Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
FAIX, Franciszek, Józef.


FAIX, Franciszek Józef

Pułkownik służby stałej piechoty.



Pseudonimy: „Adam”, „Bystrzański”, „Limanowski”, „Turnia”, vel Turnia - Bystrzański vel Bolesław Limanowski vel Andrzej Ordyński.

Urodzony: 9 marca 1896 r. w Gródku, powiat Cieszyn.

Zmarł: 27 kwietnia 1953 r., we Wrocławiu.



Promocje:

Pułkownik.: 11 listopada 1943 r.
Podpułkownik.: 19 marca 1938 r.
Major.: 1 stycznia 1927 r.
Kapitan.:
Porucznik.: 1 listopada 1918 r.
Podporucznik.: kwiecień 1917 r.

Funkcje:

Członek Związku Strzeleckiego.: 18 listopada 1911 - ??
Żołnierz Legionów Polskich.: 16 sierpnia 1914 - 8 listopada 1915 r.
Żołnierz 5 Syberyjskiej Dywizji Piechoty.: 1917 - ??
Słuchacz Szkoły Oficerskiej przy 5 Syberyjskiej DP.: 16 sierpnia 1916 - 1 listopada 1918 r.
Oficer wyszkolenia w 3 Pułku Piechoty.: ?? - ??
Komendant Szkoły Oficerskiej przy 3 Pułku Piechoty.: 1 maja 1919 - ??
Uczestnik kursu dla kapitanów (Bydgoszcz).: 1 luty 1921 - ??
Dowódca kompanii szkolnej w Batalionie Zapasowym 2 Pułku Piechoty Legionów.: ?? - 1 lipca 1921 r.
Szef wyszkolenia w Batalionie Zapasowym 2 Pułku Piechoty Legionów.: ?? - ??
P.o. dowódcy Batalionu Zapasowego 2 Pułku Piechoty Legionów.: 22 marca 1922 - ??
Dowódca kadry Batalionu Szkolnego.: 15 września 1922 - ??
Dowódca I Batalionu 2 Pułku Piechoty Legionów.: 7 marca 1924 - ??
Oficer materiałowy 2 Pułku Piechoty Legionów.: 30 maja 1924 - 2 kwietnia 1927 r.
Uczestnik kursu udoskonalającego w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie.: 15 luty - 16 maja 1925 r.
Dowódca 2 kompanii I batalionu 2 Pułku Piechoty Legionów.: 2 kwietnia 1927 - ??
Dowódca II batalionu 2 Pułku Piechoty Legionów.: 10 maja 1927 - maj 1928 r.
Dowódca I batalionu 15 Pułku Piechoty Legionów.: 10 maja 1928 - 6 marca 1931 r.
Kwatermistrz 15 Pułku Piechoty Legionów.: 7 marca 1931 - 1936 r.
Dowódca Batalionu Obrony Narodowej w Toruniu.: 1936 - 1938 r.
Zastępca dowódcy 42 Pułku Piechoty (Białystok).: 1938 - 1939 r.
Dowódca Ośrodka Zapasowego 18 Dywizji Piechoty.: wrzesień 1939 r.
Oficer 79 Pułku Piechoty w Samodzielnej Grupie Operacyjnej.: 26 września 1939 - październik 1939 r.
Zaprzysiężony w szeregi Służby Zwyciętwu Polski.: październik 1939 r.
Zastępca Dowódcy Wojewódzkiego Okręgu Kielce SZP.: październik - grudzień 1939 r.
Inspektor Rejonowy ZWZ Kielce.: styczeń - marzec 1940 r.
Inspektor Rejonowy ZWZ Kraków.: marzec 1940 - marzec 1941 r.
Komendant Obwodu ZWZ Kielce.: marzec - wrzesień 1941 r.
Komendant Okręgu ZWZ Polesie.: wrzesień (nominacja)/październik 1941 - wrzesień 1942 r.
Zastępca dowódcy Grupy Operacyjnej "Śląsk Cieszyński".: ?? - ??
Przewodniczący Komisji Likwidacyjnej Obszaru Południe (Kraków) ds. Armii Krajowej.: wrzesień 1945 - ??
Członek Zarządu Woj. Związku Uczestników Walki Zbrojnej o Niepodległość i Demokrację w Krakowie.: 1945 r.
Przeniesiony do rezerwy LWP.: ??

Opinie

Notatki:

Syn Karola i Marii z domu Szmidt. Do maja 1914 r., był uczniem gimnazjum w Cieszynie. Od 18 listopada 1911 r., członkiem Związku Strzeleckiego. 16 sierpnia 1914 r., wraz z drużyną ZS z Cieszyna wstąpił ochotniczo do Legionów Polskich. Do 8 listopada 1915 r. służył kolejno w stopniu sierżanta, potem chorążego jako dowódca sekcji, plutonu i kompanii w 2 pułku piechoty Legionów.
5 listopada 1915 r., zostaje ranny podczas walk na froncie rosyjskim,natomiast 8 listopada 1915 r., dostał się do niewoli rosyjskiej. Umieszczony w rosyjskim szpitalu wojskowym na Syberii. Po wyleczeniu ran uczęszczał do gimnazjum, gdzie zdał egzamin maturalny.
W 1917 r., wstąpił do 5 Syberyjskiej Dywizji Piechoty. W kwietniu tego roku awansowany do stopnia podporucznika. Od 16 sierpnia 1918 r., był słuchaczem szkoły oficerskiej przy 5. Syberyjskiej DP., którą ukończył 1 listopada 1918 r., z przydziałem do 3 pułku piechoty, na stanowisko oficera wyszkolenia. 1 listopada 1918 r., otrzymał awans do stopnia porucznika.

Od 1 maja 1919 r., był komendantem Szkoły Podoficerskiej przy 3 pułku piech. Od 12 lipca 1919 r., walczył na froncie wojny polsko-bolszewickiej. 6 stycznia 1920 r., po kapitulacji 5 DP znalazł się w niewoli sowieckiej. W lipcu/sierpniu 1920 r., podejmował dwie nieudane próby ucieczki z niewoli. We wrześniu tego roku udało mu się zbiec z niewoli i następnie 25 września 1920 r., powrócić do Polski.
Od 1 lutego 1921 r., przebywał na kursie dla kapitanów w Bydgoszczy, który ukończył z 4 lokatą. Zweryfikowany w stopniu kpt. służby stałej piechoty ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 r. Służył w dalszym ciągu w 2 pp. Leg.

Do 1 lipca 1921 r., dowódca kompanii szkolnej w Batalionie Zapasowym 2 pp. Legionów. Potem kolejno szef wyszkolenia, a od 25 marca 1922 r., p. o. dowódcy batalionu. Od 15 września 1922 r. dowódca kadry Batalionu Szkolnego, następnie od 7 marca 1924 - dowódca I baonu 2 pułku piech. Legionów.
Od 30 maja 1924 r., został oficerem materiałowym pułku. W okresie od 15 lutego do 16 maja 1925 r., był uczestnikiem kursu udoskonalającego w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie.
Po powrocie do 2 pp Leg., w dalszym ciągu pełnił funkcję oficera materiałowego. Od 2 kwietnia 1927 r., otrzymał nominację na dowódcę 2 kompanii I baonu. Po awansie na stopień majora (1 stycznia 1927 r.) został kwatermistrzem 2 pp. Leg.
W okresie od 10 maja 1927 do maja 1928 r., pełnił funkcję dowódcy II baonu 2 pp. Leg. Przeniesiony do 15 pułku piechoty w Dęblinie, gdzie w okresie od 10 maja 1928 do 6 marca 1931 r., dowodził I batalionem.

W okresie od 7 marca 1931 do 1936 r., kwatermistrz 15 pp. W latach 1936 - 1938 był dowódcą Batalionu Obrony Narodowej w Toruniu. 19 marca 1938 r., awansowany do stopnia podpułkownika służby stałej piechoty. W latach 1938 - 1939 zastępca dowódcy 42 pułku piechoty, stacjonującego w Białymstoku.
W Wojnie Obronnej 1939 r., dowódca Ośrodka Zapasowego 18 DP. W dniu 26 września 1939 r., z podległą grupą żołnierzy w rejonie Parczewa na Lubelszczyźnie wszedł w skład 79 pp. walczącego w składzie w SGO „Polesie”, dowodzonej przez gen. Franciszka Kleeberga. W dniach od 2 - 6 października 1939 r., brał udział w bitwie pod Kockiem.
Uniknął niewoli i przedostał się do Kielc, gdzie od października 1939 r., rozpoczął działalność konspiracyjną w szeregach SZP/ZWZ.

W okresie od października do grudnia 1939 r., zastępca dowódcy wojewódzkiego SZP Kielce, potem od stycznia do marca 1940 r., organizator i komendant Inspektoratu Rejonowego ZWZ Kielce. W końcu marca 1940 r., został przeniesiony do Krakowa, gdzie od marca 1940 do marca 1941 r., był komendantem Inspektoratu Rejonowego ZWZ Kraków. Prowadził aktywną działalność konspiracyjną. Podlegały mu obwody ZWZ: Kraków-miasto, Kraków-powiat, Bochnia i Myślenice. Położył duże zasługi w organizowaniu struktur ZWZ na podległym terenie oraz w kierowaniu podległym inspektoratem. W tym okresie czasu mieszkał w Krakowie.
Zagrożony aresztowaniem wyjechał do Kielc, gdzie od marca do września 1941 r., był komendantem Obwodu ZWZ Kielce. We wrześniu 1941 r., został mianowany przez KG ZWZ komendantem Okręgu ZWZ/AK Polesie, gdzie wyjechał na przełomie października/listopada 1941 r.
Pomimo trudnych warunków zorganizował na tym terenie zręby konspiracji ZWZ/AK. Przeprowadził reorganizację struktur terenowych z podziałem na obwody. Zorganizował szkieletowy sztab okręgu. We wrześniu 1942 r., został odwołany z funkcji. Wyjechał do Warszawy do dyspozycji KG AK. Następnie skierowany do Okręgu AK Kraków.

Aresztowany 18 maja 1943 r., przez gestapo i uwięziony w więzieniu Montelupich w Krakowie. Nierozszyfrowany jako oficer AK po ciężkim śledztwie skierowany do obozu w Oświęcimiu, skąd uciekł w lipcu 1943 r. 11 listopada 1943 r., awansowany do stopnia płk sł. st.
Następnie pełnił funkcję zastępcy dowódcy Grupy Operacyjnej AK „Śląsk Cieszyński” – gen. Brunona Olbrychta. Brał udział w działaniach zbrojnych przeciwko Niemcom prowadzonych przez oddziały AK. Po wkroczeniu wojsk sowieckich i rozwiązaniu Armii Krajowej przebywał w Krakowie. Tworzył w Krakowie organizację skupiająca w swych szeregach byłych oficerów i żołnierzy AK.
W kwietniu 1945 r., współorganizował w Krakowie Delegaturę Sił Zbrojnych na Kraj. Przewodził grupie oficerów AK, prowadzącej rozmowy z UB w sprawie przeprowadzenia ujawnienia organizacji. Podpisał apel o ujawnieniu opublikowany 20 września 1945 r., w Dzienniku Polskim. Pełnił od września 1945 r., funkcję przewodniczącego Komisji Likwidacyjnej ds. AK Obszaru Południowego z siedzibą w Krakowie.

W dniu 14 października 1945 r., członkowie komisji spotkali się w Warszawie z Bierutem, któremu przedłożyli prośbę o zwolnienie więzionych żołnierzy AK w sowieckich łagrach i umożliwienie im powrotu do kraju. Od kwietnia 1945 r., oficjalnie był zatrudniony w Inwalidzkiej Spółdzielni Handlowo-Przemysłowej w Katowicach. Po ujawnieniu oficjalnym w październiku 1945 r., członek Zarządu Woj. Związku Uczestników Walki Zbrojnej o Niepodległość i Demokrację w Krakowie.
Zgłosił się do służby w Ludowym Wojsku Polskim, ale został przeniesiony do rezerwy. W styczniu 1946 r., przeniesiony na stanowisko dyrektora Oddziału Woj. SHP we Wrocławiu.
W dniu 8 stycznia 1948 r., aresztowany we Wrocławiu przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Przeszedł ciężkie śledztwo z zastosowaniem tortur fizycznych i psychicznych. Więziony w śledztwie do 25 września 1949 r., po czym został zwolniony. Podjął pracę w Miejskim Handlu Detalicznym. W latach 1950-1952 wzywany na przesłuchania.

Nękany i inwigilowany i zmuszany do podjęcia współpracy z UB. W czasie pobytu na kuracji leczniczej w sanatorium w Świeradowie został tam aresztowany 2 września 1952 r. Przewieziono go wówczas do więzienia MBP na Mokotowie w Warszawie, gdzie poddawano torturom. Bity i maltretowany nie przyznał się do prowadzenia działalności konspiracyjnej. 1 marca 1953 r., zwolniony bez procesu z więzienia, jako inwalida z bezwładem prawej ręki. W bardzo ciężkim stanie zdrowotnym rodzina umieściła go w we wrocławskim szpitalu z rozpoznaniem m.in. żółtaczki. Operowany 25 kwietnia 1953 r., przez zespół lekarzy w Klinice Chorób Wewnętrznych we Wrocławiu, gdzie zmarł dwa dni później (27 kwietnia 1953 r).

Żonaty z Jadwigą z d. Podmagórską. Miał dwie córki – Elżbietę (ur. w 1924 r.) i Jadwigę (ur. w 1927 r.).

Odznaczenia m.in.:

Virtuti Militari V klasy.
Krzyż Niepodległości.
Krzyż Walecznych - czterokrotnie.
Medal Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości.
Medale Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921.
Srebrny Krzyż Zasługi.
Medal Wojska.




powrót


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion