
"Cyrk Skalskiego"
Polish Fighting Team (PFT)
Pod koniec 1942 roku w Dowództwie PSP zrodził się pomysł stworzenia jednostki myśliwskiej, która miałaby zostać wysłana w rejon, gdzie w walkach współdziałało lotnictwo i siły naziemne. Pomysłodawcą był płk Tadeusz Rolski.
Jedynym miejscem gdzie takie walki się toczyły była Płn. Afryka. Ustalono, że jednostka polska będzie liczyć 16 pilotów, w tym jeden w stopniu podpułkownika. Pobyt Polaków w Afryce miał trwać 3 miesiące. Organizacja grupy rozpoczęła się w styczniu 1943 roku. Od kandydatów wymagano rocznej służby w dywizjonie myśliwskim, wykonanych minimum 30 lotów bojowych, oraz zgody dowódcy dywizjonu na odejście pilota. Zgłosiło się 68 ochotników, lecz dowódcy wyrazili zgodę na odejście 29. Z tych 29 wybrano 15 pilotów. Dowódcą jednostki został jej pomysłodawca płk Rolski.
Imienny skład Grupy Afrykańskiej przedstawia się następująco:
Płk Tadeusz Rolski.
Kpt. Stanisław Skalski.
Kpt. Wacław Król.
Kpt. Karol Pniak.
Por. Eugeniusz Horbaczewski.
Por. Bohdan Arct.
Por. Włodzimierz Drecki.
Por. Kazimierz Sporny.
Por. Ludwik Martel.
Por. Mieczysław Wyszkowski.
Ppor. Jan Kowalski.
Sierż. Bronisław Malinowski.
Sierż. Władysław Majchrzyk.
Sierż. Marian Popek.
Sierż. Kazimierz Sztramko.
Sierż. Marcin Machowiak.
Wkrótce okazało się, że płk Rolski musi pełnić funkcję oficera łącznikowego, faktyczne dowództwo zatem przekazał kpt. Skalskiemu.
Jednostka otrzymała nazwę Polish Fighting Team (Polski Zespół Walczący). Piloci zostali zebrani 13 lutego 1943 roku i od tego dnia datuje się istnienie PFT. Polacy mieli wejść jako niezależna eskadra "C" w 145 Dywizjonie RAF-u. Operacyjnie podlegali pod WDAF (West Desert Air Forces - Zachodnio Afrykańskie Siły Powietrzne).
19 lutego piloci zostali załadowani na transportowiec "Letycia", by na jego pokładzie wyruszyć do Afryki. Cel został osiągnięty 4 marca. Następnie podzieleni na dwie grupy piloci dostali się na lotnisko Bu-Grara. Na początku PFT otrzymał samoloty typu Supermarine Spitfire MK Vb.

.Kpt. Stanisław Skalski, dowódca Polish Fighting Team (PFT).
Źródło: Wikimedia Commons. Domena publiczna.
Oznaczeniem 145 dywizjonu były litery "ZX" i takie też oznaczenie widniało na samolotach polskiej eskadry, jednak zamiast 3 litery kodowej Polacy otrzymali cyfry (np. "ZX-1").
Pierwszy lot bojowy PFT wykonało 18 marca. Już 26 marca Eskadra został przezbrojona na lepsze i lepiej przystosowane do afrykańskich warunków Spitfire'y MK IX. Pierwszy kontakt z wrogiem nastąpił 28 marca, kiedy to "Flight" napotkał wyprawę niemieckich bombowców Junkers Ju-88 w osłonie myśliwców. Pierwsze zestrzelenie zaliczył por. Horbaczewski, a drugie (i ostatnie tego dnia) kpt. Stanisław Skalski.
Na następne zwycięstwo nie trzeba było długo czekać. Podczas osłaniania bombowców "Boston", formacja została zaatakowana przez Me-109. Strącono 3 wrogie myśliwce. Zwycięzcami byli znów kpt. Skalski i por. Horbaczewski, zaś trzeciego strącił sierż. Machowiak.
Kolejna 3 strącenia miały miejsce 4 kwietnia, 1 zestrzelenie dnia 6 kwietnia i jeszcze 2 następne 7 kwietnia.
Dla por. Horbaczewskiego bardzo dramatyczny okazał się dzień 6 kwietnia. Podczas patrolu por. Horbaczewski ujrzał klucz 5 niemieckich myśliwców. Odłączył się od eskadry i samotnie zaatakował. Strącił jeden samolot, lecz Niemcy zapalili jego Spitfire'a. Udało mu się uciec, lecz samolot dalej się palił. Pilot zanurkował i odwrócił maszynę na plecy. Kiedy chciał już skakać ogień zgasł i por. Horbaczewski mógł kontynuować lot.
Wylądował na pierwszym napotkanym amerykańskim lotnisku. Wypożyczył jeepa i następnego dnia powrócił do Bu-Grara. Koledzy byli bardzo zaskoczeni jego przybyciem, gdyż został on już uznany za poległego.
11 kwietnia dywizjon 145, w tym i Polacy został przebazowany na lotnisko La Fauconnerie, by 3 dni później przenieść się na lotnisko Goubrine. 18 kwietnia dywizjon poniósł jedyną stratę. Podczas powrotu do bazy Spitfire ppor. Wyszkowskiego został trochę z tyłu i zaatakowały go Messerschmitty. Udało mu się co prawda wylądować awaryjnie, lecz polski pilot trafia do niewoli.

Supermarine Spitfire Mark IXCs Polskiego Zespołu Myśliwskiego ("Cyrk Skalskiego"), podczas rozruchu silników na lotnisku Goubrine w Tunezji. Na pierwszym planie Spitfire EN315 ZX-6, dowódcy eskadry Stanisława Skalskiego, w tle widoczny Spitfire EN261 ZX-10.
Źródło: Domena publiczna.
W połowie kwietnia zaczęło się mówić o Eskadrze Afrykańskiej jako o "Cyrku Skalskiego". 20 kwietnia Polacy odnieśli kolejny wspaniały sukces strącając 6 samolotów wroga, a dzień później kpt. Król zestrzelił następną maszynę nieprzyjaciela. 22 kwietnia 3 pilotów powtórzyło wyczyn z przed dwóch dni strącając w sumie 6 Niemców.
6 maja Polacy znów zostają przebazowani, tym razem na lotnisko Hegla, gdzie pozostają do 20 maja kiedy to przenoszą się na lotnisko Ben Gardane. 6 maja ma miejsce również ostatnie zwycięstwo "Cyrku Skajskiego". Tego dnia sierż. Popek strąca Messerschmitt'a Me-109. Ostatni lot operacyjny Polacy wykonali 8 maja.
W ciągu 3 miesięcznego pobytu w Afryce "Cyrk Skalskiego" strącił 25 na pewno 3 prawdopodobnie i uszkodził 6 samolotów niemieckich lub włoskich. O tym, jakimi cennymi pilotami byli Polacy świadczyć może fakt, że jeszcze przed kapitulacją wojsk Osi, 3 maja dowództwo WDAF wystąpiło do dowództwa RAF, z wnioskiem o rozwiązanie Polskiej Eskadry i rozesłaniu jej pilotów do jednostek brytyjskich służących w afrykańskim 244 skrzydle myśliwskim, co spotkało się z protestem strony polskiej.
W końcu sprawa został załatwiona kompromisowo i po rozwiązaniu PFT Polacy mogli wybrać, czy chcą wrócić do Anglii i służyć w dywizjonach polskich, czy też chcą pozostać na afrykańskim teatrze działań jako dowódcy eskadr, lub dywizjonów brytyjskich. Ostatecznie tylko 3 Polaków zgodziło się przejść do jednostek brytyjskich, byli to:
kpt. Skalski (objął dowództwo 601 dywizjonem RAF)
por. Horbaczewski (objął dowództwo 43 dywizjonem RAF)
por. Drecki (objął eskadrę w dywizjonie 152).
Pozostali piloci powrócili do Anglii. Oficjalnie Polish Fighting Team został rozwiązany 22 lipca 1943 roku.
Lista indywidualnych zestrzeleń pilotów "Cyrku Skalskiego".
Pilot |
zestrzelenia |
Por. Horbaczewski |
5 |
Kpt. Król |
3 |
Kpt. Skalski |
3 |
Por. Sporny |
3 |
Sierż. Sztramko |
3 |
Sierż. Popek |
2 |
Sierż. Machowiak |
5 |
Sierż. Malinowski |
1 |
Sierż. Majchrzyk |
1 |
Por. Martel |
1 |
Por. Drecki |
1 |
Por. Arct |
1 |
|