Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
SMELA, Jan Józef.


SMELA, Jan Józef.

Kapitan służby stałej piechoty. Cichociemny.



Pseudonimy: „Janusz”, „Lipek”, „Szary”, „Wir” vel Jan Bartkiewicz.

Urodzony: 3 listopada 1910 r., w Pstrągowej, powiat Rzeszów.

Zmarł: 3 kwietnia 1986 r., w Rzeszowie.


Promocje:

Kapitan.: 7 stycznia 1942 r.
Porucznik.: 19 marca 1937 r.
Podporucznik.: 15 sierpnia 1934 r.

Funkcje:

Służba wojskowa w Szkole Podchorążych Rezerwy Łączności w Zegrzu.: wrzesień 1931 - sierpień 1932 r.
Służba wojskowa w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej-Komorowie.: wrzesień 1932 - sierpień 1934 r.
Dowódca plutonu w 6 Pułku Strzelców Podhalańskich (Sambor).: 15 sierpnia 1934 - ??
Dowódca kompanii w 6 Pułku Strzelców Podhalańskich.: ?? - ??
Oficer łączności w 6 Pułku Strzelców Podhalańskich.: ?? - 21 września 1939 r.
Dowódca 3 Kompanii CKM 11 Pułku Piechoty 4 Dywizji Piechoty (Francja).: marzec - czerwiec 1940 r.
Oficer w Kompanii CKM XII Batalionu 4 Brygady Kadrowej Strzelców.: czerwiec 1940 - ??
Oficer w 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej.: ?? - styczeń 1942 r.
Zastępca dowódcy V Odcinka Organizacji "Wachlarz".: maj - grudzień 1942 r.
Komendant Obwodu Święciany Okręg Wilno AK.: grudzień 1942 - ??
Zastępca Komendanta Inspektoratu Rejonowego "BC" Okręg Wilno AK.: listopad 1943 - kwiecień 1944 r.
Komendant Inspektoratu Rejonowego "BC".: kwiecień - jesień 1944 r.

Opinie:

Notatki:

Syn Józefa (organisty) i Katarzyny z domu Mleczek. Szkołę powszechną ukończył w Pstrągowej. Naukę kontynuował w II Państwowym Gimnazjum im. Stanisława Sobińskiego w Rzeszowie, gdzie w 1931 r., zdał egzamin maturalny. W okresie od września 1931 do sierpnia 1932 r., odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Łączności w Zegrzu.
Od września 1932 do sierpnia 1934 r., służył w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej-Komorowie. 15 sierpnia 1934 r., został awansowany do stopnia podporucznika służby stałej piechoty. Otrzymał przydział do 6 psp. w Samborze na stanowisko dowódcy plutonu. Później pełnił funkcję dowódcy kompanii w tym pułku.
19 marca 1937 r., otrzymał promocję do stopnia porucznika służby stałej piechoty. W Wojnie Obronnej 1939 r., był oficerem łączności w macierzystym pułku. Brał udział w ciężkich walkach na szlaku bojowym 6 psp. od Trzebini do Biłgoraja i Tomaszowa Lubelskiego. 21 września 1939 r., dostał się do niemieckiej niewoli, z której udało mu się zbiec w dniu 26 września, w pobliżu Leżajska. Przedostał się do rodzinnej wsi.

W grudniu 1939 r., przekroczył granicę kraju przedzierając się przez Węgry i Jugosławię do Francji. W marcu 1940 r., wstąpił do odtwarzanego Wojska Polskiego. Otrzymał przydział do 11 pp. 4 DP., gdzie objął funkcję dowódcy 3 Kompanii CKM.
W czerwcu 1940 r., ewakuował się do Wielkiej Brytanii. Na miejsce dotarł 20 czerwca. Został przydzielony do kompanii CKM w XII Batalionie 4 Brygady Kadrowej Strzelców. Zgłosił się do pracy konspiracyjnej w Kraju.
Przeniesiony do 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, gdzie przeszedł odpowiednie przeszkolenie. Następnie został przeszkolony na kursie dywersyjnym. Zaprzysiężony 10 listopada 1941 r. W nocy z 6 na 7 stycznia 1942 r., został zrzucony na spadochronie w rejonie Mińska Mazowieckiego.

7 stycznia 1942 r., po udanym lądowaniu w Kraju został awansowany do stopnia kapitana służby stałej piechoty. Po przejściu okresu aklimatyzacyjnego w Warszawie, w marcu 1942 r., został przydzielony do „Wachlarza” i skierowany na jego V Odcinek obejmujący Wileńszczyznę, gdzie dotarł w maju 1942 r.
Pełnił funkcję zastępcy dowódcy V Odcinka. Był organizatorem patroli dywersyjnych, a także uczestnikiem kilkunastu akcji dywersyjnych, wymierzonych w system komunikacyjny okupanta.
W grudniu 1942 r., po rozwiązaniu „Wachlarza” został przekazany do dyspozycji Komendanta Okręgu Wilno AK, który jeszcze w tym samym miesiącu mianował go Komendantem Obwodu Święciany.
W listopadzie 1943 r., objął także funkcję zastępcy Komendanta Inspektoratu „BC” mjr dypl. Mieczysława Potockiego „Węgielnego”. Prowadził zajęcia z żołnierzami w zakresie wyszkolenia strzeleckiego i bojowego.

W kwietniu 1944 r., po utworzeniu z sił Inspektoratu II Zgrupowania Partyzanckiego, którego dowództwo objął wspomniany mjr „Węgielny”, został mianowany Komendantem Inspektoratu „BC”. W ramach planu odtwarzania sił zbrojnych był przewidywany na dowódcę I Batalionu 85 pp. 19 Dywizji Piechoty AK. Wziął udział w Operacji "Ostra Brama".
Po wejściu wojsk sowieckich na podległy mu teren pozostał w konspiracji. Kierował działalnością AK na terenie Inspektoratu do jesieni 1944 r., czyli do momentu aresztowania przez NKWD.
Początkowo był więziony w Wilnie, skąd wiosną 1945 r., został wywieziony do obozu nr 140 w Kalininie. 30 maja 1945 r., został osadzony w obozie nr 41 w Ostaszkowie, skąd 5 maja 1947 r., odesłano go do obozu nr 64 w Morszańsku.

W dniu 20 października 1947 r., został odesłany do obozu nr 284 w Brześciu nad Bugiem. 13 listopada tego roku został repatriowany przez Białą Podlaską do Polski. Zamieszkał w Rzeszowie. W okresie od marca 1948 do grudnia 1958 r., pracował na stanowisku starszego inspektora ubezpieczeń w Państwowym Zakładzie Ubezpieczeń w Rzeszowie.Następnie do kwietnia 1960 r., w Rzeszowskim Przedsiębiorstwie Budownictwa Montażowego na stanowisku starszego ekonomisty.
W okresie od 1 maja 1960 do 31 maja 1976 r., był zatrudniony jako starszy inspektor ubezpieczeń w Związku GS „Samopomoc Chłopska” także w Rzeszowie. Od 1 czerwca 1976 r., na emeryturze. Działacz społeczny, działał w Lidze Obrony Kraju, w Związku Piłki Nożnej oraz w Związku Brydża Sportowego.

Rodziny nie założył. Zmarł 3 kwietnia 1986 r., w Rzeszowie. Pochowany na cmentarzu Wilkowyja.

Odznaczenia m.in.:

Virtuti Militari V klasy. Nr leg. 13 411. (14 lipca 1944 r.).
Krzyż Walecznych.
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami.




powrót.


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion