
8 Brygada Artylerii Ciężkiej ostrzeliwuje stację kolejową i koszary w Szczecinie.

Operacja Berlińska
23.03-09.04.1945 r. Przerzucenie dywizji z Pomorza na Dolny Śląsk. 6 BAL i 7 BAH wykonały przejazd transportem samochodowym przez Myślibórz, Krzeszyce, Świebodzin, Sulechów, Wschową, Rawicz, Trzebnicę, Ścinawę do Bieńczyc. 8 BAC od Myśliborza przez Pniewy, Poznań, Środę, Krotoszyn do Oleśnicy przemieściła się transportem kolejowym. Od Trzebnicy trasa i sposób przejazdu taki sam jak dla pozostałych brygad. Podporządkowanie dowódcy 2 Armii Wojska Polskiego.

16-17.04.1945 r. Przełamanie niemieckiej obrony na Nysie Łużyckiej. 6 BAL i 8 BAC wspierały atak w składzie armijnej grupy artylerii, 7 BAH w składzie pułkowych i dywizyjnych grup artylerii 8. i 9.Dywizji Piechoty. Przeprawienie się na zachodni brzeg Nysy

18-21.04.1945 r. Odparcie przeciwuderzenia na rubieży Niesky - Ődernitz - Wehrkirch, walki z bronią pancerną wroga. Przejście 8.DP, 8 BAC wraz z 44 i 50 pah (7 BAH) do obrony na rubieży Zischelmuhle, Sproitz, Quitzdorf, Cana, Ober Horka. Następnie natarcie w kierunku Drezna.

22.04 - 5.05.1945 r. Bitwa pod Budziszynem.
W wyniku przeprowadzonego na wschód od Budziszyna niemieckiego uderzenia 2 AWP i 2.DArt zostają przepołowione. 7 i 8 brygada znalazły się po zachodniej części wyłomu, 6 po wschodniej. 6 BAL będąc pod zmasowanym ogniem wroga stacza ciężkie boje z piechotą, czołgami, działami pancernymi na rubieży Niesky - Wehrkirch. Brygada ponosi ciężkie straty, ale skutecznie broni swoich stanowisk.
Następnie wspiera oddziały 7.DP. 8 BAC prowadząc ogień na wprost z rejonu Lubachau odpiera ataki czołgów i uniemożliwia im sforsowanie Szprewy w rejoni Burk. 7 BAH odpiera ataki pod Kronforstehen i uczestniczyła w szczególnie ciężkich bojach pod Drei Kretschen (44 pah). Brygada artylerii haubic oraz brygada artylerii ciężkiej prowadzą następnie zacięte boje na północ od Budziszyna, wielokrotnie odpierając ataki piechoty i czołgów wroga. Sytuacja była poważna, bowiem brakowało amunicji i paliwa. Do tego trzeba było odpierać silne ataki lotnictwa. Jako przykład można podać działania 47 pah w rejonie Luppedubrau. Ataku czołgów i piechoty zmechanizowanej nie wytrzymały 34 i 36 pułk piechoty, (8.DP) i opuściły zajmowane pozycje. Działa 1 baterii zostały pozbawione zupełnie osłony piechoty, trzeba było błyskawicznie organizować obronę wykorzystując plutony dowodzenia 1 dywizjonu i 1 baterii. 1 bateria prowadziła walkę do ostatniego pocisku, tracąc 1 działo, pozostałe trzy pod ostrzałem wroga udało się wycofać. Wówczas do natarcia przeszły 34 i 36 pułk piechoty i wspierane ogniem 47 pah zatrzymały natarcie wroga.
Tego typu działania, gdy haubice 122 mm oraz haubico-armaty 152 mm musiały prowadzić ogień na wprost i to na pierwszej linii frontu były charakterystyczne dla tej bitwy.

Operacja Praska.
7-12.05.1945 r. Tuż przed rozpoczęciem ofensywy Niemcy rozpoczęli wycofywanie swoich oddziałów, wobec czego zrezygnowano z przeprowadzenia przygotowania artyleryjskiego a jednostki 2 A natychmiast przeszły do pościgu. 6 BAL intensywnie wspierała ogniem 17 i 15 pp (5.DP) na trasie Ralbitz, Horka, Crostwitz, Panewitz. Również 7 BAH wspierał działania 5.DP.
8 BAC początkowo prowadziła ogień nękający na Budziszyn następnie przeszła do pościgu. Brygady posuwały się na południe wspierając ogniem w miarę potrzeby piechotę.

Straty - polegli i ranni.

Straty
Operacja Pomorska
Operacja Berlińska
Operacja Praska
Razem
Zabici

66
143
21
230
Ranni

138
194
13
345
Razem

204
337
34
575

Straty w sprzęcie.

- Haubico - armaty 152 mm: 3
- Haubice 122 mm: 7
- Armaty 76 mm: 2
- Karabiny 7,62 mm: 186
- Pistolety maszynowe: 76
- Rewolwery Nagan: 9
- Karabiny maszynowe: 5
- Rusznice ppanc: 21
- Pistolet TT: 28


Moja subiektywna ocena.
2 Dywizja Artylerii była wyróżniającym się związkiem. W dziejach Wojska Polskiego nie było potężniejszej jednostki artylerii. Kadra oficerska dysponowała na ogół dość dużym doświadczeniu bojowym, w większości bowiem wywodziła się z Armii Czerwonej.
W czasie boju żołnierze dywizji wykazywali się zaciętością i ofiarnością. Druga Łużycka wielokrotnie znajdowała się w bardzo ciężkim położeniu i artylerzyści często musieli przyjmować na siebie uderzenia wroga. Na porządku dziennym było używanie broni ręcznej i maszynowej przez obsługi dział, często podejmowano walkę wręcz, a nawet wykonywano przy użyciu plutonów dowodzenia kontrataki.
Np. pod Niesky to na nią spadł cały ciężar odpierania silnych ataków broni pancernej i piechoty wroga, bez jakiejkolwiek osłony piechoty. Dywizja prezentowała się bardzo pozytywnie w takich pojedynkach, nie dając się zepchnąć z zajmowanych stanowisk, albo czyniąc to na samym końcu, gdy zrobiła to piechota.
Oceniając działania należy pamiętać, że jednostka cały czas borykała się z problemami z wyposażeniem, np. nie dysponowała dostateczną ilością pojazdów. W czasie operacji pomorskiej zdarzało się, że brygady musiały sobie nawzajem wypożyczać samochody.
Formowanie przebiegało w fatalnych warunkach, brakowało środków transportu, materiałów do budowy obozu, pomocy szkoleniowych. Przez pewien czas jedyną oznaką przynależności do wojska była... ogolona głowa (braki w umundurowaniu).


Literatura:
Klibański Marek, "Druga Łużycka Dywizja Artylerii", Warszawa 1963
Kaczmarek Kazimierz, "Druga Armia Wojska Polskiego" Warszawa 1978
Kaczmarek Kazimierz "Polacy na polach Łużyc" Warszawa 1980
praca zbiorowa pod. red. Leon Ponahajba, "Organizacja i działania bojowe Ludowego Wojska Polskiego w latach 1943-1945",Warszawa 1958


powrót do strony głównej


© copyright 2007, Jarosław "jarbla" Błaszczak
Design by Scypion