Szefowie:

- Jan Stanisław Jankowski "Wisła", "Wisłocki".: kwiecień 1941 - ??.
- Stefan Mateja "Rogalski", "Sędzia".: luty/marzec 1943 - sierpień (?) 1944 r.
- Franciszek Białas "Franek", "Góralczyk", "Michniewski", "Nieniewski".: 12 sierpnia 1944 - maj 1945 r.

Zastępcy:

- Wacław Szubert "Wagner".: połowa 1943 - ??
- Zbigniew Madeyski.

Początki departamentu datują się na kwiecień 1941 r. Sekretarką Departamentu była Alicja Eysmont "Irena", łączniczkami zaś Janina Gadomska "Wanda", Hanna Pachnowska "Ewa" i N.N. "Zofia".
Główny lokal kontaktowy znajdował się przy ul. Wspólnej 63 B, a inne lokale przy ul. Elektoralnej i Twardej.
Początkowo w skład departamentu wchodziło sześć wydziałów:

- Wydział Ustroju Pracy.
- Wydział Zatrudnienia.
- Wydział Płac i Uposażeń.
- Wydział Ubezpieczeń Społecznych.
- Wydział Służby Zdrowia.
- Wydział Opieki Społecznej.

Po przeprowadzeniu reorganizacji pracę departamentu zorganizowano w jedenastu referatach:

- Referat Ogólny (Ogl.) - kierownik: Eugeniusz Modliński.
- Referat Zatrudnienia (Z) - kierownik: Wacław Iwaszkiewicz.
- Referat Ustroju Pracy (Ustr.) - kierownicy: Maciej Święcicki i Stefan Mateja.
- Referat Prawa Pracy (PP) - kierownik: Henryk Borkowski.
- Referat Ubezpieczeń Społecznych (Ub.) - kierownik: Jerzy Piotrowski.
- Referat Opieki Społecznej (OS) - kierownik: Marian Baran.
- Referat Opieki Czynnej (OC) - kierownik: Stanisław Stęplewski.
- Referat Finansowy (Fin.) - kierownik: "Marian" N.N.
- Referat Legislacyjny (L) - kierownik: Zbigniew Baucz.
- Referat Zdrowia (Zdr) - kierownik: Marcin Kacprzak.
- Referat Organizacyjny (Org) - kierownik: Wacław Szubert.

Pod koniec 1943 r. na etacie departamentu znajdowało się dwunastu pracowników i 25 współpracowników honorowych. Do tej drugiej grupy weszli m.in.: Jerzy Licki-Finkelkraut, prof. Edward Lipiński, Antoni Wanatowski, Józef Janiak i Władysław Skowron.

Jednym z głównych celów departamentu na okres powojenny było utrzymanie urzędów zatrudnienia, których zadaniem miało być: Zapewnienie pomocy bezrobotnym, zaspokajanie potrzeb na siłę roboczą, pośrednictwo pracy, posadnictwo zawodowe. Zamierzano stworzyć podstawy prawne do działania w tym zakresie przez wprowadzenie powszechnego obowiązku pracy oraz dowodów pracy.
W zakresie ustroju pracy przygotowano tezy w sprawie rad zakładowych, związków zawodowych i izb pracy.

Według tych opracowań rady zakładowe miały być wybierane w zakładach zatrudniających ponad dwudziestu pracowników i składać się z przedstawiciela pracodawcy oraz członków wybranych przez załogę.

Kompetencje i zadania postawione przed radą określono następująco:

A) Uchwalenie regulaminu zakładu pracy, którego projekt ma obowiązek przedstawić pracodawca.
B) Realizowanie założeń warunków pracy i płacy.
C) Współdziałanie z administracją pracy i ruchem zawodowym w zakresie kontroli nad przestrzeganiem przepisów i       stosowania urządzeń bezpieczeństwa i postanowień zbiorowego prawa pracy.
D) Przyczynianie się do polepszenia i stosowania urządzeń bezpieczeństwa i higieny pracy.
E) Pomaganie w sprawach usprawnienia organizacji pracy i podniesienia jej wydajności.
F) Piecza nad szkoleniem uczniów.
G) Rozpatrywanie pretensji, wniosków i zażaleń załogi oraz bolączek i niedomagań zakładowych.
H) Praca nad polepszeniem warunków życia pracowników .
I) Rozwijanie i doskonalenie zakładowych urządzeń samopomocy społecznej.
J) Czuwanie nad przestrzeganiem dobrych obyczajów w stosunkach między pracodawcą, administracją i załogą, jak      również w łonie samej załogi.
K) Układanie list urlopowych.

Według projektów departamentu związki zawodowe zostały podzielone na pełnoprawne i niepełnoprawne.
Statut związków pełnoprawnych nadano tym związkom, które zrzeszały minimum 10 % pracowników danej gałęzi przemysłu lub zawodu.

Zadaniami takiego związku miało być:

A) Obrona i przedstawicielstwo interesów zbiorowych danej gałęzi wytwórczej lub zawodu oraz materialnych i duchowych      potrzeb i dążeń swych członków wobec pracodawców, samorządów i państwa.
B) Uczestniczenie w procedurach układowych, pojednawczych, rozjemczych i strajkowych.
C) Obrona zbiorowego interesu zawodu przed sądami.
D) Czuwanie nad wykonywaniem ustawowego i zbiorowego prawa pracy.
E) Społeczna, gospodarcza i prawna samopomoc.
F) Współdziałanie w kształceniu zbiorowym i ogólnym oraz pobudzanie, rozwijanie i popieranie działalności wychowawczej,      oświatowej i kulturalnej.
G) Wybór przedstawicieli do samorządu pracy oraz przedstawienie mu list kandydatów na ławników, rzeczoznawców i      nominatów.
H) Współdziałanie z administracją pracy i samorządami.
I) Sprawowanie władzy dyscyplinarnej nad członkami.
J) Inicjatywy badawcze i projektodawcze w dziedzinie polityki społecznej, gospodarczej i prawnej.
K) Wykonywanie zleconych przez państwo i samorząd zadań specjalnych w interesie społecznym.

Izby pracy zostały określone jako organ samorządu pracy. Ich zadania wytyczono w następujący sposób:

A) Współdziałanie z samorządem społeczno - gospodarczym w planowaniu i kierowaniu gospodarką narodową.
B) Wypowiadanie opinii i przedstawianie rozwiązań, dotyczących zagadnień społecznych, gospodarczych i prawnych,      zarówno na żądanie władz jak i z własnej inicjatywy.
C) Obserwowanie działania i sposobu wykonywania prawa społecznego, w szczególności prawa pracy, oraz zgłaszanie      wniosków i propozycji dotyczących zmian lub uzupełnień w tym zakresie.
D) Zbieranie, opiniowanie i przedstawianie właściwym władzom i instytucjom materiałów obrazujących prądy, dążenia i      potrzeby świata pracy.
E) Zapoczątkowanie urządzeń podnoszących poziom kulturalny i materialny świata pracy.
F) Współdziałanie z samorządami i szkolnictwem w opracowywaniu programów oświaty szkolnej i pozaszkolnej.
G) Przyczynianie się do osiągnięcia i utrzymania stanu pełnego zatrudnienia .
H) Popieranie i budzenie inicjatyw zmierzających do polepszenia warunków życiowych pracowników poza zakładem pracy.
I) Podporządkowywanie działalności związków zawodowych i innych organizacji pracowniczych oraz podejmowanie      inicjatyw, zmierzających zatrzymywania dobrych stosunków międzyzwiązkowych.
J) Ujednolicanie działalności związków zawodowych.
K) Prowadzenie rejestru związków zawodowych.
L) Współpraca z ubezpieczeniami społecznymi, służbą zdrowia i opieką społeczną nad doskonaleniem urządzeń w tych      zakresach i nad ich racjonalnym wiązaniem.
Ł) Wyznaczanie biegłych do sądów oraz delegatów do urzędów i instytucji.
M) Wykonywanie administracji społecznej w zakresie zleconym.

Departament prowadził również prace nad polityką płacową, dotyczącą okresów przejściowego i powojennego. W pierwszym z nich zmierzano do doprowadzenia stopniowej odbudowy realnej wartości płac i wdrożenia prawidłowo funkcjonującego systemu wynagrodzenia za pracę. Celom tym miała służyć stopniowa niwelacja różnic płacowych, przy uwzględnieniu podnoszenia najniższych wynagrodzeń. W tzw. okresie normalnym (czyt. powojennym), według założeń projektu, płace miały zapewnić całej klasie pracowniczej poziom egzystencji odpowiadający możliwościom gospodarczym kraju.

Zakładano również wprowadzenie systemu ubezpieczeń społecznych, które miał w pierwszym rzędzie objąć wszystkich pracowników a następnie kupców, rzemieślników i osoby wykonujące wolne zawody. W sferze opieki społecznej miano pozostawić Radę Główna Opiekuńczą, dla której opracowano statut na okres przejściowy. Oprócz tego przygotowano plan utworzenia Instytutu Spraw Społecznych, a także projekt organizacji ministerstwa pracy i opieki społecznej.
Prace nad okresem przejściowym i powojennym prowadził odrębnie również referat służby zdrowia. W tym zakresie wyznaczono szefów sanitarnych w okręgach i przygotowywano dla nich instrukcje walki z epidemiami. Poza tym, jednym z głównych zadań miało być przejęcie i zabezpieczenie urządzeń leczniczych oraz zorganizowanie administracji służby zdrowia, a także opracowanie odpowiednich instrukcji w związku z przewidywaną repatriacją ludności polskiej wywiezionej na roboty do Niemiec oraz emigracji.

Oprócz prac obejmujących niedaleką przyszłość, prowadzono również działalność bieżącą, polegającą na opiece czynnej. Obejmowała ona aresztowanych pracowników delegatury i ich rodzin, więźniów obozów koncentracyjnych, inteligencji zatrudnionej i niezatrudnionej. W pracach tych ściśle współpracowano z Departamentem Oświaty i Kultury, Departamentem Sprawiedliwości a także z Międzyorganizacyjnym Porozumieniem Pomocy Więźniom i Radą Główną Opiekuńczą. Rozpoczęto również akcję pomocy rodzinom rozstrzelanych ("akcja RR"), do której zaangażowano w szerokim zakresie harcerzy z Szarych Szeregów.
Organizatorką akcji była Maria Chełmicka "Horpyna", a suma jaką wspierano rodziny objęte pomocą wyniosła 500 zł. miesięcznie na osobę.

Budżet Departamentu był jednym z najwyższych, w całej strukturze delegatury, jednak co trzeba tu zaznaczyć zakres pomocy był niebagatelny. Tylko w roku 1943 na opiekę społeczną wydano 16 085 983 zł, w tym:

907 100 zł na pomoc indywidualną,
5 094 231 zł. na pomoc dla ofiar politycznych,
4 922 825 zł dla pracowników umysłowych,
2 568 551 zł. dla robotników,
1 062 830 zł. dla młodzieży,
967 950 zł. na rzecz wysiedlonych z ziem zachodnich,
160 000 zł. dla wysiedlonych z ziem wschodnich.

Równolegle wydziały opieki społecznej przy Okręgowych Delegaturach Rządu wydały 11 475 647 zł, a ponadto 1 600 zł na "Żegotę". W tym samym 1943 r. na opiekę społeczną prowadzoną przez Departament Oświaty i Kultury wydano dodatkowo 7 812 zł.