Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
PRUS, Stanisław Maksymilian.


PRUS, Stanisław Maksymilian.

Major służby stałej piechoty.



Pseudonimy: „Adam”, „Jan”, „Józef”, „Kmita”, „Łada”, „Maria”, „Piotr”, „Płomieńczyk”, „Stefan”
vel Piotr Kmita vel Jan Łada.

Urodzony: 18 luty 1905 r., w Siennicy Różanej, powiat Krasnystaw.

Zmarł: grudzień 1944 r., Zamek Lubelski/styczeń 1945 r., areszt NKWD ul. Chopina w Lublinie.


Promocje:

Major.: 3 maja 1944 r.
Kapitan.: 19 marca 1937 r.
Porucznik.: 1 stycznia 1932 r.
Podporuczik.: 15 sierpnia 1929 r.

Funkcje:

Służba na przeszkoleniu unitarnym.: 1926 - 1927 r.
Służba w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej-Komorowie.: 1927 - 1929 r.
Dowódca plutonu w 3 Pułku Strzelców Podhalańskich (Bielsko).: 15 sierpnia 1929 - 1932 r.
Dowódca kompanii w 3 Pułku Strzelców Podhalańskich (Bielsko).: 1932 - 1933 r.
Dowódca plutonu w kompanii granicznej Korpusu Ochrony Pogranicza.: 1933 - ??
Dowódca 2 Kompanii "Ćwiecino" Batalionu KOP "Łużki".: ?? - 1935 r.
Uczestnik kursu dla dowódców kompanii w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie.: 1936 r.
Dowódca kompanii w 6 Pułku Strzelców Podhalańskich (Sambor).: ?? - 1938 r.
Adiutant 6 Pułku Strzelców Podhalańskich (Sambor).: 1938 - wrzesień 1939 r.
Zaprzysiężony w szeregi Służby Zwycięstwu Polski.: listopad 1939 r.
Zastępca Komendanta Obwodu Krasnystaw, Okręg Lublin SZP/ZWZ.: grudzień 1939 - sierpień 1940 r.
Komendant Obwodu Zamość, Okręg Lublin ZWZ/AK.: sierpień 1940 - luty 1943 r.
Zastępca Komendanta Inspektoratu Rejonowego Zamość, Okręg Lublin AK.: luty - maj 1943 r.
Dowódca Oddziałów Dywersji Bojowej i Oddziałów Partyzanckich AK w Inspektoracie Zamość AK.: marzec - sierpień 1943 r.
Dowódca Zgrupowania OP 9 AK.: sierpień 1943 - ??
Dowódca 9 Pułku Piechoty Legionów AK.: 1944 r.
Komendant Inspektoratu Rejonowego Zamość AK.: lipiec - listopad 1944 r.

Opinie:

Notatki:

Uczył się w gimnazjum w Zamościu, potem w Krasnymstawie, gdzie w 1926 r., uzyskał świadectwo dojrzałości. W latach 1926-1927 odbył przeszkolenie unitarne, następnie w okresie od 1927 do 1929 r., uczył się w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej–Komorowie.
15 sierpnia 1929 r., został awansowany do stopnia podporucznika służby stałej piechoty z przydziałem do 3 psp. w Bielsku na stanowisko dowódcy plutonu.
Ukończył kurs narciarski w Szkole Wysokogórskiej w Zakopanem. Po awansie do stopnia porucznika służby stałej piechoty (1 stycznia 1932 r.) został mianowany dowódcą kompanii. W latach 1933-1935 służył w Korpusie Ochrony Pogranicza. Skierowany na stanowisko dowódcy plutonu w kompanii granicznej, potem został dowódcą 2 Kompanii w Batalionie KOP „Łużki”. Kompania dowodzona przez niego stacjonowała w miejscowości Ćwiecino w powiecie dziśnieńskim.

W 1936 r., został skierowany na kurs dla dowódców kompanii w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Następnie przeniesiony do 6 psp. w Samborze na stanowisko dowódcy kompanii. 19 marca 1937 r., został awansowany do stopnia kapitana służby stałej piechoty.
Od 1938 r., był adiutantem 6 psp. W szeregach tego pułku, walczącego w składzie 22 Dywizji Piechoty Górskiej, brał udział w Wojnie Obronnej 1939 r. Uczestniczył w walkach z wrogiem na szlaku pułku od Trzebini przez Olkusz. Uczestniczył w ciężkich bojach z wrogiem pod Broniną koło Buska (9 września), a następnie pod Rytwianami (10 września).
W grupie żołnierzy rozbitego 6 psp. przeprawił się przez Wisłę pod Baranowem. Brał udział w walkach na Zamojszczyźnie. 23 września w boju pod Łabuniami dowodził batalionem. W trakcie zaciętych walk dostał się do niewoli niemieckiej. Przebywał w przejściowym obozie jenieckim w Dąbiu koło Krakowa.

W wyniku starań żony oraz za pośrednictwem dyrektora Banku Spółek Zarobkowych w Krakowie Rudolfa Jędrzejewskiego został zwolniony z obozu. Wyjechał do Zamościa, następnie wrócił do swej rodzinnej wsi, gdzie zamieszkał u swych rodziców.
Od listopada 1939 r., był czynny w konspiracji SZP/ZWZ/AK. W okresie od grudnia 1939 do sierpnia 1940 r., był zastępcą Komendanta Obwodu Krasnystaw ZWZ.
Następnie w okresie od sierpnia 1940 do lutego 1943 r., pełnił funkcję Komendanta Obwodu Zamość ZWZ/AK. Od lutego do maja 1943 r., był zastępcą Komendanta Inspektoratu Zamość AK. W okresie od marca do sierpnia 1943 r., był dowódcą Oddziałów Dywersji Bojowej i Oddziałów Partyzanckich AK w Inspektoracie Rejonowym Zamość. Od sierpnia 1943 r., był dowódcą Zgrupowania OP 9.

3 maja 1944 r., otrzymał awans do stopnia majora służby stałej piechoty. W okresie odtwarzania sił zbrojnych był dowódcą 9 pp. Legionów AK. W okresie od lipca do listopada 1944 r., był Komendantem Inspektoratu Rejonowego Zamość AK.
Dużą wagę przykładał do działalności Biura Informacji i Propagandy. Był m. in. redaktorem pisma OP 9, zatytułowanego „Echa Leśne”. Z jego inicjatywy ukazał się zbiór „Pieśni oddziałów partyzanckich Zamojszczyzny”.
Znajdował się w stałym i niezbyt skutecznie maskowanym konflikcie ze swoim poprzednikiem na stanowisku Komendanta Inspektoratu Zamość, mjr Markiewiczem „Kaliną”, wobec którego okazywał przejawy niesubordynacji.

Po wkroczeniu Armii Czerwonej na teren Zamojszczyzny pozostał w konspiracji na dotychczas zajmowanym stanowisku. Poszukiwany przez NKWD przeniósł się do Lublina, gdzie w ukryciu kierował podległą strukturą.
W połowie listopada 1944 r., został aresztowany przez NKWD w kotle założonym przy ul. Czeskiej i uwięziony. Okoliczności jego aresztowania i śmierci pozostają niewyjaśnione.
Według jednej wersji został zamordowany w grudniu 1944 r., w więzieniu na Zamku Lubelskim, a według innej wersji zginął podczas próby ucieczki wiosną 1945 r., z aresztu NKWD przy ul. Chopina w Lublinie. Należał do wybitnych postaci konspiracji zamojskiej AK.

Odznaczenia m.in.:

Virtuti Militari V klasy.
Krzyż Walecznych.




powrót do spisu treści


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion