
NOWOCIEŃ, Stefan.
Porucznik czasu wojny.

Pseudonimy: „Prawdzic”, „Sztygar”.
Urodzony: 1 grudnia 1899 r., w Sosnowcu.
Zginął: 22 września 1944 r., w egzekucji publicznej w Tychach.
Promocje:
Porucznik.:
Podporucznik.:
Funkcje:
Członek Polskiej Organizacji Wojskowej na Śląsku.: ?? - ??
Uczestnik Wojny Polsko-bolszewickiej.: 1920 r.
Uczestnik Powstań Śląskich.: ?? - ??
Podoficer w oddziale Żandarmerii w Kielcach.: ?? - 1925 r.
Przeniesiony do rezerwy.: początek lat trzydziestych.
Członek Okręgowego Zarządu Związku Podoficerów Rezerwy w Zagłębiu Dąbrowskim.: lata trzydzieste.
Zmobilizowany do Wojska Polskiego.: sierpień 1939 r.
Członek Organizacji Orła Białego.: jesień 1939 - początek 1940 r.
Zastępca szefa Związku Odwetu na terenie Zagłębia Dąbrowskiego.: początek 1940 - koniec 1941 r.
Szef Związku Odwetu Podokręgu Zagłębie Dąbrowskie.: koniec 1941 - lato 1942 r.
Szef Związku Odwetu/Kedywu w Komendzie Okręgu Śląsk AK.: lato 1942 - maj 1943 r.
Komendant Inspektoratu Sosnowiec Okręg Śląski AK.: kwiecień/maj (?) - 13 grudnia 1943 r.
Opinie:
Notatki:
Syn Michała, kowala i Janiny z domu Dydyńskiej. Do szkoły podstawowej uczęszczał w Sosnowcu-Sielcu. Już jako uczeń gimnazjum należał do POW na Śląsku. Po wybuchu I Wojny Światowej pracował wraz z ojcem w Królewskiej Hucie (obecnie Chorzów). Od 1916 r. przebywał w Stępowicach (powiat pińczowski) w rodzinnej miejscowości rodziców.
Tutaj działał społecznie w założonym przez siebie kółku oświatowym dla dzieci wiejskich. W ostatnich dniach wojny uczestniczył w rozbrajaniu żołnierzy austriackich stacjonujących w Stępowicach.
Po odzyskaniu niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego. Brał udział w walkach na froncie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r., oraz w Powstaniach Śląskich.
Podczas służby w Wojsku Polskim uzupełnił swoje wykształcenie i zdał maturę. Do 1925 r. służył, w stopniu wachmistrza, w oddziale żandarmerii w Kielcach. Po powrocie do Sosnowca, jeszcze w 1925 r. podjął pracę w fabryce włókienniczej Schöna w Sosnowcu, w charakterze urzędnika.
Zajmował się działalnością kulturalno-oświatową wśród młodzieży. Należał do organizacji wojskowych, był m. in. członkiem Okręgowego i Powiatowego Zarządu Związku Podoficerów Rezerwy w Zagłębiu Dąbrowskim. W latach trzydziestych wchodził w skład Rady Miejskiej Sosnowca.
W sierpniu 1939 r., zmobilizowany do wojska. Uczestnik Wojny Obronnej 1939 r. Podczas okupacji niemieckiej od jesieni 1939 r., działał w Organizacji Orła Białego, a od początku 1940 w ZWZ. Współorganizator Związku Odwetu na terenie Zagłębia Śląsko-Dąbrowskiego.
Od wiosny 1940 r., był zastępcą szefa Związku Odwetu ppor. Wacława Stacherskiego, a po jego przeniesieniu na inny teren od końca 1941 r., szefem ZO w Zagłębiu Dąbrowskim. Od lata 1942 r., był szefem ZO, następnie Kedywu w sztabie Okręgu Śląsk AK.
Wybitny organizator i żołnierz konspiracji niepodległościowej. W okresie od kwietnia/maja do grudnia 1943 r., był Komendantem Inspektoratu Rejonowego Sosnowiec AK. Dzięki aktywnej działalności odtworzył siatkę terenową inspektoratu, rozbitą aresztowaniami na przełomie 1942 i 1943 r.
Do odbudowy struktur inspektoratu zaangażował część sił Związku Odwetu, później Kedywu. Pod jego kierownictwem uzyskano łączność z podległymi obwodami.
Latem 1943 r., jako przedstawiciel AK brał udział w rozmowach scaleniowych z członkami organizacji Gwardia Ludowa PPS. 13 grudnia 1943 r. został aresztowany przez Gestapo i osadzony w celi, w siedzibie Kriminalpolizei w Sosnowcu. Po wstępnym przesłuchaniu przewieziono go do więzienia w Mysłowicach, gdzie podczas śledztwa poddawany był wymyślnym torturom. Sąd Doraźny skazał go na karę śmierci.
Wyrok wykonano 22 września 1944 r., został powieszony w publicznej egzekucji w Tychach, razem z czterema innymi członkami ruchu oporu. Aresztowana z nim żona Stanisława z domu Klich "Marta", także żołnierz AK, zażyła truciznę i zmarła 14 grudnia 1943 r.
Był człowiekiem znanym na terenie Sosnowca i miał szerokie kontakty, zwłaszcza wśród młodzieży. W konspiracji AK był awansowany do stopnia podporucznika, a następnie porucznika czasu wojny.
Odznaczenia m.in.:
Virtuti Militari V klasy.
Krzyż Walecznych (dwukrotnie).
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami.
|