Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
PUTEK, Kazimierz.



PUTEK, Kazimierz

Podpułkownik służby stałej.



Pseudonimy: „Gama”, „Kamień”, „ Nawój”, X – 1”, „Zworny”, vel Ludwik Nabielski.

Urodzony: 22 luty 1891 r., w Krakowie.

Zmarł: 27 lutego 1949 r., w Krakowie.


Promocje:

Podpułkownik.: 1 lipca 1925 r.
Major.: 14 czerwca 1921 r. (ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 r.)
Kapitan.: listopad 1918 r.

Kapitan armii austriackiej: 1918 r.
Porucznik armii austriackiej: 1915 r.
Podporucznik armii austriackiej: 1914 r.
Chorąży armii austriackiej: 1914 r.

Funkcje:

Ochotnik w austriackim 13 Pułku Piechoty.: 1909 - 1910 r.
Służba w austriackim 13 Pułku Piechoty.: 1914 - ??
Służba w austriackim 20 Pułku Piechoty.: ?? - 1918 r.
Wstąpił w szeregi Wojska Polskiego.: listopad 1918 r.
Oficer w grupie gen. Władysława Sikorskiego.: 26 listopada 1918 - 1919 r. (?)
Dowódca samodzielnego batalionu.: ?? - 19 kwietnia 1919 r.
Szef sekcji personalnej w dowództwie 3 Armii Wojska Polskiego.: 1 września 1920 - ??
Starszy referent w Najwyższej Wojskowej Komisji Opiniującej przy Wodzu Naczelnym WP.: czerwiec 1921 - kwiecień 1922 r.
Kierownik referatu w Wojskowym Instytucie Naukowo-Wydawniczym.: kwiecień (?) - wrzesień 1922 r.
Słuchacz Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie.: 1 listopada 1922 - sierpień 1924 r.
Szef Oddziału Wyszkolenia w sztabie DOK IV Łódź.: październik 1924 - ??
Szef Oddziału Ogólnego w sztabie DOK IV Łódź.: ?? - styczeń 1927 r.
P.o. szef sztabu DOK IV Łódź.: ?? - styczeń 1927 r.
Szef Wydziału Przepisów Służbowych w Biurze Ogólno-Administracyjnym MSWoj.: styczeń - listopad 1927 r.
Dowódca batalionu w 40 Pułku Piechoty (Lwów).: 15 listopada 1927 - kwiecień 1928 r.
Zastępca dowódcy 40 Pułku Piechoty.: kwiecień 1928 - ??
Uczestnik kursu dla dowódców pułku piechoty w Centralnej Szkole Strzelniczej w Toruniu.: 1929 r.
Kierownik Powiatowej Komendy Uzupełnień w Miechowie.: 1 września 1922 - 1 wrzesień 1939 r.
Szef sztabu Komendy Okręgu Kraków ZWZ-AK.: 1941 - kwiecień 1943 r.
Komendant Podokręgu Rzeszów AK.: marzec 1943 - grudzień 1944 r.

Opinie:

Notatki:

Syn Wincentego i Tekli z domu Kufter. Uczęszczał do ośmioklasowego gimnazjum klasycznego w Krakowie, gdzie w 1909 r., zdał maturę. W latach 1909 - 1910 odbył, jako jednoroczny ochotnik, służbę wojskową w 13 pułku piechoty armii austriackiej w Krakowie. W 1910 r., rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Administracji UJ w Krakowie.
W okresie od 1 maja 1913 do 28 lipca 1914 r., był członkiem Związku Strzeleckiego. Pełnił funkcję zastępcy komendanta obwodowego ZS Rejonu Chrzanów w Lubiążu.

Po wybuchu I Wojny Światowej, w stopniu chorążego został wcielony do 13 pp armii austriackiej. Walczył na froncie serbskim potem rosyjskim. Awansowany w 1914 do stopnia podporucznika rezerwy, w czasie walk był dwukrotnie ranny i przebywał na leczeniu w szpitalu. W roku 1915 awansowano go do stopnia porucznika rezerwy. Następnie służba w szeregach 20 pułku piechoty, walczył na froncie włoskim, gdzie należał do organizacji konspiracyjnej „Wolność”. W okresie od lipca do października 1918 r., walczył na froncie wschodnim. Awansowany tymczasem do stopnia kapitana rezerwy.

Po powrocie do Polski, od listopada 1918 r., służył w stopniu kapitana w Wojsku Polskim. Od 26 listopada 1918 r., w grupie dowodzonej przez gen. Władysława Sikorskiego uczestniczył w walkach o Lwów i w Małopolsce Wschodniej. 19 kwietnia 1919 r., dowodząc samodzielnym batalionem pod Stawczanami koło Lwowa został ciężko ranny. Do czerwca 1920 r., przebywał na leczeniu w szpitalu wojskowym w Krakowie. Po powrocie do służby, 1 września 1920 r., został mianowany szefem sekcji personalnej w dowództwie 3 Armii. 14 czerwca 1921 r., został zweryfikowany przez w stopniu majora służby stałej piechoty ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 r.

W okresie od czerwca 1921 do kwietnia 1922 r., był starszym referentem w Najwyższej Wojskowej Komisji Opiniującej przy Naczelnym Wodzu WP. W lutym 1922 r., uzyskał na UJ w Krakowie tytuł doktora praw. Następnie służył do września 1922 r., w Wojskowym Instytucie Naukowo – Wydawniczym jako kierownik referatu. Od 1 listopada 1922 do sierpnia 1924 r., słuchacz Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie.
W okresie od października 1924 do stycznia 1927 r., był kolejno: szefem oddziału wyszkolenia, oddziału ogólnego i pełniącym obowiązki szefem sztabu DOK IV Łódź. 1 lipca 1925 r., awansowany do stopnia podpułkownika służby stałej.
Od stycznia do listopada 1927 r., był szefem wydziału przepisów służbowych w Biurze Ogólno-Administracyjnym Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie. Z dniem 15 listopada 1927 r., został przeniesiony do 40 pp we Lwowie na stanowisko dowódcy batalionu, potem od kwietnia 1928 r., zastępca dowódcy pułku.

W 1929 r., ukończył trzytygodniowy kurs informacyjny dla dowódców pułków piechoty w Centralnej Szkole Strzelniczej w Toruniu. 01 września 1932 r., objął kierownictwo PKU Miechów. Na tym stanowisku pozostawał do wybuchu wojny, czyli do 1 września 1939 r. Podczas okupacji niemieckiej czynny w konspiracji ZWZ/AK. Od 1941 r., był szefem Sztabu Komendy Okręgu ZWZ-AK Kraków.
W marcu 1943 r., przeniesiony na stanowisko komendanta i organizatora Podokręgu AK Rzeszów w skład, którego wchodziły inspektoraty AK: Rzeszów, Mielec, Krosno i Przemyśl. W czasie „Burzy” dowodził całością działań zbrojnych na terenie Rzeszowszczyzny. Mieszkał w Rzeszowie u dyrektora gimnazjum Władysława Kruszyńskiego przy ul. Hetmańskiej.

Po zajęciu Rzeszowa przez Armię Czerwoną, ujawnił się w dniu 5 sierpnia 1944 r., wobec dowództwa sowieckiego, jako dowódca 24 DP AK. Rozpoczął rozmowy z władzami wojskowymi, ale nie dały one żadnych rezultatów gdyż AK nie uznawało PKWN. Wobec braku porozumienia polecił podległym oddziałom zejść ponownie do podziemia i kontynuować działalność konspiracyjną. Wydał rozkaz wymarszu oddziałom AK na pomoc walczącej Warszawie.
Na początku października 1944 r., wyraził zgodę na przeprowadzenie uderzenia na więzienie na Zamku w Rzeszowie i uwolnienie więźniów. 12 grudnia 1944 r., został aresztowany w Rzeszowie przez NKWD i uwięziony wraz z częścią oficerów swego sztabu.
W więzieniu sowieccy śledczy przekonali go co do konieczności ujawnienia oddziałów AK w Podokręgu. 18 grudnia 1944 r., zawarł z NKWD umowę o ujawnieniu podległych mu struktur i mobilizacji dywizji złożonej z żołnierzy Armii Krajowej, rekrutowanych pod ścisłą kontrolą NKWD.

18 stycznia 1945 r., wydał rozkaz organizacyjny o wyjściu z konspiracji oraz polecający formowanie wspomnianej dywizji. 25 stycznia 1945 r., został zwolniony wraz ze swoimi oficerami sztabu z więzienia. Akcja „Zwornego” wywołała kontrakcję komendanta Okręgu AK Kraków płk. Przemysława Nakoniecznikoffa – Klukowskiego „Kruka II”, który wydał rozkaz zaprzestania akcji ujawnienia AK i organizowania dywizji pod komunistycznymi auspicjami.
Jednocześnie odwołał „Zwornego’ z funkcji komendanta Podokręgu i wyznaczył na jego miejsce mjr. Stanisława Pieńkowskiego „Huberta”. Wobec braków rezultatów ujawnienia „Zworny” został 20 lutego 1945 r., ponownie aresztowany przez NKWD, wraz z swym sztabem w lokalu przy ul. Sobieskiego w Rzeszowie i uwięziony.

Osadzony we Wronkach, następnie w Poznaniu przy ul. Słonecznej, potem od sierpnia do października 1945 r., w Rawiczu, skąd został przewieziony przez NKWD do Warszawy i osadzony w więzieniu na Mokotowie oraz przekazany do dyspozycji MBP.
Zwolniony 7 listopada 1945 r. Po odzyskaniu wolności powrócił do Krakowa, gdzie włączył się do prac Komisji Likwidacyjnej AK w Krakowie.
Interweniował skutecznie z ramienia Komisji Likwidacyjnej Okręgu Kraków w WUBP w Rzeszowie w sprawie zwolnienia aresztowanego mjr. Stanisława Pieńkowskiego „Huberta”. Przez pewien okres czasu był członkiem Komisji Likwidacyjnej AK w Rzeszowie. Występował też jako świadek w niektórych procesach toczących się w latach 1946-1949.

Mieszkał w Krakowie, gdzie zmarł 27 lutego 1949 r., pochowany w Krakowie na cmentarzu Podgórskim.

Odznaczenia m.in.:

Virtuti Militari V klasy,
Krzyż Walecznych (trzykrotnie),
Krzyż Niepodległości,
Złoty Krzyż Zasługi.




powrót do spisu treści


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion