Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
GUSS, Stefan.


GUSS, Stefan

Porucznik czasu wojny.



Pseudonimy: "Dan".

Urodzony: 13 września 1905 r., w Osieku, powiat Stargard Szczeciński.

Zmarł: 15 sierpnia 1971 r., w Nakle.


Promocje:

Porucznik.: 11 listopada 1943 r.
Podporucznik.:

Funkcje:

Uczestnik szkoleń w zakresie wywiadu i dywersji pozafrontowej.: 1939 r. (?)
Członek Organizacji "Orzeł Biały".: ?? - ??
Członek Tajnej Organizacji Wojskowej "Gryf Pomorski".: ?? - ??
Zaprzysiężony w szeregi Związku Walki Zbrojnej.: wiosna 1941 r.
P.o. Komendanta Inspektoratu Rejonowego Chojnicko-Tczewskiego.: 1942 r.
Dowódca Oddziału Partyzanckiego "Świerki 101".: 1942 - 1944 r.
Organizator Oddziału Partyzanckiego "Jedliny".: 1944 r.

Opinie:

Notatki:

Syn Jana i Emilii z domu Knitter (właścicieli gospodarstwa rolnego). Po ukończeniu szkoły powszechnej kształcił się w Seminarium Nauczycielskim w Tucholi, które ukończył w roku 1924. Podjął pracę zawodową jako nauczyciel szkół powszechnych w Kartuzach, Okiersku, Włościborzu i w 1939 r., w Łubach.
Przed wybuchem wojny przeszedł przeszkolenie w zakresie wywiadu i dywersji pozafrontowej, prowadzone przez oficerów z Samodzielnego Referatu Informacyjnego DOK VIII w Toruniu i jego komórki terenowe w strukturach tajnej organizacji „Grunwald”.

Równolegle prowadził działalność społeczną. Po wybuchu II Wojny Światowej i wkroczeniu Niemców był poszukiwany i ścigany przez gestapo. Początkowo ukrywał się u swego szwagra Piotrowskiego, potem u znanych sobie gospodarzy w Miedznie, w powiecie świeckim. Po względnym zabezpieczeni żony i dzieci w Łążku, potem w Łubach rozpoczął działalność konspiracyjną .
Pod pseudonimem „Dan” ukrywał się w leśniczówkach i gospodarstwach na terenie Borów Tucholskich. Początkowo był członkiem Organizacji „Orzeł Biały'”, później na kontakcie w TOW „Gryf Pomorski” i PAP.

Od wiosny 1941 r., w Związku Walki Zbrojnej na kontakcie z Inspektoratem Bydgoskim. Wiosną 1942 r., uniknął aresztowania w Łubach, udało mu się zbiec do lasu. W odwecie Niemcy aresztowali jego żonę i wysłali do obozu w rejonie Frankfurtu. W latach 1942-1943 był organizatorem i dowódcą OP „Świerki 101”. Rozkazem KG AK nr 113/BP z 11 listopada 1943 r., został mianowany porucznikiem czasu wojny.
Zorganizował bazę dla oddziałów partyzanckich w Borach Tucholskich, rozwinął też akcję pomocy dla zagrożonych i ukrywających się Polaków. Zasłynął jako wytrawny dowódca partyzancki.

W kwietniu 1944 r., zgodnie z rozkazem Komendy Okręgu Pomorze AK przekazał dowództwo nad oddziałem por. Bruskiemu „Grabowi” i przystąpił do rozpoznania miejsc ewentualnych zrzutowisk i rejonów do koncentracji oddziałów partyzanckich. Jednocześnie w roku 1942, przejściowo był p. o. Komendanta Inspektoratu Chojnicko-Tczewskiego. Zorganizował oddział partyzancki „Jedliny”.

Po wojnie nie działał w konspiracji. 20 października 1945 r., skorzystał z amnestii i powrócił do Łążka. Podjął pracę zawodową jako nauczyciela w Małej Cerkwicy w powiecie Sępólno, potem w Kamieniu Krajeńskim, a od 1954 r., w Nakle nad Notecią, gdzie był dyrektorem szkoły. W 1967 r., przeszedł na emeryturę.

Od 10 stycznia 1946 r., stał się obiektem zainteresowania PUBP w Świeciu. 27 września 1946 r., został aresztowany, jako podejrzany o współpracę z oddziałem "Łupaszki" (ściślej z grupą "Zeusa").
Podczas przesłuchania w PUBP w Tucholi załamał się i poszedł na współpracę z komunistami. Jako agent UB o pseudonimie "Jakub" wziął udział w rozpracowywaniu m in. Tadeusza Płużańskiego i Witolda Pileckiego.
Od wiosny 1947 r., brał aktywny udział w rozpracowywaniu środowiska AK na Pomorzu, w ramach sprawy obiektowej pod kryptonimem "Zdrajcy". W tym czasie był już członkiem PPR.
W sierpniu 1947 r., został przekazany jako informator do Wydziału III WUBP w Bydgoszczy. Był tu czynnym informatorem przez wiele lat.

Zmarł 15 sierpnia 1971 r., w Nakle. Pochowany na miejscowym cmentarzu parafialnym. Żonaty z Marią Grabowską miał syna Jerzego (ur. 1934 r.) i córkę Adelę (ur. 1938 r.)

Odznaczenia m.in.:

Virtuti Militari V klasy.




powrót.


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion