DĘBSKI, Antoni.
Podpułkownik służby stałej kawalerii.

Pseudonimy: „Gryf”, „Radwan”, Swoboda”, vel Tadeusz Olszewski.
Urodzony: 20 grudnia 1898 r., w Lublinie.
Zmarł: 21 grudnia 1983 r. w Krakowie.
Promocje:
Podpułkownik.: 1 kwietnia 1944 r.
Major.: 19 marca 1943 r.
Rotmistrz.: 19 marca 1937 r.
Porucznik.: 15 lipca 1927 r.
Podporucznik.: ze starszeństwem z 15 lipca 1925 r.
Funkcje:
Wstępuje ochotniczo do Wojska Polskiego.: listopad 1918 r.
Służba w 1 Pułku Szwoleżerów.: listopad 1918 - ??
Służba w Szkole Oficerskiej Kawalerii dla Podoficerów w Bydgoszczy.: 1923 - 1925 r.
Dowódca plutonu łączności 5 Pułku Strzelców Konnych (Tarnów/Dębica).: 1925 - ??
Oficer materiałowy 5 Pułku Strzelców Konnych.: ?? - ??
Dowódca 1 Szwadronu 5 Pułku Strzelców Konnych.: ?? - ??
Studia w Wyższej Szkole Nauk Politycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.: ?? - ??
Adiutant taktyczny 5 Pułku Strzelców Konnych.: ?? - wrzesień 1939 r.
Członek konspiracyjnej grupy płk Tadeusza Komorowskiego.: listopad 1939 - 1940 r.
Dowódca pododcinka w Odcinku II Obwodu Kraków-miasto ZWZ.: początek 1940 - wiosna 1941 r.
Zastępca Komendanta Obwodu Kraków-miasto ZWZ/AK.: 1941 - 1943 r.
Komendant Obwodu Kraków-miasto AK.: maj - lipiec 1943 r.
Zastępca Komendanta Podokręgu Rzeszów, Okręg Kraków AK.: lipiec 1943 - grudzień 1944 r.
Komendant Inspektoratu Rejonowego Przemyśl, Okręg Kraków AK.: czerwiec - 13 grudnia 1944 r.
Opinie:
Notatki:
Syn Walerego i Ewy Heleny z domu Łukasik. W 1909 r., ukończył rosyjską szkołę powszechną w Lublinie. W latach 1909-1915 uczył się w miejscowym Gimnazjum Rządowym (Matematyczno-Przyrodniczym), a następnie w Szkole Handlowej Vetterów.
W 1915 r., po ewakuacji szkoły w głąb Rosji przerwał naukę i od lipca tego roku rozpoczął praktykę aptekarską. W 1917 r., jako ekstern zdał w Warszawie maturę.
W sierpniu 1918 r., nadal mieszkał w stolicy, gdzie w październiku tego roku uczestniczył w rozbrajaniu żołnierzy niemieckich. W listopadzie 1918 r. wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego. Uzyskał przydział do 1 Pułku Szwoleżerów. W szeregach tego pułku, od 1919 r., brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej.
Od kwietnia 1919 r. walczył z bolszewikami na frontach wojny polsko-bolszewickiej. Uczestniczył w walkach o Wilno. W dniu 18 marca 1919 r., został awansowany do stopnia kaprala, natomiast 13 lipca 1920 r., do stopnia plutonowego. Kolejny awans, tym razem do stopnia wachmistrza otrzymał w dniu 2 kwietnia 1921 r. Po wojnie służył w Wojsku Polskim jako podoficer zawodowy.
Skierowany do Szkoły Oficerskiej Kawalerii dla Podoficerów w Bydgoszczy, gdzie przebywał w latach 1923-1925. Po jej ukończeniu został awansowany do stopnia podporucznika służby stałej kawalerii ze starszeństwem z 15 lipca 1925 r. Jednocześnie otrzymał przydział do 5 Pułku Strzelców Konnych w Tarnowie (potem przeniesionego do Dębicy), na stanowisko dowódcy plutonu łączności.
15 lipca 1927 r., został awansowany do stopnia porucznika służby stałej kawalerii (16 lokata). Pełnił szereg funkcji w 5 Pułku Strzelców Konnych m.in.: oficera materiałowego pułku, a następnie dowódcy 1 Szwadronu. 19 marca 1937 r., został mianowany do stopnia rotmistrza służby stałej kawalerii.
Uczestniczył w wielu zawodach jeździeckich. Studiował w Wyższej Szkole Nauk Politycznych przy Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W Wojnie Obronnej 1939 r. był adiutantem taktycznym 5 psk. Walczył z wrogiem na całym szlaku bojowym pułku. Uniknął niewoli.
Od listopada 1939 r., działał w konspiracyjnej grupie płk Tadeusza Komorowskiego. Wraz z tą grupą wszedł w skład Związku Walki Zbrojnej. Od początku 1940 do wiosny 1941 r., pełnił funkcję dowódcy pododcinka w Odcinku II Obwodu Kraków-Miasto ZWZ oraz zastępcy dowódcy Odcinka mjr Mieczysława Kułakowskiego „Waligóry”.
W latach 1941-1943 był zastępcą Komendanta Obwodu Kraków-Miasto ZWZ/AK. 19 marca 1943 r., został awansowany do stopnia majora służby stałej kawalerii. W okresie od maja do lipca 1943 r., pod pseudonimem „Gryf” pełnił funkcję Komendanta Obwodu Kraków-miasto AK.
W lipcu 1943 r., rozkazem Komendanta Okręgu Kraków został przeniesiony na stanowisko zastępcy Komendanta Podokręgu Rzeszów AK. 1 kwietnia 1944 r., został awansowany przez Komendę Główną AK do stopnia podpułkownika służby stałej kawalerii.
Jednocześnie w okresie od czerwca do grudnia 1944 r., pełnił funkcję Komendanta Inspektoratu Rejonowego Przemyśl AK. W Akcji „Burza” dowodził siłami Armii Krajowej na podległym terenie. W lipcu 1944 r., po wejściu wojsk sowieckich pozostał w konspiracji.
W dniu 13 grudnia 1944 r., został aresztowany przez NKWD i uwięziony. Zwolniony w styczniu 1945 r., na podstawie umowy zawartej pomiędzy NKWD, a płk Kazimierzem Putkiem „Zwornym”, Komendantem Podokręgu Rzeszów AK. W założeniu umowa ta miała doprowadzić do sformowania dywizji piechoty złożonej z żołnierzy Armii Krajowej, która miała podlegać gen. Żymierskiemu.
20 lutego 1945 r., wobec fiaska tego przedsięwzięcia, został ponownie aresztowany przez NKWD w Rzeszowie (wraz z Putkiem „Zwornym” i sztabem organizowanej dywizji).
Po aresztowaniu został osadzony kolejno: w więzieniu Montelupich w Krakowie, we Wronkach (wydzielona do dyspozycji NKWD część więzienia), potem w Poznaniu i Rawiczu, skąd w październiku 1945 r., przewieziono go do Warszawy, gdzie został przekazany przez NKWD do dyspozycji UB.
Zwolniony z więzienia mokotowskiego 5 listopada 1945 r. Po wyjściu na wolność zamieszkał w Bytomiu na Górnym Śląsku. Podjął pracę zawodową w Wojewódzkim Zarządzie Gminnych Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Katowicach, od 1948 r., pracował w Kolejowym Przedsiębiorstwie Robót Ładunkowych w Bytomiu, a po jego likwidacji w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Transportu Handlu Wewnętrznego, w którym pracował do przejścia na emeryturę we wrześniu 1969 r.
Potem zamieszkał na stałe w Krakowie, gdzie zmarł 21 grudnia 1983 r. Pochowany na Cmentarzu Rakowickim. Żonaty z Janiną Nowicką żołnierzem AK (zm. 4 maja 1984 r.). Mieli córkę Hannę, po mężu Wiśniewską.
Odznaczenia m.in.:
Virtuti Militari V kl.
Krzyż Walecznych (dwukrotnie).
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami.
Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami.
Srebrny Krzyż Zasługi.
Krzyż Partyzancki.
Krzyż Armii Krajowej.
|