Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
PAWŁOWSKI, Stanisław.



PAWŁOWSKI, Stanisław

Pułkownik w stanie spoczynku.



Pseudonimy: „Powała”.

Urodzony: 11 maja 1898 r., Grabkowo, powiat Kutno.

Zmarł: 17 lipca 1973 r., w Gdańsku.


Promocje:

Pułkownik.: 2 października 1963 r.
Podpułkownik.: 23 stycznia 1945 r.
Major.: 11 listopada 1942 r.
Kapitan.: 1 stycznia 1934 r.
Porucznik.: 1 marca 1922 r.
Podporucznik.: 1 września 1920 r.

Funkcje:

Członek Polskiej Organizacji Wojskowej.: 1916 - 1918 r.
Wcielony do Wojska Polskiego.: listopad 1918 r.
Służba w 21 Pułku Piechoty.: listopad 1918 - ??
Dowódca plutonu w 21 Pułku Piechoty.: ?? - ??
Dowódca kompani w 21 Pułku Piechoty.: ?? - ??
Dowódca kompanii w II Batalionie (Oświęcim) 73 Pułku Piechoty.: ?? - ??
Uczestnik kursu z zakresu broni maszynowej w Centrum Wyszkolenia Strzeleckiego w Toruniu.: 1930 r.
Wykładowca z zakresu roni maszynowej w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie.: 1931 r.
Dowódca Kompanii CKM w 71 Pułku Piechoty (Zambrów).: 1933 - 1937 r.
Specjalista broni maszynowej w sztabie 23 Dywizji Piechoty.: 1937 - 1939 r.
Uczestnik kursu dla dowódców batalionu w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie.: kwiecień - 6 września 1939 r.
Dowódca Batalionu Piechoty w Odwodzie Naczelnego Wodza.: wrzesień 1939 r.
Zaprzysiężony w ZWZ.: lipiec 1940 r.
Komendant Obwodu Rawa Mazowiecka AK.: marzec 1942 - 1 maja 1944 r.
Komendant Inspektoratu Piotrków Trybunalski AK.: 1 maja - 2 listopada 1944 r.
Komendant Podokręgu Piotrków Trybunalski.: 2 listopada 1944 - 19 stycznia 1945 r.
Członek Związku Oficerów Rezerwy.: ?? - ??
Członek Zarządu Głównego Ligi Obrony Kraju (PRL).: ?? - ??
Członek Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBOWiD).: ?? - ??

Opinie:

Notatki:

Syn Wojciecha i Józefy z domu Baranowskiej. Uczęszczał do gimnazjum we Włocławku. W latach 1916-1918 członek Polskiej Organizacji Wojskowej. W listopadzie 1918 r., został wcielony wraz ze swoim baonem POW do 21 pp. Ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty. 1 września 1920 r., awansowany na stopień podporucznika służby stałej piechoty.
W latach 1919-1920 brał udział w szeregach 21 pp., w wojnie polsko-bolszewickiej. Podczas walk w stopniu podporucznika dowodził najpierw plutonem, następnie kompanią. Za męstwo okazane na polu walki odznaczony Krzyżem Walecznych.
Po wojnie nadal służył w 21 pp. 1 marca 1922 r., zweryfikowany przez Ministerstwo Spraw Wojennych w stopniu porucznika służby stałej piechoty ze starszeństwem od 1 marca 1922 r. Przeniesiony do 73 pp. w Katowicach, gdzie dowodził kompanią w detaszowanym II baonie stacjonującym w Oświęcimiu.

W 1930 r., ukończył kurs w Centrum Wyszkolenia Strzeleckiego w Toruniu w zakresie broni maszynowej. Następnie od 1931 r., w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie, gdzie był wykładowcą z zakresu broni maszynowej. 1 stycznia 1934 r., awansowany do stopnia kapitana służby stałej. W 1933 r., przeniesiony do 71 pp w Zambrowie na stanowisko dowódcy Kompanii CKM, a następnie w roku 1937 do sztabu 23 DP jako specjalista broni maszynowej do zbrojenia linii fortyfikacyjnych na Śląsku.
W kwietniu 1939 r., skierowany na kurs dla dowódców batalionu w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, gdzie zastał go wybuch wojny. Brał udział w Wojnie Obronnej 1939 r. Dowodził baonem piechoty w Obwodzie Naczelnego Wodza Wojska Polskiego. Walczył z wrogiem na szlaku bojowym prowadzącym przez Siedlce, Łuków Międzyrzec Podlaski.

Po zakończeniu działań wojennych uniknął niewoli. Jeszcze przed wymarszem na front ustalił, iż w zależności od sytuacji, będzie kierował się do miejscowości Mogielnica na spotkanie z rodziną. Na miejsce dotarł w drugiej połowie października, w dodatku w pełnym umundurowaniu.
Po wypożyczeniu cywilnego ubrania, rozpoczął poszukiwanie kwatery dla siebie i rodziny.
Pierwszym takim miejscem była resztówka majątku Lutobory, kolejnym wieś Sadkowice, następnie majątek rodziny Bursche w Poradach Górnych, majątek Bartoszówka i Rozprza. Przez ten cały czas nawiązywał kontakty z byłymi wojskowymi, podoficerami, tworząc coraz rozleglejszą siatkę żołnierzy ZWZ-AK.
W oparciu o fałszywy akt urodzenia uzyskał tzw. kenkartę na nazwisko Stanisława Grabkowskiego. Kilkakrotnie legitymowany przez władze niemieckie. Dokumenty te nigdy nie budziły zastrzeżeń.

W marcu 1942 r., został skierowany przez KG AK na stanowisko Komendanta Obwodu AK Rawa Mazowiecka. Funkcję tą pełnił w okresie od marca 1942 do 1 maja 1944 r.
Energiczny w działaniu zorganizował sprawnie działającą siatkę konspiracyjną na podległym terenie. W uznaniu zasług rozkazem nr L. 65/BP KG AK z 11 listopada 1942 r., został awansowany do stopnia majora służby stałej piechoty.
Z jego inicjatywy na terenie obwodu utworzono zalążki oddziałów partyzanckich AK. Zorganizowano także w ramach szkoleń kursy zastępcze dla podchorążych rezerwy piechoty AK oraz młodszych dowódców. W ramach przygotowań do akcji „Burza” organizowano kursy sanitarne, składy żywnościowe i sanitarne.

W maju 1944 r., został mianowany Komendantem Inspektoratu Rejonowego AK Piotrków Trybunalski. W końcu lipca 1944 r., zarządził stan czujności na terenie inspektoratu. Kierował w okresie akcji „Burza” całością sił AK na podległym terenie. Rozkazem Komendanta Sił zbrojnych w Kraju nr 19 z 29 października 1944 r., został utworzony z dniem 2 listopada Podokręg AK Piotrków Trybunalski, którego został komendantem.
23 stycznia 1945 r., rozkazem KG AK nr L. 34/K został mianowany podpułkownikiem służby stałej piechoty. Po rozwiązaniu AK, w dniu 19 stycznia 1945 r., ukrywał się na przedmieściach Łodzi.

W sierpniu 1945 r., został aresztowany i uwięziony pod fałszywymi zarzutami. W październiku tego roku zwolniony. Zamieszkał w Gdańsku. W 1956 r., został w pełni zrehabilitowany. Był członkiem ZG LOK, potem działaczem ZBOWiD w Gdańsku, gdzie mieszkał przy ul. Karłowicza 19/1. 2 października 1963 r., awansowany do stopnia pułkownika w stanie spoczynku.

Na początku 1946 r., przyjął propozycję Ministerstwa Żeglugi zorganizowania i pokierowania specjalną jednostką, powiązaną z administracją morską. Była to straż wartowniczo-konwojowa UNRRA dla ochrony i zabezpieczenia towarów rozsyłanych po całym kraju po ich wyładunku w portach Gdyni, Gdańska i w krótkim okresie również Szczecina.
Zorganizowanie takiej straży było wymogiem delegata rządu USA w związku z napadami na transporty kolejowe z towarami UNRRA. Po zakończeniu dostaw UNRRA została ona rozwiązana.
Zmarł w Gdańsku 17 lipca 1973 r. Został pochowany na gdańskim cmentarzu Srebrzysko. Żonaty od 1922 r., z Heleną z domu Gulina.

Odznaczenia m.in.:

Virtuti Militari V kl.
Krzyż Walecznych,
Złoty Krzyż Niepodległości.
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami.
Krzyż Grunwaldu.
Krzyż Partyzancki.
Śląski Krzyż Powstańczy.

Galeria.:



Płk Stanisław Pawłowski w mundurze pracownika Administracji Morskiej UNRRA. Rok 1947.



Legitymacja służbowa (ważna do 31 grudnia 1939 r.), podpisana przez dowódcę 23 Dywizji Śląskiej - płka dypl. Jana Sadowskiego.



Redakcja Dws-Xip.pl pragnie gorąco podziękować Panu inż. Olgierdowi Pawłowskiemu (syn płk Stanisława Pawłowskiego) za udostępnienie zdjęć, poprawienie błędów oraz wniesienie znaczących uzupełnień.





powrót do spisu treści


© copyright 2016, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion