Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
MARSZEWSKI, Zygmunt.



MARSZEWSKI, Zygmunt

Pułkownik służby stałej kawalerii.



Pseudonimy: „Kazimierz”.

Urodzony: 10 kwietnia 1897 r., w Orle (Rosja).

Zmarł: 19 października 1982 r., w Warszawie.


Promocje:

Pułkownik.: 1 stycznia 1945 r.
Podpułkownik.: 1 stycznia 1936 r.
Major.: 1 stycznia 1929 r.
Rotmistrz.: 1 lipca 1923 r.
Porucznik.: 1917 r.

Funkcje:

Służba w armii rosyjskiej.: luty 1915 - ??
Elew w Aleksandryjskiej Oficerskiej Szkole Piechoty.: luty - sierpień 1915 r.
Dowódca kompanii w 39 Pułku Piechoty (rosyjskim).: wrzesień 1915 - ??
Dowódca kompanii w 33 Pułku Piechoty (rosyjskim).: ?? - ??
Dowódca oddziału łączności w 697 Pułku Piechoty (rosyjskim).: luty - lipiec 1917 r.
Oficer łączności w sztabie 169 DP (rosyjskiej).: lipiec 1917 r.
Oficer w I Korpusie Polskim na Wschodzie.: koniec lipca 1917 - ??
Dowódca oddziału automobilowego 1 Dywizji Strzelców Polskich.: sierpień - październik 1917 r.
Oficer do zleceń dowódcy 1 Dywizji Strzelców Polskich.: październik 1917 - luty 1918 r.
Oficer w oddziale konnej eskorty sztabu 1 Dywizji Strzelców Polskich.: luty 1918 - ??
Przydział do Legii Podchorążych.: ?? - ??
Oficer w I Batalionie 4 Dywizji Piechoty.: wrzesień 1918 r.
Oficer w 1 Dywizjonie Ułanów (Kubań).: koniec września 1918 - ??
Dowódca plutonu w 1 Pułku Ułanów.: styczeń - lipiec (?) 1919 r.
Wstępuje w szeregi Wojska Polskiego.: sierpień 1919 r.
Dowódca plutonu w 14 Pułku Ułanów.: ?? - ??
Elew Oficerskiej Szkoły Jazdy w Przemyślu.: wrzesień 1919 - sierpień 1920 r.
Oficer łączności w sztabie Dywizji Kawalerii gen. Romera.: ?? - ??
Dowódca plutonu i p.o. dowódcy 2 szwadronu w 14 Pułku Ułanów.: sierpień 1920 - ??
Dowódca szwadronu w 26 Pułku Ułanów (Baranowicze).: styczeń 1921 - lipiec (?) 1927 r.
Uczestnik kursu udoskonalającego dla młodszych oficerów w Centralnej Szkole Kawalerii w Grudziądzu.: listopad 1924 - wrzesień 1925 r.
Instruktor w Obozie Szkolnym Kawalerii.: lipiec 1927 - ??
Dowódca 1 szwadronu szkolnego i instruktor w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu.: lipiec 1928 - ??
Kwatermistrz w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Grudziądzu.: wrzesień 1930 - ??
Zastępca dowódcy 7 Pułku Ułanów (Mińsk Mazowiecki).: wrzesień 1934 - kwiecień 1937 r.
Inspektor Południowej Grupy Szwadronów Kawalerii KOP (Podole).: 2 kwietnia 1937 - czerwiec 1939 r.
Dowódca 4 Pułku Strzelców Konnych (Płock).: czerwiec - wrzesień 1939 r.
Oficer odpowiedzialny za odtwarzanie Mazowieckiej Brygady Kawalerii i 4 PSK.: kwiecień 1941 - ??
Inspektor do zleceń Komendanta Obszaru Warszawa AK.: lipiec 1943 - ??
Komendant Podokręgu Zachodniego AK (nominalnie).: 14 sierpnia 1944 - ??
P.o. Komendant Obszaru Warszawskiego AK.: 4 października 1944 - 19 stycznia 1945 r.

Opinie:

Notatki:

Syn Emanuela, nauczyciela i Elżbiety z domu Hryniewieckiej. Od 1906 r., uczył się w gimnazjum w Orle i tam w 1913 r., uzyskał świadectwo dojrzałości. W latach 1913 - 1915 studiował na Wydziale Przyrodniczym Uniwersytetu w Moskwie. Od lutego 1915 r., służył w armii rosyjskiej. Od lutego do sierpnia 1915 r., uczył się w Aleksandryjskiej Oficerskiej Szkole Piechoty.
Od września 1915 r., dowódca kompanii w 39, potem w 33 pp. W czerwcu 1916 r., został ranny pod Baranowiczami. Od lutego 1917 r., dowódca oddziału łączności w 673 pp., w lipcu 1917 r., w stopniu porucznika, pełnił krótko funkcję oficera łączności w sztabie 169 DP.

Od końca lipca 1917 r., służył w I Korpusie Polskim na Wschodzie dowodzonym przez gen. J. Dowbora – Muśnickiego. Od sierpnia 1917 r., dowódca oddziału automobilowego 1 Dywizji Strzelców Polskich. Od października 1917 r., oficer do zleceń dowódcy 1 Dywizji Strzelców Polskich. Od lutego 1918 r., oficer w oddziale konnej eskorty sztabu dywizji, potem przydzielony do Legii Podchorążych.
Po zdemobilizowaniu, w okresie od lipca do sierpnia 1918 r., internowany przez Niemców w Kijowie. Od września 1918 r., służył w I Batalionie 4 Dywizji Piechoty gen. L. Żeligowskiego, następnie od końca września 1918 r., w 1 dywizjonie ułanów na Kubaniu. Walczył pod Odessą i w Besarabii. W styczniu 1919 r., dowodził plutonem 1 pułku ułanów.

Po rozwiązaniu dywizji w lipcu 1919 r., powrócił do Polski. Od sierpnia 1919 r., służył w Wojsku Polskim, dowódca plutonu w 14 pułku ułanów, sformowanego na bazie 1 pułku ułanów z dawnej 4 DP gen. L. Żeligowskiego. W okresie od września 1919 do kwietnia 1920 r., uczył się w Oficerskiej Szkole Jazdy w Przemyślu, potem oficer łączności w sztabie Dywizji Kawalerii gen. Jana Romera, od sierpnia 1920 r., dowódca plutonu i p. o dowódcy szwadronu 14 p. ułanów.
Walczył z w Małopolsce i na Wołyniu. 30 sierpnia 1920 r., pod Niewierkowem koło Zamościa, dowodząc 2 szwadronem powstrzymywał napór bolszewicki umożliwiając wycofanie się całego pułku. Za okazane bohaterstwo na polu walki odznaczono go VM V klasy (nr 4589). We wrześniu 1920 r., podczas walki z bolszewikami ranny. Przebywał w szpitalu w Warszawie do listopada 1920 r. Od stycznia 1921 r., dowódca szwadronu 26 p. ułanów.

1 lipca 1923 r., awansowany do stopnia rotmistrza służby stałej kawalerii. Następnie w okresie od listopada 1924 do września 1925 r., przebywał na kursie udoskonalającym dla młodszych oficerów w Centralnej Szkole Kawalerii w Grudziądzu. Po ukończeniu kursu powrócił do 26 p. ułanów w Baranowiczach na stanowisko dowódcy szwadronu.
Od lipca 1927 r., był instruktorem w Obozie Szkolnym Kawalerii, a od lipca 1928 dowódcą 1 szwadronu szkolnego i instruktorem w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu. Z jego inicjatywy została założona „Księga Tradycji Szkoły”.
1 stycznia 1929 r., awansowany do stopnia majora służby stałej kawalerii. Od września 1930 r., był kwatermistrzem w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu. Od kwietnia 1934 do kwietnia 1937 r., zastępca dowódcy 7 p. ułanów w Mińsku Maz. W roku 1935 ukończył kurs oficerów sztabowych w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu.

1 stycznia 1936 r., awansowany do stopnia podpułkownika służby stałej kawalerii. 2 kwietnia 1937 r., przeniesiony na stanowisko Inspektora Południowej Grupy Szwadronów Kawalerii KOP na Podolu. Od czerwca 1939 r., był dowódcą 4 Pułku Strzelców Konnych w Płocku, którym dowodził podczas Wojny Obronnej 1939 r. Na czele 4 psk przeszedł szlak bojowy w składzie Nowogródzkiej Brygady Kawalerii.
Walczył pod Mławą, Płockiem, Mińskiem Mazowieckim, Turką i pod Jacnią na Lubelszczyźnie, gdzie pułk został rozbity. 24 września w miejscowości Podklasztorze dostał się do niewoli niemieckiej, z której został odbity w bitwie stoczonej następnego dnia 25 września. Podczas walk został dwukrotnie ranny. Do listopada 1939 leczył się w szpitalu polowym w Zamościu. Uznany za inwalidę wojennego został zwolniony.

W czasie okupacji niemieckiej mieszkał pod własnym nazwiskiem w Podkowie Leśnej. W czerwcu 1940 r., został zwerbowany przez majora dypl. F. Jachiecia do ZWZ, gdzie od kwietnia 1941 r., zajmował się odtwarzaniem sztabu Mazowieckiej Brygady Kawalerii i 4 psk. Oficjalnie od sierpnia 1941 r., pracował jako urzędnik w Towarzystwie Kredytowym Ziemskim w Warszawie.
Od lipca 1943 r., Inspektor do zleceń Komendanta Obszaru Warszawskiego AK gen. Albina Skroczyńskiego z zadaniem inspekcji stanu wyszkolenia w Podokręgu Zachodnim AK. W lipcu 1944 r., przeniósł się wraz ze sztabem Podokręgu Zachodniego AK z Warszawy do Milanówka. 14 sierpnia 1944 r., wyznaczony Komendantem Podokręgu Zachodniego AK i tak też podpisywał swoje depesze do KG AK.
Faktycznie jednak odmówił przyjęcia funkcji po odwołanym 19 sierpnia 1944 r., z funkcji podpułkowniku dypl. Franciszku Jachieciu, który faktycznie nadal dowodził podokręgiem. Ppłk Marszewski pozostał jego zastępcą.

Depeszą z 4 października 1944 r., gen. Albina Skroczyńskiego, idącego po powstaniu do niewoli, został mianowany p.o. Komendantem Obszaru Warszawskiego AK z siedzibą w Milanówku, którym dowodził do rozwiązania AK, czyli do 19 stycznia 1945 r. Przywrócił na stanowisko Komendanta Podokręgu Zachodniego, ppłka dypl. Jachiecia. Poczynając od 8 października 1944 r., wysłał do Londynu kilka depesz, ostro krytykując KG AK za wydanie decyzji o rozpoczęciu Powstania Warszawskiego.
Popadł w ostry konflikt z gen. Leopoldem Okulickim, który odwołał go z funkcji 17 października 1944 r., czemu się nie podporządkował. Po potwierdzeniu w otrzymanej depeszy z Londynu objęcia funkcji Komendanta KG AK przez L. Okulickiego „Niedźwiadka” podporządkował się mu. 1 stycznia 1945 r., został awansowany do stopnia pułkownika służby stałej kawalerii. Stopień ten zweryfikowany przez Ministerstwo Obrony Narodowej dopiero w 1950 r. W dniu 26 lutego 1945 r., został aresztowany przez NKWD w Milanówku i uwięziony.

Przebywał w więzieniu w Warszawie, do 21 listopada 1945 r. Od lutego 1946 r., pracował jako kierownik samodzielnego referatu warszawskiej Centrali Aprowizacji Przemysłu Ciężkiego, a od grudnia 1946 r., kierownik składnicy Państwowej Komunikacji Samochodowej w Grodzisku Mazowieckim. Od listopada 1947 r., był zastępcą naczelnika Wydziału Organizacji Obrotu w Biurze Komisarza Rządowego ds. Organizacji Gospodarki Mięsnej.
Od sierpnia 1948 r., inspektor techniczny w dziale inwestycji Centrali Mięsnej, potem od kwietnia 1952 r., kierownik magazynu Elektromedycznej Spółdzielni Pracy, a od września 1952 urzędnik Spółdzielni Pracy „Hydrochemia”.
Od maja 1953 r., pracował jako magazynier potem kierownik magazynów w Mazowieckich Zakładach Chemicznych Zjednoczonych Zespołów Gospodarczych w Pruszkowie. Jednocześnie w latach 1954-1956 był przewodniczącym komisji socjalno-bytowej Rady Oddziału. W czerwcu 1964 r., przeszedł na rentę starczą. Odtąd pracował jako księgowy na pół etatu. Od sierpnia 1975 do czerwca 1976 r., był referentem administracyjnym, pracującym na ćwierć etatu. Mieszkał w Brwinowie. Zmarł w szpitalu w Warszawie 19 października 1982 r., i tu został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.

Żonaty ze Stefanią Świtałą, z którą miał trzech synów: Andrzeja (ur.4 II 1926 r., zm. 9 IV 1999 r.), Witolda – Olgierda, (ur.1928), żołnierza AK ps. „Walery” oraz Stefana. Pozostawił w maszynopisie relację z działalności konspiracyjnej.

Odznaczenia m.in.:

Virtuti Militari V klasy (1922 r.),
Krzyż Niepodległości (1932 r.),
Krzyż Walecznych (dwukrotnie),




powrót do spisu treści


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion