Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
SZALEWSKI, Jan Kazimierz.


SZALEWSKI, Jan Kazimierz.

Major rezerwy piechoty.



Pseudonimy: „Soból”, „Szpak”, „Szpakowski”.

Urodzony: 31 maja 1914 r., w Czersku.

Zmarł: 4 marca 1988 r., w Gdańsku.


Promocje:

Major.: 1973 r.
Kapitan.:
Porucznik.:
Podporucznik.: wrzesień 1939 r.

Funkcje:

Służba wojskowa w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie.: sierpień 1935 - 30 września 1936 r.
Praktyki w 64 Pułku Piechoty (Grudziądz).: ?? - 30 września 1936 r.
Przeniesiony do rezerwy.: 30 września 1936 r.
Właściciel sklepu tekstylnego w Stargardzie.: 1936 - lato 1938 r.
Uczestnik kursu pedagogicznego w Grudziądzu.: ?? - ??
Uczestnik kursu w Instytucie Komunalnym w Warszawie.: ?? -??
Sekretarz Urzędu Gminnego w Konarzynach.: 1936 - ??
Sekretarz Urzędu Gminnego w Kościerzynie.: ?? - 1938 r.
Członek Polskiego Związku Zachodniego.: ?? - ??
Zmobilizowany do Wojska Polskiego.: 24 sierpnia 1939 r.
Dowódca III Plutonu 1 Kompanii Batalionu Obrony Narodowej "Kościerzyna".: sierpień - wrzesień 1939 r.
Uczestnik obrony Warszawy.: wrzesień 1939 r.
Komendant Tajnej Organizacji Wojskowej "Gryf Pomorski" na Powiat Kościerzyna.: 1942 - lato 1943 r.
Dowódca oddziału partyzanckiego "Gryfa Pomorskiego" w Powiecie Kościerzyna.: 1942 - lato 1943 r.
Dowódca oddziału partyzanckiego organizacji Polska Armia Powstania.: lato - październik 1943 r.
Dowódca Oddziału Partyzanckiego "Szyszki-103", Okręg Pomorze AK.: wiosna 1944 - ??
Komendant Obwodu Kościerzyna, Okręg Pomorze AK.: maj - listopad 1944 r.
Komendant Inspektoratu Rejonowego Chojnice-Tczew, Okręg Pomorze AK.: listopad 1944 - 20 luty 1945 r.

Opinie:

Notatki:

Urodził się w rodzinie chłopskiej. Syn Józefa i Franciszki z domu Lipskiej. Początkowo uczęszczał do szkoły powszechnej w Czersku, potem uczył się w Państwowym Gimnazjum Klasycznym w Chojnicach, gdzie w czerwcu 1935 r., uzyskał maturę.
Od sierpnia 1935 r., odbywał służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. Po odbyciu praktyk w 64 pp. został w dniu 30 września 1936 r., przeniesiony do rezerwy w stopniu tytularnego kaprala podchorążego rezerwy piechoty.
Od 1936 do lata 1938 r., prowadził własny sklep tekstylny w Stargardzie. Ukończył kurs pedagogiczny w Grudziądzu, potem półroczny Instytut Komunalny w Warszawie. W okresie od września 1938 do sierpnia 1939 r., pracował jako sekretarz urzędów gminnych w Konarzynach, potem w Kościerzynie. Współpracował z placówką Straży Granicznej w zakresie wywiadu. Należał do Polskiego Związku Zachodniego i działał na rzecz Funduszu Obrony Narodowej.

24 sierpnia 1939 r., został zmobilizowany i w stopniu kaprala podchorążego rezerwy wcielony do Batalionu Obrony Narodowej „Kościerzyna”, na stanowisko dowódcy III Plutonu 1 Kompanii. Od 1 września walczył z wrogiem na szlaku bojowym tej jednostki, od strefy przygranicznej poprzez Wierzchucin do rejonu Bramki i Przysierska, gdzie batalion poniósł duże straty i uległ rozproszeniu.
Po przedostaniu się na prawy brzeg Wisły, wraz z grupą żołnierzy przedzierał się szlakiem Armii „Pomorze” i dotarł do Warszawy. Brał udział w obronie stolicy. Awansowano go wówczas do stopnia podporucznika rezerwy piechoty.
Po kapitulacji Warszawy (28 września) znalazł się w niewoli niemieckiej, z której udało mu się zbiec w czasie transportu, w rejonie Laskowic Pomorskich. Ukrywał się w okolicach Czerska.

Z czasem skupił wokół siebie grupę złożoną z osób zagrożonych aresztowaniem przez gestapo, którą na przełomie 1940/1941 r., włączył do Organizacji „Gryf Kaszubski” (później Gryf Pomorski). W 1942 r., był Komendantem „Gryfa” na powiat Kościerzyna. Jednocześnie był dowódcą oddziału partyzanckiego operującego na terenie tego powiatu.
Awansowany w tym czasie do stopnia porucznika rezerwy. Uczestniczył w wielu akcjach zbrojnych, m. in. jego grupa w dniu 26 kwietnia 1943 r., zdobyła areszt gminny w Brusach, uwalniając łącznika oddziału Wojciecha Warmińskiego i sześciu partyzantów.
Latem 1943 r., w wyniku rozbicia wewnętrznego w „Gryfie Pomorskim” oraz po skrytobójczym zamordowaniu Józefa Gierszewskiego „Rysia” Komendanta Naczelnego i utraty łączności, podporządkował swój oddział organizacji Polska Armia Powstania.

Po masowanych aresztowaniach w PAP z okresu sierpień-październik 1943 r., podporządkował swój oddział AK, pociągając za sobą kilkuset dawnych członków „Gryfa Pomorskiego”. W efekcie został oskarżony, pismem Józefa Dambka "Lecha" z 24 października 1943 r., o złamanie przysięgi i zdradę organizacji i pod groźbą kary śmierci wezwany do zwrotu akt i majątku należącego do „Gryfa Pomorskiego”.
Wiosną 1944 r., jego grupa rozrosła się do trzech plutonów i przyjęła kryptonim „Szyszki-103”. Sam OP „Szyszki-103” wszedł w skład Zgrupowania Partyzanckiego „Cisy-100”, „Bory”.
Dowodził swoim odziałem w walce z Niemcami z 5 maja 1944 r., w rejonie wsi Osława-Dąbrowa, a 26 maja pod Łubianą. 29 maja 1944 r., podczas walki z żandarmerią niemiecką koło leśniczówki Trawice pod Chojnicami, przebijając się przez okrążenie został ciężko ranny w obie nogi i tylko dzięki pomocy swego żołnierza Stanisława Kęcińskiego „Kucharza” zdołał ukryć się w zbożu i przeczekać poszukiwania niemieckie.

Jednocześnie w okresie od maja do listopada 1944 r., pełnił funkcję Komendanta Obwodu Kościerzyna AK. Od listopada 1944 r., był Komendantem Inspektoratu Chojnice-Tczew. 20 lutego 1945 r., przedarł się przez front i po nawiązaniu kontaktu z czołówką Armii Czerwonej, wziął udział w zwalczaniu grupy dywersyjnej, złożonej z żołnierzy armii Własowa.
Ponownie ranny przebywał do 15 czerwca 1945 r., w polowym szpitalu sowieckim. Po wyleczeniu ran podjął pracę nauczycielską w liceum w Kościerzynie. Był inwigilowany i prześladowany przez UB, dwukrotnie aresztowany przez WUBP w Gdańsku (26 sierpnia 1945 r., oraz 26 lipca 1946 r.).
W latach 1950-1951 przebywał w więzieniu przy ul. Kurkowej. Załamany psychicznie, leczył się w ośrodku w Kocborowie. 2 lipca 1949 r., ukończył studia na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu z dyplomem magistra filozofii, a 19 kwietnia 1966 r., obronił pracę doktorską.

Pracował jako nauczyciel m. in. w Liceum Ogólnokształcącym w Kościerzynie. Następnie w okresie od 1 września 1959 do 31 sierpnia 1962 r., był dyrektorem LO nr 2 im. Stanisława Staszica w Stargardzie, a od 1 września 1971 r., dyrektorem Liceum Ogólnokształcącego dla Pracujących w Słupsku.
Po przejściu w 1974 r., na emeryturę osiadł na stałe w Gdańsku. Działał społecznie w Związku Ociemniałych Żołnierzy, Klubie Oficerów Rezerwy, PPTK oraz w Związku Bojowników o Wolność i Demokrację.
W 1973 r., awansowano go do stopnia majora rezerwy piechoty. Zginął tragicznie 4 marca 1988 r., w Gdańsku w wypadku tramwajowym. Został pochowany na cmentarzu przy ul. 2 Pułku Szwoleżerów w Stargardzie.

Żonaty od 1945 r., ze Stefanią z domu Szefler, żołnierzem Polskiej Armii Powstania i Armii Krajowej ps. „Emilia”, „Jaskółka” (1912-1990), wdową po kpt. Stanisławie Lesikowskim ps. "Las". Z tego małżeństwa miał dwie córki: Lidię i Teresę.

Odznaczenia m.in.:

Virtuti Militari V klasy.
Krzyż Walecznych.
Krzyż Partyzancki.
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.




powrót.


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion