Nr ISSN 2082-7431
Polska Podziemna
Delegatura Rządu na Kraj.
Okręgowa Delegatura Pomorze.



Okręgowa Delegatura Rządu Pomorze. Kryptonimy: "Mewy", "Piaski", "Zatoka".


Okręgowi Delegaci Rządu:

- Antoni Antczak "Adamski", "Ida".: połowa 1941 - październik (?) 1944 r.
- Franciszek Rochowiak "Zaklicki".: październik (?) 1944- ??

Zastępcy:

- Bernard Ciszewski.
- Ignacy Wujek.

Delegatem okręgowym na Pomorzu, został w połowie 1941 r., jeszcze z nominacji Adolfa Bnińskiego, Antoni Antczak "Adamski", "Ida", członek Stronnictwa Pracy.
Jego zastępcami byli kolejno: Bernard Ciszewski ze Stronnictwa Narodowego i Ignacy Wujek "Wolski" kierownik Biura Okręgowej Delegatury Rządu w Warszawie.

Delegat ODR Pomorze miał swoją stałą siedzibę w stolicy. Co jakiś czas, dość systematycznie przyjeżdżał on na teren swojego okręgu, przeprowadzając niezbędne kontrole i obserwacje działalności podległego mu aparatu.
Głównym celem jego podróży był Toruń. Tu też utworzono stałą ekspozyturę Biura ODR, którą kierował Franciszek Rochowiak "Zaklicki", formalnie zastępca kierownika Wydziału Administracji.
Jego współpracownikami byli m.in.: Bronisław Krzemiński, Kazimierz Ceranowicz, Sylwan Stankiewicz "Butler", Józef Sępołowicz. Łącznikami miedzy ekspozyturą a Delegatem ODR Pomorze byli: Stefan Stempniewski "Czarny", Marian Hegenbarth "Hubert", Wojciech Patryas, Czesław Zawidzki "Czesław".

W 1943 r., Departament Spraw Wewnętrznych tej Delegatury liczył jedenastu etatowych pracowników i ośmiu honorowych w Generalnej Guberni oraz 520-stu na Pomorzu. Rok później, bo w lipcu 1944 r., stan ten wynosił osiemnaście etatów, a po Powstaniu Warszawskim - dziewięć.

Wybuch powstania spowodował odcięcie aparatu administracyjnego w terenie od biura i delegata okręgowego. Po powstaniu Antczak został wywieziony do Rzeszy. Kierownictwo ODR objął Rochowiak. Już w listopadzie 1944 r., Niemcy aresztowali znaczną liczbę pracowników delegatury w Toruniu i Bydgoszczy, m.in. Grochowiaka, Krzemińskiego, Ceranowicza, Stempniewskiego, Stefaniaka i Marciniaka. Część pracowników ODR kontynuowała pracę pod kierunkiem Lipskiego. Kres temu położyły aresztowania dokonane przez władze bezpieczeństwa w maju - czerwcu 1945 r. Lipski i Sobocki za swoją działalność zostali zamordowani w czasie śledztwa.
Po likwidacji aparatu delegatury w sierpniu 1945 r., na etacie było jeszcze sześciu pracowników. Poza etatowymi (głównie w Warszawie) na terenie Pomorza było kilkuset stałych pracowników pobierających wynagrodzenie ryczałtowe oraz kilkuset honorowych. W czasie całej działalności ODR Pomorze zostało aresztowanych jej 62 pracowników, z czego trzech zamordowano.

Wydział Administracji.

Kierownik:

- Ignacy Wujek "Wolski".

Zastępca:

- Franciszek Rochowiak "Zaklicki".

Zadaniem wydziału było organizowanie administracji w terenie oraz dokonywanie obsady personalnej, szkolenie kandydatów na stanowisko w tajnej administracji. Okręg podzielono na kilka obwodów, skupiających po kilka powiatów. Obwodem toruńskim kierowali kolejno: "Stankiewicz i Józef Śliwowski "Skrzat". W zakresie przygotowania obsady personalnej współpracowano ze Służbą Cywilną Narodu. Jednym z jej pracowników, a zarazem pracownikiem ODR, był Edward Borzyszkowski "Józef". Wydział przestał funkcjonować, wraz z zaprzestaniem działalności kierownika, w sierpniu 1945 r.

Wydział Bezpieczeństwa (kryptonim - I/B).

Kierownik:

- Bolesław Lipski "Bartel".

Zastępca:

- Kazimierz Kolańczyk "Szczęsny".

Wydział ten rozpoczął pracę w październiku 1942 r. Pracownikami Wydziału Bezpieczeństwa byli m.in.:

Albert Wypijewski "Otto", Roman Skubała "Szary" Antoni Karolewski "Grabiński", Tadeusz Melina "Boguś" Alfons Gryczka "Zawadzki", Bolesław Borowski "Barski", Franciszek Sikora "Góral", Brunon Markiewicz "Rak I". Drugim zastępcą Lipskiego był sędzia Stefan Karbowski, kierownik służb bezpieczeństwa (Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa i Straży Samorządowej).

W roku 1943 r., schemat organizacyjny wydziału przedstawiał się następująco:

A) Wydział w urzędzie ODR z wieloosobowymi oddziałami - Organizacyjno-inspekcyjnym oraz Społeczno-politycznym, który posiadał siec prowincjonalnych informatorów.
B) Powiatowi referenci bezpieczeństwa.
C) Kadry organów wykonawczych.

Latem 1943 r., został powołany stały zastępca naczelnika wydziału, który utworzył niewielki aparat pomocniczy.

Tak wyglądała organizacja wydziału na początku 1944:

A) Naczelnik Wydziału i dwóch referentów, pracujących w Warszawie.
B) Wydział Bezpieczeństwa w terenie z zastępcą naczelnika na czele.
C) Referenci bezpieczeństwa w powiatach.

Od maja 1944 r., utworzono dodatkowo etaty kierownika oddziału bezpieczeństwa i porządku publicznego i kierownika oddziału polityczno - narodowościowego.

Województwo Pomorskie podzielono na pięć obwodów:

Obwód 1 Toruń.

Kierownicy:
- Marian Hagenbarth.
- Stanisław Sobecki.

Obwód 2 Grudziądz.

Kierownik:
- Zygmunt Wiśniewski.

Obwód 3 Bydgoszcz.

Kierownik:
- Stanisław Nowicki.

Obwód 4 Gdańsk-Gdynia.

Kierownik:
- Kazimierz Stempniewski.

Obwód 5 Prusy Wschodnie.

Kierownik:
- Stanisław Sobecki.: 1943 - ??

Kierownikami wywiadu politycznego ("Stożek", "W.P.") w poszczególnych obwodach byli:
Grudziądz - Bolesław Burczyk "Zając", Bydgoszcz - Rubaszewski "Ruba", Gdańsk-Gdynia Zygmunt Bobrowicz "Barczki".

W połowie 1944 r., wydział liczył niemal pięciuset pracowników.

Państwowy Korpus Bezpieczeństwa.

Komendant:

mjr. Wojciechowski.

Komendant PKB Pomorze przebywał na stałe w Warszawie, w Toruniu zaś działał Stefan Karbowski.

Straż Samorządowa.

Komendant:
- Zdzisław Brzeski.

Obwód Gdańsk-Gdynia.

Inspektor PKB:
- Czesław Mytko "Leliwa".

Inspektor Straży Samorządowej:
- Stefan Ruciński "Szczeciński".

Łącznikiem Stefana Rucińskiego był Maksymilian Moskwa "Kwas". W Obwodzie tym zorganizowano 229 komisariatów Straży Samorządowej.

Obwód Bydgoszcz.

Inspektor PKB:
- Adam Stefaniak "Śliwa".

Inspektor Straży Samorządowej:
- Antoni Marciniak "Jarocki".

Łącznikiem "Śliwy" był Wojciech Łuczak "Pałuk", natomiast "Jarockiego" Stefan Stempniewski "Czarny".

Obwód Toruń.

Inspektor PKB:
- Stoppa "Wojnar".

Inspektor Straży Samorządowej:
- Marian Hegenbarth "Karaś".

Łącznikiem "Wojnara" był Dąbrowski "Biegacz", natomiast łączniczką "Karasia" Janina Przywerba "Wrzos".

Obwód Grudziądz.

Inspektor PKB:
- Zygmunt Wiśniewski "Parwus".

Inspektor Straży Samorządowej:
- Bronisław Kalinowski "Poważny".

Łączniczką "Parwusa" była Joanna Urbańska "Uła", natomiast "Poważnego" Goryński "Osa".

W celu zapewnienia bezpieczeństwa w okręgu podjęto jeszcze w roku 1940, rozmowy ze Związkiem Jaszczurczym w sprawie wspólnego organizowania "Milicji Pomorskiej". Jej komendantem został Mieczysław Dualski "Zapora", a jego zastępcami - Zygmunt Felczak i Arnold Niedrzwicki "Krzysztof". Oddziały milicji tworzono w Bydgosczy, Toruniu, Świeciu, Chełmnie i Gdyni. Projekt nie został zrealizowany ze względu na brak zaufania między narodowcami a ZWZ-AK i delegaturą.

Wydział Samorządu.

Kierownik:

- Stefan Fredyk.

w ekspozyturze ODR w Toruniu pracowali Jan Moeler i Edward Dzikowski.

Wydział Prasy i Informacji.

Informacje o powołaniu i początkach działalności tego wydziału są szczątkowe. Wiadomo, że w 1943 r. był jeden etatowy pracownik w Generalnej Guberni. Na działalność Wydziału Prasy i Informacji "Anteny" tylko we wspomnianym roku 1368 marek. Z materiałów "Niku" można dowiedzieć się, że przed sierpniem 1944 r. na etacie wydziału było dwóch pracowników wydziału i prowadzili oni działalność do sierpnia 1944 r.

Prace w zakresie informacji na terenie okręgu prowadził przedstawiciel Sekcji Zachodniej Departamentu Informacji Prasy z Warszawy - Antoni Spandowski "Michał". Jego współpracownikiem był Dionizy Wesołek, dysponujący siecią współpracowników na terenie Pomorza. W Sekcji Zachodniej Departamentu Informacji i Prasy istniały grupy służby informacyjnej i prac programowych dla Pomorza. Ze służbami informacyjnymi delegatury okręgowej współpracował Mieczysław Bagiński "Grzmociński", jednocześnie pracownik BIP AK w Toruniu.
Zbieraniem informacji o sytuacji na Pomorzu zajmował się również komitet pomorski Polskiego Związku Zachodniego w konspiracji ("Kopalnia", "Zachód") oraz jego lokalne komórki w Toruniu, Bydgoszczy i Świeciu.

Wydział Rolnictwa.

Kierownik:

- Stanisław Ossowski.

Kierownik referatu przebywał nastałe w Warszawie. W ekspozyturze ODR w Toruniu pracował Józef Sępołowicz, a referaty rolnictwa istniały prawdopodobnie we wszystkich zorganizowanych powiatach. Aprowizacją kierował Malerski, a w obwodzie bydgoskim inspektorem gospodarki był Jan Olejniczak.
W okresie od 1943 r. do sierpnia 1944 na etacie wydziału było dwóch pracowników w Generalnej Guberni i ośmiu na Pomorzu. Na działalność w 1943 r. wydano 2 137 marek i 10 600 zł.

Wydział Komunikacji.

Naczelnik:

- inż. Kazimierz Lewandowski.

Naczelnik wydziału przebywał na stałe w Warszawie. Niestety brakuje wiadomości o dokonaniach wydziału w okresie okupacji. W 1945 r. inż. Lewandowski pełnił funkcję naczelnika Wydziału Komunikacyjno-Budowlanego Urzędu Wojewódzkiego w Toruniu.

Wydział Opieki Społecznej.

Kierownik:

- dr Zdzisław Dandelski.

W ekspozyturze ODR w Toruniu pracowali Grochowiak i Lipski. W wydziale pracowała również Urszula Eckert "Danka" pełniąca funkcję inspektora na Bydgoszcz i Gdynię.
W 1943 r. na etacie było dwóch pracowników w GG i czterech na Pomorzu. Wśród nich znajdował się Ignacy Niemir. Po powstaniu warszawskim, do czerwca 1945 r., na etacie był tylko kierownik wydziału.
W 1943 r. na opiekę społeczną wydano 547 281 marek i 4 000 złotych.

Wydział Przemysłu i Handlu.

Kierownik:

- Barcisewki.

W 1943 r. był jeden pracownik etatowy oraz siedmiu honorowych. W tym roku wydano na potrzeby wydziału 4 000 marek.

Wydział Likwidacji Skutków Wojny.

Kierownik:

- Józef Mielcarek.

Na etacie od 1943 r., do wybuchu powstania warszawskiego było dwóch pracowników w GG i pięciu na Pomorzu.
W 1943 r. na działalność wydziału przeznaczono 700 marek i 6 200 zł.

Kierownictwo Walki Cywilnej.

Data powstania KWC przy Okręgowej Delegaturze Pomorze, nie jest niestety znana, podobnie jest z osadą personalną. Wiadomo tylko, z materiałów "Niku", że w okresie od listopada do grudnia 1944 r. kierownikowi tej komórki wypłacono 20 500 zł. Pozostawał on na etacie Delegatury aż do sierpnia 1945 r.


Wydział Robót Publicznych.

O działalności wydziału nie wiadomo praktycznie nic. W materiałach "Niku" pojawia się tylko informacja, że przed powstaniem warszawskim na etacie był kierownik wydziału.

Okręgowe Biuro Oświaty i Kultury.

Biuro zostało powołane w 1943 r. przez Wydział Zachodni Departamentu Oświaty i Kultury, na etacie miało dziewięciu pracowników etatowych w Generalnej Guberni i dziewiętnastu na Pomorzu. W tym tez roku na tajne nauczanie wydano 10 933 marki i 69 033 zł. Kierownikiem tajnego nauczania był Zygmunt Szułczyński, a następnie Józef Gutsche. W biurze pracowali ponadto: Józef Szymczak, Otton Lipkowski, Leszek F. Klima, Antoni Myjak i Janina Rekowska.

W styczniu i lutym 1943 r., na etacie biura było siedem osób w tym: kierownik, czterech kierowników obwodowych i dwie łączniczki. Tajne szkolnictwo prowadzono w listopadzie i grudniu 1942 r. w dziewiętnastu miejscach, natomiast w styczniu 1943 w dwudziestu sześciu, a w lutym już w dwudziestu ośmiu ośrodkach.
Do grudnia 1942 r. wypłacano zapomogi rodzinom ponad dwudziestu nauczycieli. W 1943 r., opiekę nad rodzinami przekazano do Wydziału Opieki Społecznej.
Jeszcze w czerwcu 1945 r. na etacie delegatury byli: kierownik oraz referent organizacyjny.
W roku szkolnym 1943/44 w tajnym szkolnictwie na poziomie podstawowym pracowało w Okręgu 149 nauczycieli, a z nauki korzystało 1 397 uczniów, na poziomie średnim - 29 nauczycieli i 268 uczniów.

Terenowe organa Tajnej Administracji Cywilnej podległe ODR Pomorze.

Powiatowa Delegatura Rządu Aleksandrów Kujawski.

Referat Bezpieczeństwa:
- "Ogniwo" (N.N.).
Referat informacyjny:
- Listowski "Cichy".
Państwowy Korpus Bezpieczeństwa:
- "Kukułka" (N.N.).
Straż Samorządowa:
- Sieradzki "Złonki".

Powiatowa Delegatura Rządu Brodnica.

Delegat:
- Władysław Olszewski "Białek".

Referat Bezpieczeństwa:
- "Czarny" (N.N.).
Referat Informacyjny:
- Bernard Landowski "Zdrój".
Straż Samorządowa:
- "Kanarek" (N.N.).
W mieście komendantem SS był "Granica" (N.N.).

Miejska Delegatura Rządu Bydgoszcz.

Referat Bezpieczeństwa:
- Dominik Stefaniak "Don".
Referat Informacyjny:
- Edmund Ruciński "Krzysztofiński".
Państwowy Korpus Bezpieczeństwa:
- Jan Sawicki "Złotnicki".
Straż Samorządowa:
- Alfons Gumowski "Czternasty".

Komisariatami kierowali:
I - Edward Forycki "Mars",
II - Karol Strzelecki "Stafa",
III - Franciszek Matuszak "Matuszyński".

Powiatowa Delegatura Rządu Bydgoszcz.

Referat Bezpieczeństwa:
- Franciszek Gordon "Jur".
Referat Informacyjny:
- Stanisław Majewski "Łabiszyniak".
Państwowy Korpus Bezpieczeństwa:
- Henryk Klappa "Sławek".
Straż Samorządowa:
- Edmund Malicki "Eda".

Powiatowa Delegatura Rządu Chełmno.

Delegat:
- Jan Olszowy "Biały".

Referat Bezpieczeństwa:
- Maksymilian Rorowski "Roman".
Referat Informacyjny:
- Wacław Hoppe "Jadwiga".
- Henryk Rzepka "Bramka".
Państwowy Korpus Bezpieczeństwa:
- Julian Klawikowski "Żan".
Straż Samorządowa:
- Jakub Karoluk "Perykles".
W mieście:
- Teofil Mruglin "Orkan".

Powiatowa Delegatura Rządu Chojnice.

Referat Bezpieczeństwa:
- Stanisław Leśniczak "Żubr".
Referat Informacyjny:
- Feliks Osiński "Jeleń".
PKB:
- Jan Sandowski "Lew".
Straż Samorządowa:
- Kluczkowski "Kalinowski".
W mieście:
- Seweryn Frydrychowicz "Wino".

Miejska Delegatura Rządu Gdańsk.

Delegat:
- Edmund Borzyszkowski "Józef".

Referat Bezpieczeństwa:
- Marian Sadecki "Kański".
Referat Informacyjny:
- "Wolny" (N.N.).
PKB:
- Kazimierz Wyrowiński "Wiewiórski"
Straż Samorządowa:
- Józef Kaczorowski "Stołowski".

Komisariatami kierowali:
I - Stanisław Piotrowski "Gołąbek",
II - Władysław Kugels "Dzinek",
III - Ignacy Plaskaty "Żelazo",
IV - Stanisław Hadrych "Nagel",
V - Józef Ruciński "Róża",
VI- Jan Grosz "Jeleń II",
VII - Antoni Dylewski "Mur".

Powiatowa Delegatura Rządu Gdańsk.

Referat Bezpieczeństwa:
- Stefan Syrocki "Rakieta".
Referat Informacyjny:
- "Molinek" (N.N.).
PKB:
- Ludwik Jaskóła "Spór".
Straż Samorządowa:
- Rajmund Gogolin "Niemirisz".

Miejska Delegatura Rządu Gdynia.

Referat Bezpieczeństwa:
- Kazimierz Czubert "Złotko".
Referat Informacyjny:
- Leon Słupski "Nurma".
PKB:
- Józef Piątkowski "Lampart".
Straż Samorządowa:
- Paweł Porożyński "Toruński".

Komisariatami kierowali:
I - Stefan Kubiszek "Zagłoba",
II - Zygmunt Wszelaki "Bliski",
III - Mieczysław Kowalski "Łotewski",
IV - Jan Kubiak "Młot",
V - Jan Ruszkowski "Robak",
VI - "Jagoda" (N.N.).

Miejska Delegatura Rządu Grudziądz.

Delegat:
- Jan Wilnat.

Referat Bezpieczeństwa:
- Wiktor Jędrzejewski "Błyskawica".
PKB:
- Tadeusz Perka "Lech".
Straż Samorządowa:
- Leon Sawola.
Komisariatami kierowali: I - "Gryf" (N.N.), II - Stanisław Judziński "Ponury", III - Marian Plichta "Żelazny", IV - Edmund Gabrylewicz "Dziadek".

Powiatowa Delegatura Rządu Grudziądz.

Delegat:
- Wyszkowski "Wardach".

Referat Bezpieczeństwa:
- Roman Brzozowski "Głuszyna".
PKB:
- Józef Pietrzykowski "Ząb".
Straż Samorządowa:
- Martyński "Martek".

Miejska Delegatura Rządu Inowrocław.

Referat Bezpieczeństwa:
- "Pik" (N.N.).
Referat Informacyjny:
- "Jencheli" (N.N.).
PKB:
- "Klimek" (N.N.).
Straż Samorządowa:
- Ignacy Kaliski "Kal".

Komisariatami kierowali:
I - "Sfinks" (N.N.),
II - "Żbik" (N.N.),
III "Raptuś " (N.N.).

Powiatowa Delegatura Rządu Inowrocław.

Delegaci:
- "Bronek" (N.N.).
- Kazimierz Kostuniak.

Referat Bezpieczeństwa:
- Wincenty Ziółkowski "Jeżycki".
Referat Informacyjny:
- "Dąb" (N.N.).
Straż Samorządowa:
- Franciszek Wiorowski "Lech".

Powiatowa Delegatura Rządu Kartuzy.

Referat Bezpieczeństwa:
- Andrzej Werder "Wieniawa".
Referat Informacyjny:
- "Bogusławski" (N.N.).
PKB:
- Leon Majkowski "Bańko".
Straż Samorządowa:
- Bolesław Reinhold "Kujawiak".
W mieście - Józef Szuca "Żuk".

Powiatowa Delegatura Rządu Kościerzyna.

Referat Bezpieczeństwa:
- Jan Piaskowski "Zawada".
Referat Informacyjny:
- Władysław Jerzyk "Chrobry".
PKB:
Bolesław Krzysiak "Bolski".
Straż Samorządowa:
- Antoni Ernest "Ewertowski".
W mieście:
- Alojzy Szymbor "Szymek".

Powiatowa Delegatura Rządu Lipno.

Referat Bezpieczeństwa:
- Brzezicki "Słon".
Referat Informacyjny:
- "Opornik" (N.N.).
PKB:
- Gabryś "Wyżeł".
Straż Samorządowa:
- "Wawel" (N.N.).
W mieście:
- Wolf "Helo".

Powiatowa Delegatura Rządu Nowe Miasto Lubawskie.

Referat Bezpieczeństwa:
- Stanisław Leski "Noga".
Referat Informacyjny:
- "Bryl" (N.N.).
PKB:
- Feliks Pęgowski "Orzeł".
Straż Samorządowa:
- "Wiarus" (N.N.).
W mieście:
Płoszyński "Kapot".

Powiatowa Delegatura Rządu Rypin.

Referat Bezpieczeństwa:
- "Kruczek" (N.N.).
Referat Informacyjny:
- Zakrzewski "Klon".
PKB:
- Ciepliński "Wiktor".
Straż Samorządowa:
- Napolski "Szybkonogi".
W mieście:
"Sowa" (N.N.).

Powiatowa Delegatura Rządu Sępólno.

Referat Bezpieczeństwa:
- J. Nosek "Sęp".
Referat Informacyjny:
- Józef Tomaszewski "Ordonowicz".
Państwowy Korpus Bezpieczeństwa:
- "Tomas" (N.N.).
Straż Samorządowa:
- Nosek "Kamień".
W mieście:
- "Zwierzyniecki" (N.N.).

Powiatowa Delegatura Sopot.

Referat Bezpieczeństwa:
- January Roszkowski "Noteć".
PKB:
- Franciszek Maradło "Wąwóz".
Straż Samorządowa:
- Seweryn Marczak "Brzoza".

Powiatowa Delegatura Rządu Starogard Gdański.

Referat Bezpieczeństwa:
- Józef Rozkwitański "Konik".
Referat Informacyjny:
- "Cieśla" (N.N.).
PKB:
- Karol Kubiszek "Grom".
Straż Samorządowa:
- Jan Adamski "Drabik".
W mieście:
- Bernard Lewandowski "Dąb".

Powiatowa Delegatura Rządu Szubin.

Referat Bezpieczeństwa:
- Czesław Szramkowski "Belina".
Referat Informacyjny:
- Edmund Kasprzak "Szubiński".
PKB:
- Alojzy Thisler "Zegar".
Straż Samorządowa:
- Ignacy Heliasz "Krakus".

Powiatowa Delegatura Rządu Świecie.

Referat Bezpieczeństwa:
- Władysław Glama "Władkiewicz".
Referat Informacyjny:
- Jan Masikowski "Świerki".
Straż Samorządowa:
- Bronisław Bukczyński "Orzeł".

Powiatowa Delegatura Rządu Tczew.

Referat Bezpieczeństwa:
- Leon Grota "Wilczek".
Państwowy Korpus Bezpieczeństwa:
- Feliks Kuśnierz "Leszczyński".
Straż Samorządowa:
- Władysław Komorowaki "Poznański".
W mieście:
- Franciszek Czoska "Litwin".

Miejska Delegatura Rządu Toruń.

Referat bezpieczeństwa:
- Stanisław Sobocki "Warta".
Referat Informacyjny:
- Zdrojewski "Woda".
PKB:
- Rypiszcz "As".
Straż Samorządowa:
- Adam Autrieb "Sohweder".

Posterunkami kierowali:
I - Bronisław Klawo "Kopeć",
II - Ignacy Rypiść "Ryba",
III - Urbaniak "Lot",
IV - Stanisław Weroniczak "Stark".

Powiatowa Delegatura Rządu Toruń.

Delegaci:
- Sylwan Stankiewicz "Butler".
- Józef Śliwowski "Skrzat".

Referat Bezpieczeństwa:
- Bernard Malicki "Zawisza".
Referat Informacyjny:
- "Kajman" (N.N.).
PKB:
- Szymański "Kogut".

Powiatowa Delegatura Rządu Tuchola.

Referat Bezpieczeństwa:
- Marian Iwicki "Iwan".
Referat Informacyjny:
- Bernard Karkowski "Szarzyński".
PKB:
- Sylwester Fryca "Jezierski".
Straż Samorządowa:
- Stanisław Szczęsny "Tucholski".
W mieście:
- Anastazy Schefs "Nadmorski".

Powiatowa Delegatura Rządu Wąbrzeźno.

Delegat:
- "Lande" (N.N.).

Referat Bezpieczeństwa:
- Kazimierz Cichocki "Kusza".
PKB:
- "Jur" (N.N.).
Straż Samorządowa:
- "Wrzos" (N.N.).

Powiatowa Delegatura Rządu Wejherowo.

Delegat:
- Józef Zuska.

Referat Bezpieczeństwa:
- Bolesław Kamyczuk "Ołów".
Referat Informacyjny:
- Tadeusz Janowski "Żeglarz".
PKB:
- Jan Kisielewski.
Straż Samorządowa:
- Jan Padziąg "Waligóra".
W mieście:
- Edward Podlaszewski "Jagrym".

Powiatowa Delegatura Rządu Wielkie Żuławy.

Referat bezpieczeństwa:
- Jan Ossowski "Panek".
PKB:
- Stefan Król "Olsza".
Straż Samorządowa:
- Stanisław Kierczyk "Dębski".

Miejska Delegatura Rządu Włocławek.

Referat Bezpieczeństwa:
- "Wieczniak". (N.N.).
Referat Informacyjny:
- Władysław Majchrzak "Merkur".
PKB:
- "Siła" (N.N.).
Straż Samorządowa:
- "Fez".
Kierownicy komisariatów:
I - Wacław Piszczonka "Ruch",
II - Twardowski "Ufa", III "Jastrząb" (N.N.).

Powiatowa Delegatura Rządu Włocławek.

Delegat:
- Józef Manczak.

Referat Bezpieczeństwa:
- "Alan" (N.N.).
Referat Informacyjny:
- "Ursyn" (N.N.).
PKB:
- "Mazur" (N.N.).
Straż Samorządowa:
- Mieczysław Wójcik "Iskra".

Powiatowa Delegatura Rządu Wyrzysk.

Referat Bezpieczeństwa:
- Feliks Stefaniak "Berling".
Referat Informacyjny:
- Feliks Pisula "Woda".
PKB:
- Mieczysław Burchta "Bizon".
Straż Samorządowa:
- Wacław Świkła "Młyński".
W mieście:
- "Bór" (N.N.).

Źródła:

* Waldemar Grabowski "Polska Tajna Administracja Cywilna 1940 - 1945".
* Waldemar Grabowski "Delegatura Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Kraj 1940 - 1945."



Redakcja Dws-Xip.pl pragnie gorąco podziękować Panu dr hab. Waldemarowi Grabowskiemu za zezwolenie na publikację obszernego tekstu oraz zdjęć, pochodzących z monografii "Polska Tajna Administracja Cywilna 1940 - 1945".


Koniec.






Powrót do strony głównej.


Design by Scypion, Butryk.