Wydział Bezpieczeństwa Departamentu Spraw Wewnętrznych powołano w kwietniu lub maju 1942 r. Jego naczelnikiem mianowano wówczas Tadeusza Miklaszewskiego "Małynicza", "Nilskiego", jego zastępcą zaś został Leon Lutyk "Bereda". Do najbliższych współpracowników Miklaszewskiego należeli: Seweryn Eustachiewicz "Sewer" i Stanisław Wąsowicz "Dedal", "Maćko" - sekretarz wydziału. W pierwszym etapie organizacyjnym, w wydziale utworzono komórkę legalizacyjną, zalążek sieci informacyjnej oraz podjęto współpracę z Komendą Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa nad tworzeniem organów bezpieczeństwa.

W czerwcu 1942 r. adwokat Tadeusz Myśliński otrzymał polecenie zorganizowania "placówki, której zadaniem było zapewnienie aparatowi delegatury i jej zapleczu politycznemu bezpieczeństwa w najszerszym tego słowa znaczeniu".
Rozpracowywanie niemieckiego aparatu bezpieczeństwa Myśliński zlecił swojemu zastępcy Stanisławowi Cybulskiemu. We wrześniu naczelnik Wydziału Bezpieczeństwa polecił Myślińskiemu rozbudować działalność o rozpoznanie organizacji polskich i badanie nastrojów społecznych, czym miał się zająć zespół Witolda Rościszewskiego, a także rozpracowanie komunistów - do czego zaangażowano Józefa Mitzenmachera "Berdycha".

W październiku 1942 r. doszło do opracowania Statutu Organizacyjnego KB (Komórki Bezpieczeństwa). Na jej czele stanął wspomniany już Tadeusz Myśliński "Albert". Zadaniem nowo powstałej organizacji, działającej na terenie Warszawy i powiatu warszawskiego, było rozpracowywanie aparatu bezpieczeństwa okupanta i jego polityki w stosunku do ludności polskiej oraz rozpoznanie polskich organizacji polityczno - społecznych.

Bezpieczeństwo składało się z dwóch wydziałów: Ogólnego (OG) i Wywiadu (WW).
Kierownikiem pierwszego i jednocześnie zastępcą Myślińskiego był Stanisław Cybulski "Prawdzic". Podlegały mu oddziały:
Informacyjny (OJ), wywiadu więziennego (OW), dochodzeniowo - śledczy (OD) i gospodarczo - budżetowy (OGB).

Naczelnik:
- Tadeusz Miklaszewski "Małynicz", "Nilski".: kwiecień/maj 1942 - ??

Zastępca:

- Leon Lutyk "Bereda".

Sekretariat:
- Stanisław Wąsowicz "Dedal", "Maćko".

Referat Organizacyjny.
Utworzony w listopadzie 1942 r. Zadania: ustalenie struktury i zakresu działania służby bezpieczeństwa.

Komórka Bezpieczeństwa "Stożek".

Kierownik:
- Tadeusz Myśliński "Albert".: czerwiec 1942 - ??

Zastępca:
- Stanisław Cybulski "Prawdzic".

I. Wydział Ogólny (OG).

Kierownik:
- Stanisław Cybulski "Prawdzic".

Oddziały:

I A) Oddział Informacyjny (OJ).

Kierownik:
- Stanisław Cybulski "Prawdzic".

Zadania: Gromadzenie wiadomości pochodzących od aparatu administracyjnego oraz organizacji gospodarczych i społecznych.

Sekcje:

1) Policja.
2) Zarząd miasta.
3) Urzędy Pracy.
4) Urzędy Skarbowe.
5) Instytucje życia społecznego i opieka społeczna.
6) Żydowska.
7) Środowiska mniejszościowe.
8) Komuna.

I B) Oddział Wywiadu Więziennego (OW).

Kierownik:
- Stanisław Cybulski "Prawdzic".

Sekcje:

1) Wywiad ścisły.
2) Opieki społecznej.

I C) Oddział Dochodzeniowo-Śledczy (OD).

Kierownik:
- N.N. (jeden z prokuratorów warszawskich).

Sekcje:

1) Przesłuchań.
2) Inspektoratu.

Zadaniem Sekcji Inspektoratu miało być prowadzenie oceny pracy organów delegatury pod kątem bezpieczeństwa.

I D) Oddział Gospodarczo-Budżetowy (OGB).

Kierownik:
- Tadeusz Myśliński "Albert".

II. Wydział Wywiadu (WW).

Kierownik:

- Witold Rościszewski "Umiński".

II A) Oddział Śledczo-Wywiadowczy (WS)

Kierownik:
- N.N. (ukrywający się oficer policji.)

Sekcje:

1) Dochodzeniowa (dochodzenia terenowe).

2) Informacyjno-śledcza do spraw niemieckich.

Kierownik:
- Zborowski "Neuman".

W dokumentach jest zapis, że miano dojścia do władz dystryktu, mowa też jest o podsłuchu założonym na Gestapo.

3) Spraw komunistycznych i mniejszościowych.

Kierownik:
- Józef Mitzenmacher "Jar".

4) Ogólna.

5) Społeczeństwa własnego i polskich organizacji polityczno-społecznych.

II B) Oddział Wykonawczy (WWK)

Kierownicy:
- Jan Zborowski.
- Edward Huszczo "Mancewicz".

II C) Oddział Inspektoratu (WJ).

Od października 1942 r., na etacie Komórki Bezpieczeństwa znalazły się dwie łączniczki (po jednej na każdy wydział) oraz maszynistka w wydziale ogólnym. Ponadto powstała sekcja likwidacyjna, która według statutu KB miała liczyć sześć osób, a z czasem została rozbudowana do trzech grup pięcioosobowych, które dysponowały własnym samochodem oraz mundurami policji niemieckiej.
W listopadzie 1942 r. powołano jednoosobowy referat organizacyjny, podlegający bezpośrednio naczelnikowi wydziału, z zadaniem ustalenia struktury i zakresu działania służby bezpieczeństwa.

W tym samym miesiącu naczelnik Wydziału Bezpieczeństwa opracował projekt budżetu KB na 1943 r. Można dowiedzieć się z niego o planowanej na ten rok rozbudowie pionu wykonawczego, która zmierzała głównie do rozszerzenia terenu działania. Planowana grupa warszawsko - terenowa, "wyłoniona z cywilnego członu policji", miała objąć wywiad kolejowy, w przemyśle oraz w hotelach (Europejskim i Bristolu). Oprócz tego personel techniczny miał być powiększony do dwóch sekretarzy, dwóch łączniczek i dwóch maszynistek. Przygotowywano również powołanie analogicznych komórek KB w Krakowie, Lublinie i na terenie województwa warszawskiego. Jednocześnie wprowadzono w Komórce Bezpieczeństwa stałą subwencję dla ONR - za dostarczanie materiałów o ruchu komunistycznym.

Do wiosny 1943 r., udało się rozbudować Komórkę Bezpieczeństwa (od marca 1943 r. kryptonim "Stożek") pod względem personalnym. Oprócz wymienionej wyżej obsady do pracy w KB zwerbowano: Jerzego Krassowskiego "Maja" - na stanowisko szefa Inspektoratu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Stanisława Saleckiego - (oficera policji granatowej) jako szefa agendy dochodzeniowej, Zygmunta Zienca "Waltera" na szefa Inspektoratu Terytorialnego, Eugeniusza Gittermana "Eugeniusza" na szefa KB w Warszawie i w województwie, Wacława Iwaszkiewicza "Wacława" na zastępcę Gittermana, Bolesława Kontryma "Białego" - po aresztowaniu Rościszewskiego (6 kwietnia 1943 r.) objął po nim szefostwo agendy dochodzeniowej i likwidacyjnej, Seweryna Eustachiewicza - pracował dla KB od maja 1943 r. i opracowywał reorganizację "Stożka", Hejnosza - działacza Stronnictwa Ludowego, który opracowywał zadania "Stożka" na okres powojenny, Henryka Szklennika "Witolda" - sprawy organizacyjne i łączności.

W październiku 1942 r. mianowano szefa istniejącej już w tym czasie w ramach KB, Komórki Więziennej (KW). Został nim Witold Bieńkowski "Jan", "Kalski". Jej zadaniem było "utrzymywanie stałego kontaktu z polskimi więźniami politycznymi, znajdującymi się w więzieniach, aresztach śledczych i obozach". Oprócz kierownika w komórce pracowali: Władysław Bartoszewski "Ludwik" i Bogna Domańska "Bronisława", łączniczki: Pelagia Piotrkiewicz i Wanda Muszyńska. Utrzymywano stały kontakt z więzieniem Sicherheitspolizei - Sipo, przy ulicy Dzielnej, a od połowy 1943 r. także z innymi więzieniami i obozami (w stolicy przy ul. Mokotowskiej i Daniłowiczowskiej). Komórka sporządzała także raporty przedstawiające stan więzień oraz obozów hitlerowskich, przekazywała grypsy i ostrzeżenia przed aresztowaniami.

W zakresie opieki nad więźniami nawiązano współpracę z Międzyorganizacyjnym Porozumieniem Pomocy Więźniom. Jego prezesem była działaczka Konfederacji Narodu Helena Jamonttówna "Bogucka".
Porozumienie za pomocą paczek prowadziło akcję dożywiania oraz zaopatrywania w leki więźniów obozów koncentracyjnych i obozów pracy. Całe przedsięwzięcie finansowane było przez Delegaturę Rządu. Przystąpiły do niego liczne organizacje konspiracyjne, poza AK i delegaturą m. in. NSZ, "Unia", PPS - WRN, Korpus Bezpieczeństwa, "Pobudka", OPW. Wysyłano paczki do Oświęcimia, Majdanka, Ravensbrück, Drutte, Hamburga, Gross - Rosen, Woldenbergu, Stammlager Osckatz, Jaworzna, Dachau, Mohlenburgu, Aussenlager Stadion George, Weimaru, Oranieburga, Kilonii, Furstenbergu, Neuengamme i Dyhernfurth.
Oprócz indywidualnych rzeczy wysyłano również paczki do tzw. centralek, które rozdzielały otrzymane wyżywienie i inne potrzebne rzeczy wewnątrz obozów. Zorganizowano przynajmniej dziesięć centralek: trzy w Oświęcimiu, dwie w Ravensbrück, dwie w Hamburgu, dwie w Gross - Rosen i jedną w Drutte. Porozumienie, poza swoją centralą w Warszawie, miało swoje placówki w Krakowie, Lublinie, Kielcach, Częstochowie i Radomiu. Tylko w ciągu maja i czerwca 1944 r. delegatura przekazała porozumieniu 799 200 zł.

Kierownik Komórki Bezpieczeństwa, utrzymując bezpośredni kontakt zarówno z szefem Wydziału Ogólnego jak i Wywiadu, sporządzał obszerne raporty okresowe obrazujące ówczesną sytuację w Warszawie. Od 1943 r., sprawozdania te coraz częściej zawierały informacje o sytuacji spoza stolicy. Oprócz tego sporządzano także raporty tygodniowe i specjalne.

Stan bezpieczeństwa Delegatury praktycznie od początków jej działania, przedstawiał się źle. 26 października 1942 r. został aresztowany Stanisław Roman Dangel, kierownik Sekcji Finansowo - Budżetowej Delegatury Rządu, a 19 lutego 1943 r. delegat rządu Jan Piekałkiewicz.
W tym okresie sekcja likwidacyjna wydziału wywiadu, kierowana przez Rościszewskiego, który brał osobiście udział w jej akcjach, przeprowadzała obserwacje miejsc zagrożonych, usuwała archiwa, i środki finansowe z mieszkań aresztowanych, m. in. Dangla i Piekałkiewicza, odzyskiwała utracone zrzuty, ustaliła m. in. miejsce ukrycia radiostacji delegatury skradzionej w Skolimowie, prowadziła ochronę lokali konspiracyjnych, wykonała wyroki śmierci na Izydorze Ossowskim (14 stycznia 1943 r.) i Romanie Leonie Święcickim (15 lutego 1943 r.).

W wykonaniu tego ostatniego osobisty udział brał Rościszewski, który kilka dni wcześniej dokonał wyroku na Jerzym Mostowiczu, agencie Gestapo działającym w kierownictwie Społecznej Organizacji Samoobrony, a 18 stycznia uczestniczył w przygotowaniach do odbicia więzionych w Pińsku żołnierzy "Wachlarza".
Do nieudanych akcji z tego okresu trzeba zaliczyć akcję na Arbeitsamt z 23 stycznia 1943 r. podczas której poległ jeden z wykonawców ubrany w niemiecki mundur. Aktywna działalność Komórki Bezpieczeństwa, a zwłaszcza jej akcje likwidacyjne, nie uszła uwagi Niemców. Komórka stała się obiektem ataku niemieckiego aparatu policyjnego.
W krótkim czasie doprowadziło to do aresztowań, które objęły praktycznie całe kierownictwo KB.

W okresie od marca do maja 1943 r., Gestapo aresztowało co najmniej sześciu jej członków. 3 marca aresztowany został Huszcza, 6 kwietnia Rościszewski, 13 maja Myśliński, jego zastępca Cybulski oraz Hejnosz i Eustachiewicz.
Z wymienionych osób Rościszewski został zamordowany krótko po aresztowaniu, Hejnosz rozstrzelany 16 lipca 1943 r. Cybulski i Eustachiewicz dostali się do obozu w Oświęcimiu.
Przy Myślińskim Niemcy znaleźli schemat organizacyjny "Stożka" z pseudonimami jego pracowników, notatki z konferencji i odpraw z kilku poprzednich tygodni, materiały BIP, raport Rościszewskiego, korespondencję z komórkami Departamentu Spraw Wewnętrznych. Sprawa więc wyglądała poważnie.

Po majowych aresztowaniach praca "Stożka" została tymczasowo zahamowana, bowiem całość wymagała reorganizacji. Nowym jego kierownikiem został Eugeniusz Gitterman "Ginter", zastępcą Jan Zborowski a na czele komórki likwidacyjnej stanął Bolesław Kontrym "Żmudzin"' "Biały". Przyczyny aresztowań z okresu marzec - maj 1943 r., do dziś nie są właściwie wyjaśnione.
Należy jednak podkreślić, że 13 maja uniknął aresztowania Ryszard Sędek, który nie przybył na umówione spotkanie. Podczas powstania warszawskiego został rozstrzelany jako agent Gestapo. Niewątpliwie przyczyniła się do nich także nieprzeciętna aktywność Rościszewskiego, który działał także w ramach "Wachlarza". Wiele wskazuje na to, że Niemcy trafili do niego rozpracowując właśnie "Wachlarz".

Szef wywiadu KB był "zasypany" także z innego źródła. Mowa tutaj o osobie Józefa Mitzenmachera, zatrudnionego w sekcji informacyjno - śledczej do spraw komunistycznych i mniejszościowych. Mitzenmacher jako agent specjalnej placówki Gestapo już 10 lutego 1943 r. przedstawił dokładnie postać Rościszewskiego, jak i Myślińskiego. W 1943 r. Mitzenmacher ożenił się i zmienił nazwisko na Jan Roszkowski. Według zeznań jego żony, Jadwigi Roszkowskiej, utrzymywał on kontakt z gestapowcem Schnattendorfem i dostarczał paczki uwięzionym, zapewnie także Rościszewskiemu.
W przewidywaniu "spalenia" swojego agenta gestapo urządziło17 listopada 1943 r. jego fikcyjne aresztowanie. Następnie Mitzenmacher wyjechał do Białegostoku, gdzie pisywał artykuły do "Dziennika Białostockiego" jako "Ziemski". W 1944 r. przeniósł się z Białegostoku do Krakowa. Po wejściu Armii Czerwonej wyjechał do Wrocławia, gdzie pracował w PKP, był członkiem PPR. Zmarł 30 grudnia 1947 r.
Aby nie odbiegać zasadniczo od tematu, zakończmy ten wątek i wróćmy do dalszego omawiania struktur całego Wydziału Bezpieczeństwa.

W ramach Wydziału jeszcze w październiku 1942 r. powołano jednoosobowy Referat Organizacyjny, z zadaniem ustalenia struktury i zakresu działania służby bezpieczeństwa. W maju 1943 r. utworzono, również jednoosobowy Referat Inspekcyjny, którego zadaniem było czuwanie nad rozwojem służby bezpieczeństwa w terenie oraz nad wykonywaniem przez nią instrukcji bezpieczeństwa na okres przejściowy, opracowanej w kwietniu 1943 r.
W końcu maja, w związku z aresztowaniem referenta inspekcyjnego, oba referaty połączono w Oddział Organizacyjno - Inspekcyjny "Insecty", "Insekty". Obsadę personalną nowego Oddziału stanowili: Konrad Sieniewicz "Kazimierz Świątek", N.N. "Maria", Maria Eustachiewicz "Wodzińska", N.N. "Kamińska", Stanisław Wąsowicz "Dedal".
W czerwcu 1943 r. Referat Organizacyjny opracował instrukcję o ujednoliceniu struktury organizacyjnej urzędów okręgowych i powiatowych delegatur rządu w zakresie służby bezpieczeństwa. Po otrzymaniu uwag od okręgowych Wydziałów Bezpieczeństwa zredagowano ostatecznie "Instrukcję struktury organizacyjnej".
Także latem 1943 r. opracowano instrukcję dla okręgowych władz bezpieczeństwa dotyczącej pracy "Stożka", oznaczając go kryptonimem "Wirówka" (stąd zapewne późniejszy kryptonim komórki - "Wir"). Jednocześnie przygotowywano akty ustawodawcze przewidziane do wydania w okresie powstania powszechnego.

Referat Inspekcji kontrolował stan organizacyjny służby bezpieczeństwa w poszczególnych okręgach oraz prowadził rozmowy w sprawach bezpieczeństwa z przebywającymi w Warszawie okręgowymi delegatami lub naczelnikami Wydziałów Bezpieczeństwa.
Po aresztowaniu Tadeusza Myślińskiego Komórkę Bezpieczeństwa "Stożek", kierowaną teraz przez Eugeniusza Gittermana , zreorganizowano w Dział Polityczno - Społeczny "Stożek" a następnie "Wir" i opracowano plan jego działalności na okres od sierpnia do grudnia 1943 r.

Dział ten składał się w tym czasie z egzekutywy oraz trzech referatów:

- Społeczeństwo własne - organizacje polityczne, zawodowe, gospodarcze, społeczne.
- Okupant.
- Organizacje komunistyczne.

W okresie sierpień - grudzień 1943 r. w skład "Stożka" wchodził jeszcze inspektorat bezpieczeństwa wewnętrznego.

Najmniej wiadomo na temat Referatu Politycznego Wydziału Bezpieczeństwa. Z kontroli finansowej "Oka" wynika, że w końcu 1943 r. na etacie był jeden pracownik. W materiałach archiwalnych Delegatury Rządu zachowała się notatka "Ogólne wytyczne prac Referatu Politycznego". Zgodnie z pochodzącymi najprawdopodobniej z początków 1942 r. wytycznymi, zadaniem referatu miało być prowadzenie wywiadu politycznego w organizacjach konspiracyjnych. Miał być komórką studiów nad polskim życiem konspiracyjnym. Planowano nawet wydawanie dwutygodnika "Biuletyn Polityczny", który miał zawierać dwa działy: kronikę wydarzeń oraz zagadnienia komunistyczne.

W Wydziale utworzono także Referat Legalizacyjny o kryptonimie "Fala" w którym pracował m. in. Ryszard Marek "Wrona" z Biura Ewidencji Ludności, a wykonywaniem fałszywych dokumentów zajmowała się pracownia prowadzona wspólnie ze Związkiem Syndykalistów Polskich, finansowana w 70 % przez Delegaturę. W lutym 1943 r. referat ten wydał instrukcję odnośnie dokumentów potrzebnych do zmiany danych personalnych zagrożonych pracowników.
Także w roku 1943 utworzono na szczeblu centralnym zespół, który we wrześniu został przekazany do Wydziału Bezpieczeństwa Okręgowej Delegatury Rządu Warszawa, tworząc tam "Stożek" okręgowy, późniejszy "Wir" - Mury". W jego skład wchodzili także ludzie przekazani tu z Administracji Zmilitaryzowanej AK "Teczki".

Rok 1944 rozpoczął się od kolejnej reorganizacji. Przeprowadzono ją na podstawie "Statutu organizacyjnego Wydziału Bezpieczeństwa", opracowanego przez Referat Organizacyjny w grudniu 1943 r.

I tak od 1 stycznia 1944 r. wydział składał się z kierownictwa i trzech oddziałów.

Kierownictwo:

Naczelnik:

- Tadeusz Miklaszewski "Małynicz", "Nilski", "Stencel".

Zastępca:

- Leon Lutyk "Bereda".

Członkowie kierownictwa:

podinsp. Policji Państwowej Stanisław Wasilewski "Rogala".

Sekretarka:
- Maria Kiszewska "Maria".

Łączniczki:
- N.N. "Helenka".
- N.N. "Jadwiga".

W czerwcu na etacie było sześć osób.


Oddział Organizacyjno - Inspekcyjny "Spojówka".

Obsadę stanowili: Kierownik, dwóch referentów i trzy siły pomocnicze, ponadto prace zlecone wykonywały dwie osoby. W kierownictwie oddziału pracowali Stanisław Wąsowicz "Dedal" i Stefan Machorowski "Stefan".

Oddział ten zarówno przed reorganizacją jak i po niej dzielił się na dwa referaty: Organizacyjny i Inspekcji.

1) Referat Organizacyjny.

Zadaniem Referatu Organizacyjnego było:

A) Opracowywanie projektów dekretów, instrukcji, okólników, regulaminów, zarządzeń i obwieszczeń w zakresie zagadnień merytorycznych, bezpieczeństwa wewnętrznego w kraju w okresie przejściowym i w konspiracji.
B) Uzgadnianie opracowanych projektów z zainteresowanymi departamentami, kierownictwem organów bezpieczeństwa (PKB, Strażą Samorządową i Strażą Pomocniczą) oraz z władzami wojskowymi.
C) Projektowanie ram prawno-organizacyjnych dla inicjatywy i działalności społecznej w zakresie bezpieczeństwa.

2) Referat Inspekcyjny.

Do obowiązków Referatu Inspekcji należało:

A) Wykonywanie inspekcji i piecza nad sprawnym działaniem władz bezpieczeństwa.
B) Koordynowanie prac Wydziałów Bezpieczeństwa z pracami innych resortów, władz wojskowych i organizacji społecznych w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego kraju.
C) Opiniowanie spraw obsady personalnej Wydziału Bezpieczeństwa Delegatur Okręgowych oraz w razie potrzeby, wydawanie opinii personalnych na żądanie władzy przełożonej.
D) Opracowanie sprawozdań z wykonywanych inspekcji oraz przedkładanie wniosków.


Oddział Bezpieczeństwa "Źrenica".

Kierownik:

- Dominik Piotrowski "Czarnecki", "Sas".

Piotrowski był wiceprokuratorem Sądu Okręgowego. Oddział składał się z czterech referatów:

Referat I. Bezpieczeństwa i Spraw Organów Bezpieczeństwa.

Kierownik:

- N.N. "Gabryś".: 15 lutego 1944 -??

Referat dysponował trzema "siłami pomocniczymi". Zadaniem referatu było:

A) Nadzór nad wykonywaniem przez okręgowe władze bezpieczeństwa zadań wynikających z Instrukcji Bezpieczeństwa, o ile nad wykonaniem poszczególnych zadań nie został mocą statutu niniejszego wyraźnie powierzony Referatowi II tegoż Oddziału, bądź któremuś z Referatów Oddziału Polityczno - Społecznego.

B) Dopilnowanie by okręgowe władze bezpieczeństwa opracowały z pomocą przygotowanych przez ten referat instrukcji szczegółowych organów bezpieczeństwa, potrzebnych do wykonania zadań wskazanych w Instrukcji Bezpieczeństwa. Korekta tych planów z punktu widzenia celowości i realności.

C) Koordynowanie metod i tempa organizacji, planów działania i ich wykonywania - wszystkich organów bezpieczeństwa (PKB, Straży Samorządowej i Straży Pomocniczej.Szkolenie centralne kadr instruktorskich przyszłej Policji Politycznej oraz troska nad obsadzeniem potrzebnych placówek tej policji w terenie.

D) Współdziałanie z organizacjami społecznymi nad rozwijaniem ich inicjatywy i działalności w zakresie rozwiązywania zagadnień i wykonywania zadań bezpieczeństwa w okresie przejściowym i obecnym.

Referat II. Przestępczości i Obozów.

Kierownik:

- Mirosław Nowicki "Szczupakowski".

Zadaniami referatu było:

A) Prowadzenie centralne akcji rejestracji i dokumentacji zbrodni niemieckich w Polsce. Archiwa i kartoteki centralne. Piecza nad wykonywaniem zadań, wynikających z tej akcji, poprzez okręgowe władze bezpieczeństwa.

B) Opracowanie wytycznych do walki z bandytyzmem, rozpracowanie ich do terenowych władz bezpieczeństwa, nadzór nad wykonywaniem przez nie zadań z zakresu walki z bandytyzmem, wskazanych w Instrukcji Bezpieczeństwa.

C) Nadzór nad wykonywaniem przez Okręgowe Władze Bezpieczeństwa zadań wynikających z Instrukcji Bezpieczeństwa w zakresie przygotowania planu rozmieszczenia i organizacji przejściowych obozów zatrzymania. Opracowanie instrukcji szczegółowych w sprawie przejęcia z rąk okupanta i zabezpieczenia stałych obozów odosobnienia, opracowanie regulaminów obozowych i potrzebnych instrukcji szczegółowych. Nadzór nad szkoleniem kadr Straży Obozowych.

D) Badanie stanu przestępczości w kraju. Kontakt w tym zakresie z okupacyjnymi władzami sądowymi.

E) Opracowanie materiałów obciążających dane osoby zarzutem działalności przestępczej pospolitej bądź antypolskiej i opracowanie odpowiednich wniosków do Sądów Państwowych Polski Podziemnej.

Referat III. Informacji "Stożek".

Kierownik:

- Eugeniusz Gitterman "Ginter".: 23 lutego 1944 - lipiec 1945 r.

Zastępca:

- Jan Zborowski "Neuman".: ?? - lipiec 1945 r.

Zborowski, już po zwolnieniu "Gintera" kierował jego pracą od wiosny 1944 r. aż do rozwiązania Delegatury w lipcu 1945 roku.

Referat składał się z kilku działów:

Dział Ogólny.

W Dziale Ogólnym pracował jeden referent, którego zadaniem było przeprowadzanie spraw finansowych, lokalowych oraz skrzynek kontaktowych. W maju i czerwcu 1944 r. na etacie działu było 16 osób.

Dział Informacji.

Dział miał dwóch pracowników, których zadaniem było prowadzenie centralnego wywiadu politycznego (niewojskowego) w stosunku do okupanta i organizacji wywrotowych,czyli takich, "które w ich ideologii i metodach działania dają wyraz nieuznawania, jako zasady naczelnej, niezależności państwowości polskiej, bądź które dążą do obalenia istniejącego ustroju politycznego".

Dział Prowincji.

Dział zatrudniał jednego referenta, do którego zadań należało "montowanie terenowych komórek informacji przy delegaturach okręgowych, ustalenie dla nich wytycznych pracy, zlecanie im zadań specjalnych, nadzór nad ich działalnością i utrzymywanie z nimi kontaktu".

Dział Sprawozdawczości.

Dział liczył dwóch referentów, których zadaniem było opracowywanie materiałów informacyjnych nadsyłanych przez terenowe komórki informacyjne oraz ich analizowanie dla oceny aktualnej sytuacji w kraju pod względem bezpieczeństwa a także prowadzenie centralnej kartoteki działaczy organizacji wywrotowych polskich i agentów wywiadu okupanta.
Sporządzano miesięczne sprawozdania sytuacyjne dotyczące całego kraju. Jeden z referentów przydzielony był do "Piasta", czyli do komórki, gdzie gromadzono cały materiał o ruchu komunistycznym.

Referat IV. Inspektorat Bezpieczeństwa Wewnętrznego "Pim", "Ster".

Kierownik:

- Stanisław Dryjski "Wtorek", "Struga".

Obsadę stanowiło pięciu referentów i trzy tzw. "Siły pomocnicze".

Zadaniem Inspektoratu było:

A) Piecza nad zagwarantowaniem bezpieczeństwa pracy Centralnej Delegatury Rządu, a więc rozpoznawanie stanu bezpieczeństwa użytkowanych przez nią lokali, skrzynek, archiwów, ujawnianie metod inwigilacji stosowanych przez władze bezpieczeństwa okupanta, rejestracja aresztowań rozpracowywanie "wpadek" w ramach Centralnej Delegatury Rządu i wyciąganie konsekwencji praktycznych, montaż aparatu ostrzegawczego.

B) Piecza nad zagwarantowaniem bezpieczeństwa osobistego Centralnej Delegatury Rządu, a więc zaopatrywanie w potrzebne dokumenty, przepustki, rozwiązywanie trudności mieszkaniowych, meldunkowych oraz wynikających z przymusu pracy.

C) Wykonywanie przez będące w dyspozycji zespoły wykonawcze zadań specjalnych, wynikających z potrzeby fizycznego usunięcia warunków uniemożliwiających prace Centralnej Delegaturze Rządu.


Oddział Polityczno - Społeczny "Tęczówka".

Kierownik:

- N.N. "Rawicz".

Oddział składał się z kierownictwa i trzech referatów:

Referat polityczno - prasowy.

Kierownik:

- Zbigniew Bieńkowski "Mały Andrzej".

Obsadę stanowiło trzech referentów i jedna "siła pomocnicza".
Referat miał za zadanie:

A) Obserwację działalności i prasy polskich organizacji politycznych i paramilitarnych.
B) Obserwację ruchu zawodowego (działalność zawodowych związków robotniczych, urzędniczych, zawodów wolnych itp.) oraz zakładów pracy.
C) Obserwacje działalności organizacji społecznych (samopomocowych, kulturalnych, rozrywkowych itp.).
D) Obserwację życia gospodarczego i jego struktury pod kątem widzenia bezpieczeństwa społecznego.
E) Obserwację związków wyznaniowych społeczeństwa polskiego.
F) Opracowanie sprawozdań, dających analizę zdarzeń i pogląd ogólny na sytuację społeczno - polityczną kraju.

Referat Narodowościowy.

Kierownik:

- Feliks Świątek "Bonawentura".

Świątek przed wojną był kierownikiem referatu w Wydziale Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Referat zatrudniał dwóch referentów, a jego zadaniem było:

A) Badanie przejawów życia politycznego, społecznego, religijnego i gospodarczo - zawodowego wśród Ukraińców, Białorusinów, Rosjan, Litwinów i Niemców oraz zbieranie materiałów informacyjnych, dotyczących tych mniejszości.

B) Prowadzenie centralnej ewidencji organizacji mniejszościowych i ich działaczy. Udzielanie opinii we wszystkich sprawach narodowościowych i wyznaniowych mniejszości.

C) Współdziałanie z polskimi organizacjami społeczno - politycznymi w zakresie organizowania samoobrony przed wrogimi akcjami mniejszości narodowych.

D) Opracowywanie sprawozdań dających analizę zdarzeń na tym odcinku i pogląd na sytuację narodowościowo - polityczną kraju.

Referat Organizacji Komunistycznych.

Referat zatrudniał jednego referenta i jedną tzw. "siłę pomocniczą". Do jego zadaniami należało:

A) Badanie działalności organizacyjnej i propagandowej ruchu komunistycznego w kraju i ugrupowań o tendencjach komunistycznych, obserwację kontaktów z niemieckim ruchem komunistycznym oraz zbieranie materiałów informacyjnych z tego odcinka.

B) Prowadzenie centralnej ewidencji organizacji komunistycznych i ich przybudówek ideowych, społeczno - samopomocowych, kulturalnych i zawodowych.

C) Prowadzenie kontrwywiadu antykomunistycznego pod kątem widzenia bezpieczeństwa patriotycznych działaczy polskich.

D) Opracowywanie sprawozdań dających analizę zdarzeń na tym odcinku i pogląd ogólny na sytuację. Przedstawianie wniosków oraz współpraca z zainteresowanymi komórkami Delegatury Rządu, wojska oraz organizacji polityczno-społecznych.
Referat ten, najprawdopodobniej po zagarnięciu archiwum Wacława Kupeckiego, został przeniesiony do Oddziału Bezpieczeństwa.

Wacław Kupecki "Kulawy" z Wydziału Bezpieczeństwa ODR Warszawa - Miasto prowadził archiwum wywiadu antykomunistycznego przy ul. Poznańskiej 37. 17 lutego 1944 r. grupa komunistów pod kierownictwem Bogusława Hrynkiewicza, we współpracy z Gestapo zatrzymała w lokalu "Kulawego" siedem osób. Zagarnięte archiwum trafiło najprawdopodobniej do Wydziału Informacji Armii Ludowej.


Oddział Dyspozycyjny Wydziału Bezpieczeństwa "Podkowa", "Sztafeta".

Dowódca:

Bolesław Kontrym "Żmudzin".

Zastępcy:

ppor. rez. Józef Zatryb "Krzysztof".
ppor. Stefan Rodkiewicz "Bronowski".

Oddział utworzono ostatecznie w czerwcu 1943 r. Podlegał on bezpośrednio naczelnikowi Wydziału Bezpieczeństwa. Jego pierwszym dowódcą był kpt. Bolesław Kontrym "Żmudzin".
Zadaniem tego czterdziestoosobowego oddziału była ochrona delegata rządu oraz wykonywanie wyroków na konfidentach. Do wybuchu powstania wykonał on 23 akcje likwidacyjne. Na początku 1944 r. do oddziału przeniesiono ze "Stożka" dwunastoosobową grupę por. Mariana Petrejko "Kmicica". Przed przeniesieniem do "Podkowy" sekcja wykonawcza "Stożka" miała już na koncie pięć akcji likwidacyjnych.