
SZCZEPANKIEWICZ, Wilhelm Franciszek.
Podpułkownik służby stałej piechoty.

Pseudonimy: „Bójko”, „Druga”, „Kogurt”, „Krzaczek”, „Ł-2”, „Łoś”, „Wilk”, „Żubrówka” vel Wilhelm Reterski, vel Michalski.
Urodzony: 8 marca 1901 r., w Złoczowie, woj. lwowskie.
Zmarł: 20 marca 1963 r., w Warszawie.
Promocje:
Podpułkownik.: 1 czerwca 1945 r.
Major.: 11 listopada 1942 r.
Kapitan.: 1 stycznia 1936 r.
Porucznik.: 1 grudnia 1923 r.
Podporucznik.: 1 grudnia 1921 r.
Funkcje:
Wstąpił ochotniczo w szeregi Wojska Polskiego.: listopad 1918 r.
Służba w 26 Pułku Piechoty.: ?? - 1920 r.
Elew Wielkopolskiej Szkoły Podchorążych w Bydgoszczy.: 1920 - 1921 r.
Służba w III Batalionie 26 Pułku Piechoty (Lwów).: ?? - 1923 r.
Uczestnik kursu łączności i telegrafii w Zegrzu.: ?? - ??
Uczeń Centralnej Szkoły Gimnastyki i Sportu w Poznaniu.: ?? - ??
Wykładowca i Instruktor Wychowania Fizycznego w Oficerskiej Szkole dla Podoficerów w Bydgoszczy.: 1923 - ??
Służba w 43 Pułku Piechoty (Dubno).: 1928 - ??.
Dowódca 8 kompanii III Batalionu 2 Pułku Piechoty Legionów (Sandomierz).: 1936 - wrzesień 1939 r.
Zaprzysiężony w szeregi Tajnej Armii Polskiej.: 1940 r. (?)
Członek Konfederacji Narodu.: ?? - ??
Członek Związku Walki Zbrojnej.: ?? - ??
Komendant Obwodu Tomaszów Lubelski AK.: listopad 1941 - wrzesień/październik 1944 r.
Komendant Inspektoratu Rejonowego Radzyń Podlaski AK.: październik 1944 - styczeń 1945 r.
Komendant Inspektoratu Rejonowego Radzyń Podlaski ROAK.: styczeń - maj 1945 r.
Komendant Okręgu Lublin Delegatury Sił Zbrojnych.: maj - wrzesień 1945 r.
Komendant Okręgu Lublin WiN.: wrzesień 1945 - ??
Opinie:
Notatki:
Syn Tadeusza (urzędnika) i Marii z domu Warcholak. Uczęszczał do gimnazjum we Lwowie, gdzie w roku 1918 zdał maturę. Od listopada 1918 r., służył ochotniczo w Wojsku Polskim. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920, w szeregach 26 pp. W latach 1920-1921 pobierał naukę w Wielkopolskiej Szkole Podchorążych w Bydgoszczy po ukończeniu, której został w dniu 1 grudnia 1921 r., awansowany do stopnia podporucznika służby stałej piechoty.
Następnie służył w III Batalionie 26 pp. z Gródka Jagiellońskiego, stacjonującego we Lwowie. Ukończył kurs łączności i telegrafii w Zegrzu, potem Centralną Szkolę Gimnastyki i Sportu w Poznaniu.
W 1923 r., został oddelegowany z 26 pp. do Oficerskiej Szkoły dla Podoficerów w Bydgoszczy na stanowisko wykładowcy i instruktora WF. 1 grudnia 1923 r., otrzymał awans do stopnia porucznika służby stałej piechoty. W 1928 r., został przeniesiony do 43 pp. w Dubnie.
1 styczna 1936 r., został awansowany do stopnia kapitana służby stałej piechoty. W tym samym roku przeniesiono go do 2 pp. Legionów w Sandomierzu, gdzie objął dowództwo 8 kompanii w III Batalionie. Uprawiał strzelectwo sportowe, zdobył m. in. mistrzostwo Polski w strzelaniu do rzutków. W Wojnie Obronnej 1939 r., dowodził 8 kompanią 2 pp. Legionów walczącej w składzie 2 DP Legionów Armii „Łódź”.
Uczestniczył w walkach z wrogiem na szlaku bojowym pułku od Pabianic do Kampinosu. 5 września 1939 r., w walkach w rejonie Gór Borowskich został ranny. Przebywał w szpitalu polowym. Po zakończeniu działań wojennych znalazł się na terenie okupacji sowieckiej. Ukrywał się początkowo w Stryju.
W pierwszej połowie 1940 r., przedostał się na teren okupacji niemieckiej i zamieszkał w Drutowie, w powiecie Tomaszów Mazowiecki, u swojej siostry. Tam został zaprzysiężony do konspiracyjnej organizacji Tajna Armia Polska, potem w Konfederacji Narodu. Za pośrednictwem rtm. Jerzego Sobieszczańskiego „Jastrzębia”, „Wulkana” przeszedł do ZWZ.
W listopadzie 1941 r., został mianowany Komendantem Obwodu ZWZ/AK Tomaszów Lubelski. Kierowany przez niego obwód należał do najlepiej zorganizowanych w Okręgu Lublin ZWZ/AK. Na przełomie 1942-1943 podległe mu oddziały zbrojne podjęły skuteczną próbę przeciwstawienia się niemieckiej akcji wysiedleńczej na Zamojszczyźnie. W grudniu 1942 r., wydał rozkaz uderzenia na wioski zamieszkałe przez niemieckich kolonistów. W wyniku tego uderzenia Niemcy wstrzymali, w lutym 1943 r., akcję wysiedleńczą.
11 listopada 1942 r., został awansowany do stopnia majora służby stałej. Często musiał zmieniać miejsca pobytu. W 1943 r., zamieszkał z żoną i synem w Majdanie Górnym koło Tomaszowa. Gestapo wpadło na jego trop i w kwietniu 1943 aresztowało jego żonę i syna. W wyniku akcji przeprowadzonej przez por. Gołębiewskiego „Stera’ jego rodzina została, w dniu 23 kwietnia 1943 r., uwolniona z więzienia w Zamościu.
W marcu 1944 r., na jego rozkaz oddziały partyzanckie Obwodu zorganizowały samoobronę wsi polskich przed UPA wzdłuż drogi Bełżec – Cieszynów. Do czerwca 1944 r., oddziały AK odparły skutecznie kilka ataków UPA.
W okresie „Burzy’ był przewidywany na stanowisko dowódcy baonu w odtwarzanym 9 pp. Legionów AK. 21 lipca 1944 r., w chwili wkroczenia Armii Czerwonej na teren okręgu zmobilizował podległe oddziały AK, które przystąpiły do wykonywania planu „Burza”. Dowodził zgrupowaniem AK w walce z Niemcami. 28 lipca 1944 r., otrzymał rozkaz Komendanta Okręgu płk. Tumidajskiego „Marcina”, nakazujący rozbrojenie i oddanie broni Sowietom.
Z jego rozkazu przekazano sowietom niewielką ilość starej broni, pozostałą zamelinowano w macierzystych placówkach. Uniknął aresztowania przez NKWD i pozostał w konspiracji, w której nadal kierował Obwodem AK Tomaszów Lubelski.
Poszukiwany przez NKWD i UB wyjechał do Lublina, gdzie spotkał się z Komendantem Okręgu ppłk. Żakiem „Wirem". Po krótkim pobycie w Lublinie, w październiku 1944 r., został mianowany Komendantem Inspektoratu Rejonowego AK Radzyń Podlaski. Funkcję Komendanta Obwodu Tomaszów przekazał por. rezerwy saperów Władysławowi Surowcowi „Sośnie", swojemu dotychczasowemu zastępcy.
W trudnych warunkach odbudowywał struktury terenowe inspektoratu. Po rozwiązaniu Armii Krajowej (19 stycznia 1945 r.), kierował nadal inspektoratem w ramach poakowskiej organizacji ROAK. W dniu 21 marca 1945 r., brał udział w odprawie Komendanta Okręgu Lublin ROAK, zorganizowanej przy ul. Brukowej 26 w Warszawie. Obecni byli wszyscy inspektorzy i oficerowie Sztabu Okręgu. Tylko dzięki zbiegowi okoliczności uniknął wówczas aresztowania przez NKWD.
Ukrywał się w Warszawie. W maju 1945 r., ks. Aleksander Iwonicki, kapelan okręgu kierujący okręgiem po aresztowaniu „Wira” nawiązał kontakt z płk Janem Mazurkiewiczem, Komendantem Obszaru Centralnego DSZ i zaproponował go na stanowisko Komendanta Okręgu.
Po akceptacji tej propozycji, od maja 1945 r., pełnił funkcję Komendanta Okręgu DSZ Lublin. Rozkazem nr 319 z 1 czerwca 1945 r., Delegata Sił Zbrojnych na Kraj do stopnia podpułkownika służby stałej.
Zorganizował od podstaw sztab okręgu i wyznaczył inspektorów rejonowych. Kierowane przez niego struktury zostały włączone, we wrześniu 1945 r., do WiN. Jesienią 1945 ze względów bezpieczeństwa przeniósł się do Warszawy i głęboko się zakonspirował. Z podwładnymi kontaktował się za pośrednictwem szefa sztabu. Dzięki temu udało się przetrwać dwie fale aresztowań, które dotknęły środowisko wyższych dowódców Okręgu WiN Lublin, zorganizowanych przez UB i NKWD w styczniu i listopadzie 1946 r.
Okręg pod jego dowództwem znacznie się rozrósł. W końcu 1945 r., włączono do niego Obwód Siedlce. Popierał inicjatywę lokalnych dowódców, której celem było zaprzestanie walk polsko-ukraińskich, prowadzonych na wschodniej Lubelszczyźnie.
W efekcie przedstawiciele DSZ potem WiN, zawarli porozumienie z delegatami OUN-UPA, co doprowadziło do przerwania walk na tym terenie. Po wyborach parlamentarnych w styczniu 1947 r., uznał, że dalsze trwanie w podziemiu jest bezcelowe.
Starał się wpłynąć na podwładnych by skorzystali z amnestii. Większość pieniędzy organizacji przekazał na pomoc dla rodzin aresztowanych członków WiN. Prowadził rozmowy z przedstawicielami MBP i WUBP Lublin, dotyczące ujawnienia struktur okręgu. Ujawnił się osobiście 22 marca 1947 r., w gmachu WUBP Lublin, w obecności dyrektora Departamentu I (kontrwywiadowczego) MBP Romana Romkowskiego.
W wyniku procesu ujawniania się zostało zwolnionych z więzień wielu wcześniej aresztowanych członków WiN. Mieszkał na stałe w Warszawie. Latem 1947 r., jeździł na teren okręgu w celu nakłonienia Hieronima Dekutowskiego „Zapory” do ujawnienia się. Od 1948 r., pracował jako nauczyciel WF w gimnazjum im. Jasińskiego, potem w LO im. Adama Mickiewicza w Warszawie.
W 1950 r., aresztowany przez UB pod zarzutem kontynuowania działalności konspiracyjnej i więziony bez wyroku przez kilka miesięcy. W latach późniejszych był kilkakrotnie zatrzymywany i wzywany na przesłuchania.
Zmarł 20 marca 1960 r., w Warszawie. Pochowany na cmentarzu wojskowym na Powązkach. Żonaty z Alicją z domu Kozłow. Miał syna.
Odznaczenia m.in.:
Virtuti Militari V klasy.
Krzyż Walecznych.
|