
ZALEWSKI, Władysław Leonidas.
Podpułkownik służby stałej artylerii.

Pseudonimy: „Dąb”, „Janusz”, „Nowina”, „Leśnik”
vel Władysław Kostecki.
Urodzony: 14 września 1905 r., we wsi Szewna, powiat Opatów.
Zmarł: 21 kwietnia 1995 r., we Wrocławiu.
Promocje:
Podpułkownik.: 23 stycznia 1945 r., ze starszeństwem z 1 stycznia 1945 r.
Major.: 11 listopada 1942 r.
Kapitan.: 19 marca 1937 r.
Porucznik.: 15 sierpnia 1929 r.
Podporucznik.: 15 sierpnia 1927 r.
Funkcje:
Nauka w Korpusie Kadetów nr 2 w Modlinie.: 1919 - czerwiec 1925 r.
Służba w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu.: 1925 - 1927 r.
Młodszy oficer baterii w 3 Pułku Artylerii Polowej (Zamość).: sierpień 1927 - ??
Dowódca baterii w 3 Pułku Artylerii Polowej.: 1932 - 1 września 1937 r.
Instruktor w Mazowieckiej Szkole Podchorążych Artylerii nr 2 w Zambrowie.: 1 września 1937 - ??
Dowódca baterii w Mazowieckiej Szkole Podchorążych Artylerii nr 2 w Zambrowie.: ?? - wrzesień 1939 r.
Dowódca 6 Baterii Dywizjonu Szkolnego Ośrodka "Uściług".: 10 września 1939 - ??
Zastępca dowódcy II Dywizjonu 3 Pułku Artylerii Polowej.: 23 - 27 września 1939 r.
Zaprzysiężony w szeregi Służby Zwycięstwu Polski.: grudzień 1939 r.
Dowódca Powiatowy Służby Zwycięstwu Polski w Hrubieszowie.: grudzień 1939 - styczeń 1940 r.
Komendant Obwodu Hrubieszów, Okręg Lublin ZWZ.: styczeń - sierpień 1940 r.
Komendant Obwodu Janów Lubelski, Okręg Lublin ZWZ.: wrzesień 1940 - marzec 1941 r.
Zastępca Komendanta Inspektoratu Rejonowego Zamość, Okręg Lublin ZWZ/AK.: lipiec 1941 - lipiec 1942 r.
Oficer inspekcyjny na Obwód Włodawa, Inspektorat Rejonowy Chełm.: lipiec - wrzesień 1942 r.
Komendant Inspektoratu Rejonowego Chełm AK/ROAK.: wrzesień 1942 - 21 marca 1945 r.
Zastępca Komendanta Okręgu Lublin AK/ROAK.: 1 grudnia 1944 - 21 marca 1945 r.
Opinie:
Notatki:
Syn Adama (pracownika cukrowni) i Cecylii. Szkołę powszechną ukończył w Hrubieszowie. Następnie w 1919 r., zdał egzamin i został przyjęty do Korpusu Kadetów Nr 2 w Modlinie, gdzie w czerwcu 1925 r., zdał egzamin maturalny. W latach 1925-1927 służył w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu.
15 sierpnia 1927 r., otrzymał promocję do stopnia podporucznika służby stałej artylerii z przydziałem do 3 pap. w Zamościu na stanowisko młodszego oficera baterii. 15 sierpnia 1929 r., został awansowany do stopnia porucznika służby stałej artylerii. W latach 1932-1937 pełnił funkcję dowódcy baterii w 3 pap.
19 marca 1937 r., został awansowany do stopnia kapitana służby stałej artylerii. Z dniem 1 września 1937 r., został przeniesiony z 3 pal. do Mazowieckiej Szkoły Podchorążych Artylerii nr 2 im. gen. Józef Bema w Zambrowie na stanowisko instruktora, potem dowódcy baterii szkolnej.
W sierpniu 1939 r., zgodnie z planem mobilizacyjnym zorganizował baterię artylerii złożoną z podchorążych szkoły, której dowództwo przekazał kpt. Tadeuszowi Kuczyńskiemu. Bateria ta została przydzielona do 18 Dywizji Piechoty. 31 sierpnia 1939 r., wraz z dywizjonem szkolnym został ewakuowany do Włodzimierza Wołyńskiego, gdzie na okres wojny miało być utworzone Centrum Wyszkolenia Artylerii.
Po dotarciu do Włodzimierza Wołyńskiego od 10 września 1939 r., dowodził 6 Baterią Dywizjonu Szkolnego, przydzieloną do formującego się dla obrony na linii Bugu i Włodzimierza Wołyńskiego Ośrodka „Uściług”, dowodzonego przez płk Józefa Zawiślaka.
Od 12 września uczestniczył w walkach z Niemcami nad Bugiem i w obronie Włodzimierza Wołyńskiego. 18 września, po napaści wojsk sowieckich na Polskę, w składzie zgrupowania dowodzonego przez płk. Lucjana Jasińskiego wyruszył na zachód i w rejonie Uściługa przeszedł na lewą stronę Bugu.
19 września na rozkaz dowódcy zgrupowania oddziały powróciły do Włodzimierza Wołyńskiego. Wieczorem tego samego dnia koszary, gdzie się znajdował zostały otoczone przez sowieckie czołgi.
Na żądanie sowieckich wysłanników, gen. Smorawiński wydał rozkaz zabraniający opuszczania koszar do chwili podania przez Sowietów warunków kapitulacji. Nie zastosował się do tego rozkazu i z grupą zorganizowaną z żołnierzy i oficerów swej baterii przedostał się bez przeszkód przez sowieckie linie.
Po sforsowaniu Bugu w rejonie Zbereźnicy jego grupa kontynuowała marsz w kierunku na Hrubieszów, do którego dotarła 22 września 1939 r. Następnego dnia wyruszyła w kierunku Zamościa. W godzinach popołudniowych grupa dotarła w rejon miejscowości Cześniki do stanowisk II Dywizjonu 3 pal., dowodzonego przez mjr. Czesława Naruszewicza, który mianował go swoim zastępcą.
Od 23 do 27 września 1939 r., walczył z Niemcami w rejonie Krasnobrodu i Biłgoraja, gdzie w składzie 39 DP Rez. zakończył szlak bojowy. 27 września w wyniku podpisanej przez dowódcę 39 DP Rez. umowy kapitulacyjnej dostał się do niewoli niemieckiej.
Początkowo przebywał w obozie jenieckim w Ostrowcu Świętokrzyskim, później w Pińczowie, skąd 19 października 1939 r., udało mu się zbiec. Na początku listopada dotarł do zamieszkałej w Hrubieszowie rodziny, u której musiał się ukrywać.
Początkowo miał zamiar przedostać się do Francji. W grudniu 1939 r., po spotkaniu z mjr Marianem Drobikiem, ówczesnym szefem sztabu dowództwa wojewódzkiego Lublin SZP, zrezygnował z tego zamiaru. Zaprzysiężony w szeregi Służby Zwycięstwu Polski otrzymał nominację na stanowisko dowódcy powiatowego w Hrubieszowie.
Był pierwszym organizatorem tamtejszej siatki konspiracyjnej, a po przekształceniu SZP w ZWZ Komendantem Obwodu Hrubieszów ZWZ. W sierpniu 1940 r., zagrożony aresztowaniem został przeniesiony na stanowisko Komendanta Obwodu Janów Lubelski ZWZ. Mieszkał w Nadleśnictwie Lipa. Przy pomocy inż. Tadeusza Otto został fikcyjnie zatrudniony jako robotnik leśny.
Wraz ze swoim adiutantem ppor. Marianem Walczakiem i zastępcą por. Maślanką „Filanowskim” odbudował rozbite aresztowaniami struktury tego obwodu. W marcu 1941 r., po aresztowaniu w Lipie ppor. Walczaka i por. Maślanki przez gestapo szczęśliwie uniknął "wpadki". Zagrożony musiał jednak zmienić teren działania.
W lipcu 1941 r., został mianowany Zastępcą Komendanta Inspektoratu Rejonowego Zamość ZWZ (mjr Franciszka Żaka). Z ramienia inspektoratu kontrolował pracę konspiracyjną w czterech podległych obwodach: Zamość, Biłgoraj, Tomaszów Lubelski i Hrubieszów. 14 lipca 1942 r., został przypadkowo zatrzymany przez funkcjonariuszy gestapo, na punkcie kontaktowym w Suścu (powiat Tomaszów Lubelski). Podczas przewożenia go konwojem do Zamościa podjął brawurową próbę ucieczki. Udało mu się zbiec do pobliskiego lasu, gdzie przypadkowo spotkany gajowy udzielił mu pomocy.
Zdekonspirowany został przeniesiony do Inspektoratu Rejonowego Chełm AK, gdzie w okresie od lipca do września 1942 r., pełnił funkcję oficera inspekcyjnego na Obwód Włodawa AK.
We wrześniu 1942 r., objął funkcję Komendanta Inspektoratu Rejonowego Chełm AK. 11 listopada 1942 r., został awansowany przez KG AK do stopnia majora służby stałej artylerii.
Na nowym stanowisku działał bardzo dynamicznie. Był inspiratorem i organizatorem licznych akcji bojowych, a także konspiracyjnej szkoły podchorążych rezerwy piechoty AK oraz kursów podoficerskich dla młodszych dowódców.
W ramach przygotowań do akcji „Burza” sformował 7 pp. Leg. AK w sile 3 batalionów. W 1944 r., przebywał okresowo w sztabie odtwarzanej 3 DP AK, dowodzonej przez płk Adama Świtalskiego „Dąbrowę”.
Był przewidywany na dowódcę 3 pal. AK. Później aż do zakończenia bitwy pod Wolą Wereszyńską (19 czerwca 1944 r.) przebywał przy oddziałach III Batalionu 7 pp. AK, dowodzonego przez kpt. Flisiuka. Na początku sierpnia 1944 r., prowadził rozmowy z oficerami armii Berlinga, ale zdecydowanie odrzucił propozycję podporządkowania sił inspektoratu. Przeciwstawił się też inicjatywie płk Adama Świtalskiego, który ogłosił plan mobilizacji 3 DP AK we współpracy z PKWN, słusznie uznając ją za prowokację NKWD.
Pozostał w konspiracji. Jesienią 1944 r., został zatrzymany przez funkcjonariuszy NKWD i uwięziony w budynku „Pod Wieżą” przy ul. Krótkiej w Lublinie. Po raz kolejny podjął udaną ucieczkę, skacząc oknem z I piętra budynku. Powrócił do pracy w konspiracji. Nadal pełnił funkcję Komendanta Inspektoratu Rejonowego Chełm AK. Należał w tym czasie do najbliższych współpracowników ppłk. Franciszka Żaka, Komendanta Okręgu Lublin.
1 grudnia 1944 r., objął funkcję jego zastępcy, przy czym nadal kierował Inspektoratem Chełm. W tym samym miesiącu odwołał ze stanowiska Komendanta Obwodu Krasnystaw AK kpt. Wojtala „Jeża”, za podjęcie samowolnych rozmów z przedstawicielami PKWN i złożoną deklarację zerwania z Armią Krajową oraz podporządkowania Obwodu Krasnystaw władzom komunistycznym.
Swoją decyzją zapobiegł rozbiciu struktur Armii Krajowej na tym terenie. Rozkazem KG AK z 23 stycznia 1945 r., został awansowany do stopnia podpułkownika służby stałej artylerii ze starszeństwem z 1 stycznia 1945 r.
Po rozwiązaniu Armii Krajowej (19 stycznia 1945 r.) działał na zajmowanych dotychczas stanowiskach w strukturach poakowskiej organizacji ROAK. Był usilnie poszukiwany przez NKWD i UB. Musiał często zmieniać miejsce kwaterowania. W połowie marca 1945 r., wyjechał wraz z płk Franciszkiem Żakiem do Warszawy na odprawę służbową, która miała odbyć się 21 marca 1945 r., w mieszkaniu konspiracyjnym przy ul. Brukowej 26 na Pradze.
Podczas tej odprawy został pod nazwiskiem Karol Kostecki zatrzymany przez funkcjonariuszy NKWD/UB i uwięziony. Osadzony w więzieniu NKWD w Warszawie przy ul. Strzeleckiej. Po trwających cztery tygodnie, ciężkich przesłuchaniach, w kwietniu 1945 r., został przewieziony do aresztu NKWD w Lublinie, a w maju tego roku przekazany WUBP Lublin i osadzony w więzieniu „Pod Zegarem”, a następnie na Zamku Lubelskim, gdzie przeszedł bardzo ciężkie śledztwo.
Na początku września 1945 r., został zwolniony z więzienia w związku z prowadzoną przez płk. Jana Mazurkiewicza „Radosława̶, akcją ujawnienia struktur Armii Krajowej. Pod przymusem wyraził zgodę na objęcie funkcji przewodniczącego Komisji Likwidacyjnej ds. AK na teren Inspektoratu Rejonowego Zamość.
Wówczas to przeprowadził oficjalne swoje ujawnienie. Jednocześnie 7 października 1945 r., został zweryfikowany przez komisję weryfikacyjną w stopniu podpułkownika. Po zakończeniu prac komisji na początku 1946 r., pod groźbą aresztowania przez UB został zmuszony do wyjazdu z terenu Lubelszczyzny.
Podjął wówczas decyzję o wyjeździe do Wrocławia, gdzie zamieszkał z rodziną na stałe. Był inwigilowany przez funkcjonariuszy WUBP Wrocław. Podjął pracę zawodową w Centrali Zbytu Węgla na stanowisku kierownika ekspozytury we Wrocławiu. Ze względów na stan zdrowia w 1954 przeszedł na rentę inwalidzką.
Działał aktywnie w organizacjach społecznych. W końcu lat osiemdziesiątych był honorowym członkiem Stowarzyszenia Żołnierzy AK we Wrocławiu. Mieszkał w tym czasie przy ul. Olszewskiego nr 156/2.
Zmarł we Wrocławiu 21 kwietnia 1995 r. Został pochowany na cmentarzu Grabiszyńskim. Był żonaty z Czesławą z domu Karłowicz.
Odznaczenia m.in.:
Virtuti Militari V klasy.
Krzyż Walecznych.
Krzyż Armii Krajowej.
Medal Wojska.
Odznaka „Burzy”.
|