Idea Rady Głównej Obrony Narodowej i Rady Obrony Narodowej.

Na zdjęciu: Maciej Rataj - pierwszy reprezentant Stronnictwa Ludowego w Radzie Głównej Obrony Narodowej.
Kiedy klęska Armii Polskiej, we wrześniu 1939 r., okazała się być przesądzona, w polskich kręgach polityczno-wojskowych stolicy, rozpoczęto prace
nad powołaniem organizacji konspiracyjnej o wymiarze ogólnokrajowym. Już 25 września w gmachu PKO powstał zalążek komendy konspiracji, któremu
przewodził gen. bryg Michał Karaszewicz-Tokarzewski.
Organizatorzy Służby Zwycięstwu Polski wychodzili z założenia, że włączenie sektora cywilnego konspiracji do walki spowoduje konieczność
zaangażowania całego życia narodowego. Sektor ten powinien, według nich, objąć zalążki administracji państwowej, a także i politycznej.
Realizując te założenia, ówczesny komisarz cywilny Warszawy Stefan Starzyński oraz Mieczysław Niedziałkowski, przyjęli trudną misję zorganizowania
propaństwowego społeczno-politycznego zaplecza dla działalności konspiracyjnej SZP.
Już 10 października, utworzono Główną Radę Polityczną SZP (Rada Główna Obrony Narodowej), do której weszli przedstawiciele partii politycznych:
PPS - Mieczysław Niedziałkowski (po nim Kazimierz Pużak), Stronnictwo Ludowe - Maciej Rataj (potem Stefan Korboński), Stronnictwo Narodowe - Leon
Nowodworski (później Witold Staniszkis, następnie Aleksander Dębski), Stronnictwo Demokratyczne -Mieczysław Michałowicz.
Podczas inauguracyjnego posiedzenia Rada ustaliła, że "będzie tymczasową reprezentacją polityczną kraju, do czasu uregulowania tej sprawy przez Rząd Rzeczpospolitej".
Zadania Rady Głównej Obrony Narodowej, podobnie jak i komisarza cywilnego, zostały określone w statusie Służby Zwycięstwu Polski. Rada Główna miała
sprawować kierownictwo polityczne nad działalnością SZP. Zgodnie z jej uchwałami przy dowództwach wojewódzkich miały działać Rady Obrony Narodowej
- RON, którym przewodzić miał lokalny komisarz cywilny, pełniący jednocześnie funkcję drugiego zastępcy komendanta wojewódzkiego SZP i szefa II
Oddziału. Tak samo rzecz miała się na szczeblu centralnym, gdzie komisarzem cywilnym mianowano Mieczysława Niedziałkowskiego.
W czasie pobytu gen. Karaszewicza - Tokarzewskiego w Krakowie, nastąpiło utworzenie zalążków Krakowskiej Okręgowej Rady Politycznej, w skład której
weszli: Tadeusz Orzelski "Tadeusz" - komisarz cywilny w Krakowie, Józef Cyrankiewicz "Adam" z PPS, Kazimierz Kierkowski "Prezes" i Ludwik Muzyczka
"Jacek" jako przedstawiciel Organizacji Orła Białego. Na przełomie października i listopada powstała również RON w Lublinie, na której czele stanął
Stefan Lelek-Sowa.
W grudniu 1939 r., powstała Rada Wojewódzka Obrony Narodowej w Wilnie. W jej skład weszli: ppłk Nikodem Sulik "Ładyna", ks. Kazimierz Kucharski
"Szczepan" ppłk Adam Obtułowicz "Leon" - z obozu sanacyjnego, Bronisław Świątnicki "Ojciec", kpt. Aleksander Wasilewski "Wład" i por. Julian
Pietraszewski - z Komisariatu Rządu, dr Jerzy Dobrzański "Maciej", Witold Świerzewski "Bartek" i Piotr Kownacki - Stronnictwo Narodowe, a także
kpt. Karol Zieliński "Brzoza" i mjr Władysław Kamiński "Śliwa. Łącznikiem pomiędzy Dowództwem SZP a poszczególnymi organizacjami, które weszły
w skład Rady został Aleksander Krzyżanowski.

Na zdjęciu: Gen. broni Kazimierz Sosnkowski. Komendant Główny ZWZ.
Plany powołania jednolitej organizacji wojskowo - politycznej, oraz ich realizacja nie została jednak zaakceptowana przez powstały 30 września
1939 r., w Paryżu rząd gen. Sikorskiego. Na posiedzeniu Rady Ministrów z 8 listopada gen. broni Kazimierz Sosnkowski przedstawił tezy dotyczące
organizacji łączności z krajem oraz projekt powołania komitetu ministrów. Zgodnie z tym projektem całość pracy na terenie kraju powinna być
rozłożona na dwa działy - ogólny (cywilny) i wojskowy. W tym dniu powołano Komitet Ministrów dla Spraw Kraju, który miał mieć w swojej gestii
wszystkie kwestie cywilne w okupowanej ojczyźnie. Na odcinku wojskowym, 4 grudnia wydano instrukcję o utworzeniu ZWZ, którego komendantem
głównym mianowano gen. Sosnkowskiego.
De facto oznaczało to przekreślenie krajowych koncepcji skonsolidowania konspiracji cywilnej i wojskowej w jeden organizm oraz rozwiązanie SZP.
W tym samym czasie (styczeń - luty 1940 r.) stronnictwa polityczne, nie wiedząc o uchwałach rządu przebywającego we Francji, prowadziły rozmowy
założycielskie Rady Obrony Narodowej. Wcześniej, na skutek aresztowania przez Niemców Rataja i Niedziałkowskiego, a także w wyniku wycofania się
pozostałych członków RGON, Rada ta przestała istnieć.
7 lutego, w poczekalni gabinetu lekarskiego w alei Niepodległości, doszło do spotkania generała Tokarzewskiego z przedstawicielami partii
politycznych w zmienionych składach: PPS-WRN (zwaną konspiracyjnie "Kołem") reprezentował Kazimierz Pużak "Bazyli", Aleksander Dębski
"Stachurski" był przedstawicielem "Kwadratu", czyli Stronnictwa Narodowego, natomiast ludowców - "Trójkąt" reprezentował Stefan Korboński
"Nowak".
Pierwsze posiedzenie obracało się wokół celów, jakie postanowiono sobie postawić i organizacji kraju pod okupacją.
Wówczas to wysunięto propozycję powołania Rady Obrony Narodowej, jako forum międzypartyjnego. Ostatecznie jednak Stronnictwo Narodowe uznało
zorganizowanie Rady, za przedwczesne, toteż przedstawiciele stronnictw zdecydowali, nie rezygnując całkowicie z tej koncepcji, o przejściu
tymczasowo, do innej formy reprezentacji społeczeństwa polskiego.
Tego dnia obradowano także nad sprawą ustanowienia w kraju Delegata Rządu, przy czym starły się dwie koncepcje: jedna sugerowała by delegata
wybrano w kraju, druga by rząd przysłał do kraju jednego z członków gabinetu.
Polityczny Komitet Porozumiewawczy przy Związku Walki Zbrojnej.
26 lutego 1940 r., odbyło się kolejne posiedzenie przedstawicieli stronnictw i Komendanta ZWZ. Stefana Korbońskiego z "Trójkąta", który został w
tym czasie aresztowany przez Gestapo, zastąpił Józef Grudziński "Walenty". Podczas obrad osiągnięto porozumienie i w celu "przywrócenia Krajowi
niepodległości w drodze przygotowania walki zbrojnej z obu okupantami" powołano do życia Polityczny Komitet Porozumiewawczy.
Od tego momentu spotkania PKP odbywały się dość regularnie kilka razy na miesiąc, jednak już bez udziału gen. Tokarzewskiego, który w myśl rozkazu
dowódcy ZWZ gen. Sosnkowskiego, miał objąć pod swoją komendę obszar okupacji sowieckiej.
Podstawowym zadaniem nowego organu Państwa Podziemnego, było harmonizowanie przygotowań wojska i społeczeństwa do walki o zwycięstwo nad obu
okupantami oraz walki o niepodległość. W tym celu reagowano na bieżące posunięcia okupantów, decydowano o szczegółowych problemach gospodarczych,
społecznych, etycznych, naukowych i kulturalnych. Dla przykładu można wspomnieć o rozpatrywaniu przez PKP choćby kwestii Volksdeutschy, czy
organizowaniu pomocy dla Polaków wysiedlonych z terenów włączonych bezpośrednio do Rzeszy oraz koordynowaniu akcji informacyjnej i propagandowej.

Od lewej: Stefan Korboński "Nowak" - przedstawiciel "Trójkąta"
(Stronnictwa Ludowego) w PKP, oraz Kazimierz Pużak "Bazyli" - przedstawiciel "Koła (PPS-WRN).
Z działalności tej stopniowo wyłaniał się kodeks postępowania społecznego pod okupacją. PKP uznał zwierzchność Rządu RP na Uchodźctwie i przyjmował
jego decyzje za obowiązujące z tym, że wszelkie jego wytyczne traktowano w kraju jako postulaty ogólne, które wymagały akceptacji PKP.
W marcu 1940 r. przedstawiciele stronnictw uznali projekty rządu o utworzeniu równoległych w zakresie kompetencyjnym, trzech delegatur rządu za
niecelowe.
Podobne stanowisko zajął Stefan Rowecki opowiadając się za utworzeniem jednej delegatury na cały kraj, wraz z podległymi jej delegaturami wojewódzkimi.
W tym samym miesiącu Rowecki przedstawił PKP propozycję powołania szefa koordynacji do współpracy ze stronnictwami przy koniecznym już tworzeniu
administracji zastępczej. Szefem koordynacji mianowano ppor. rez. Ludwika Muzyczkę "Benedykta", który z miejsca przystąpił do prac wstępnych i
odszukania odpowiednich specjalistów.
Na kwiecień 1940 r., datuje się coraz większy nacisk gen. Sosnkowskiego na komendanta ZWZ okupacji niemieckiej, by podjął współpracę z Ryszardem
Świętochowskim który "cieszył się zaufaniem rządu". Świętochowski planował utworzenie odrębnego kierownictwa politycznego dublującego kompetencje
PKP, a także przejęcie kierownictwa nad konspiracją wojskową. W tym celu powołał do życia Centralny Komitet Organizacji Niepodległościowych, w
którym znalazły się: "Racławice", Organizacja Wojskowa Orzechowskiego, Związek Czynu Zbrojnego, część Stronnictwa Pracy, grupa Barlickiego, część
ONR oraz Związek Oficerów Rezerwy.
W związku z tym, że CKON był tworem zwalczającym PKP, Świętochowski nie mógł oczywiście liczyć na poparcie stronnictw politycznych skupionych w
PKP, a to było konieczne do rozpatrywania jego kandydatury na Delegata Rządu. Działalność CKON została zahamowana po aresztowaniu jego twórcy.
W tym czasie stosunki PKP z ZWZ nie układały się dobrze, działo się tak przez dążenia gen. Roweckiego do podporządkowania władzy administracyjnej
i politycznej wojsku. Z kolei stronnictwa polityczne parły ku całkowitej niezależności PKP, czego wyrazem miała być zmiana nazwy na Główny Komitet
Polityczny (GKP), w czerwcu 1940 r.
Stosunki wewnątrz Komitetu, również były burzliwe. Najlepiej kształtowała się współpraca PPS-WRN ze Stronnictwem Ludowym. W sprawach politycznych
Pużak i Korboński występowali na ogół solidarnie, natomiast SL zazwyczaj przeciwstawiało się inicjatywom politycznym ZWZ, a WRN okazywała dla nich
dużą tolerancję. Stronnictwo Narodowe zajmowało najczęściej stanowisko opozycyjne.
28 czerwca odbyło się spotkanie stronnictw GKP z tymczasowym delegatem rządu płk Janem Skorobohatym - Jakubowskim "Voglem". Delegat przedstawił na
nim swoje zadania i po dyskusji postanowiono "podjąć wykonanie Delegatury Rządu RP, z tym że nastąpi rozszerzenie delegatury w myśl zlecenia Rządu
RP".
Wówczas to podjęto decyzje o utworzeniu Delegatury Zbiorowej, która formalnie powstała 3 lipca 1940 r. Utworzenie Delegatury Zbiorowej oznaczało,
że GKP przejął funkcje Delegatury Rządu na Kraj. Pierwszym aktem nowego ośrodka decyzyjnego, były wytyczne dla społeczeństwa pt.: "Nakazy chwili".
(więcej można przeczytać w dziale Delegatura Rządu, w temacie "Początki i kształtowanie się kierownictwa cywilnego w podziemiu").
Pod koniec lipca do Komitetu włączono Stronnictwo Pracy, a jej przedstawiciel Franciszek Kwieciński został członkiem Delegatury Zbiorowej.

Na zdjęciu: Cyryl Ratajski - pierwszy Delegat Rządu RP na Kraj.
1 września 1940 r., w rocznicę wybuchu wojny delegatura wydała odezwę o powstrzymaniu się w tym dniu od rozrywek i zakupu prasy okupacyjnej.
W ten sposób zapoczątkowano Walkę Cywilną, która w późniejszym czasie znalazła tak szeroki oddźwięk i poparcie społeczeństwa.
Ponieważ rząd odmówił zatwierdzenia Delegatury Zbiorowej, a Stronnictwo Narodowe podjęło decyzję o wystąpieniu z jej struktur, uległa ona w dniu
12 września, samorozwiązaniu, co równało się powrotowi do formy PKP.
Przez całą jesień 1940 r. trwały w Warszawie rozmowy, które miały ostatecznie wyłonić kandydatury na stanowiska delegata głównego i delegatów
okręgowych. Kandydatami na delegata głównego, wyłonionymi w trakcie obrad zostali: Marian Rapacki - prezes "Społem", Jan Stanisław Jankowski
z SP i Jan Piekałkiewicz z SL.
Ostatecznie rząd w Londynie postanowił postawić PKP przed faktem dokonanym i mianował delegatem Cyryla Ratajskiego ze Stronnictwa Pracy.
Sikorski pragnął w ten sposób wywrzeć nacisk na PKP, który był przeciwny przyjęciu koncepcji trzech delegatur. Mimo sprzeciwu WRN i SL, które
usilnie forsowały koncepcję delegatury głównej na cały kraj, nominacja Ratajskiego została zatwierdzona z dniem 3 grudnia 1940 r. - podobnie
jak nominacja delegata na ziemie wcielone do Rzeszy - Adolfa Bnińskiego.
Wiadomość ta wywołała w kraju konsternację i oburzenie, gdyż uznano, że Londyn nie liczy się ze stanowiskiem czynników krajowych. Efektem było
burzliwe posiedzenie PKP z 14 grudnia, na którym obecny był Ratajski.
Równolegle trwały wysiłki w poszczególnych województwach (okręgach ZWZ), mające na celu wyłonienie lokalnych Politycznych Komitetów Porozumiewawczych.
Jeszcze na początku 1940 r., powstał Krakowski Komitet Międzypartyjny - KKM, a w jego skład weszli: Zygmunt Lasocki "Dziadek", Stanisław Mierzwa "Kraczka" - Stronnictwo Ludowe, Zygmunt Żuławski "Morel", Józef Cyrankiewicz "Adam" - PPS, Stanisław Rymar "Tomasz Gierat", Tadeusz Surzycki - Stronnictwo Narodowe, Władysław Tempka - Stronnictwo Pracy oraz Stanisław Sopocki "Karol Laskowiec - również ze Stronnictwa Pracy. Komitet krakowski utrzymywał ścisły kontakt z rządem, a także z komendantem Obszaru 4 ZWZ - płk/gen. bryg. Tadeuszem Komorowskim "Korczakiem". W ramach Komitetu utworzono komisję do spraw wojskowych. W maju 1940 r., przedstawiciele stronnictw politycznych skupionych w KKM uzgodnili kandydatury na stanowiska delegata okręgowego i jego zastępców, które jednak w wyniku dekonspiracji nie zostały zrealizowane.
Na Wileńszczyźnie PKP utworzono we wrześniu 1940 r., kiedy to samorozwiązaniu uległ Komitet Polski. W jego skład weszli: przewodniczący - płk Nikodem Sulik "Jodko", mjr. Aleksander Krzyżanowski "Wesołowski", ks. Romuald Świrkowski, Witold Świerczewski - Stronnictwo Narodowe, Władysław Kamiński, Adam Galiński, dr Jerzy Dobrzański - PPS, prof. Ludwik Chmaj - Stronnictwo Ludowe.
Po aresztowaniu przez NKWD Michała Tyszkiewicza rada powierzyła pełnienie obowiązków delegata okręgowego mjr Krzyżanowskiemu.
Niezwykle skomplikowana sytuacja wyniknęła na Obszarze Lwowskim. W wyniku braku koordynacji, niewątpliwych błędów oraz osobistych ambicji, doszło tutaj do podziału ZWZ na dwie rywalizujące między sobą części. Tak zwanym ZWZ-1 dowodził płk. Władysław Żebrowski "Dębiński" (po nim Władysław Kotarski "Druh", a następnie ppłk Emil Macieliński "Kornel"), natomiast ZWZ-2 mjr Zygmunt Dobrowolski.
Przy organizacji Żebrowskiego powstał Komitet Społeczno - Polityczny, którego członkami byli: prof. Leon Halban, ks. ppłk Józef Panaś "Sękacz", ks. Włodzimierz Cieński, inż. Zygmunt Łuczkiewicz "Koral" - Stronnictwo Narodowe, inż. Władysław Ostrowski "Buczacki", dr Stanisław Tabisz "Podzamecki" i Jan Szczyrek.
Nie inaczej rzecz miał się z ZWZ-2, przy której powstała w styczniu 1940 r., Rada Narodowa, w składzie: dr Aleksander Domaszewicz - OZN, prof. Franciszek Kmietowicz, Jan Koj, dr Antoni Konopacki "Walewski" - Stronnictwo Narodowe, ks. Tadeusz Walczak, Adam Lenkiewicz, Władysława Piechowska "Włada", inż. Antoni Hollender, dr Stanisław Wasilewski.
Aby tą skomplikowaną sytuację naprawić, podczas konferencji w Czerniowcach z 27 sierpnia, polecono dowódcy ZWZ-1 płk Macielińskiemu zorganizowanie jednolitego Porozumienia Stronnictw Politycznych i nawiązanie współpracy z Władysławem Zychem "Szarym", kandydatem na p.o. delegata rządu na ziemie włączone do ZSRR. Zych we wrześniu 1940 r., zdecydował się na objęcie tej funkcji i rozpoczął prace organizacyjne nad utworzeniem Delegatury i PKP. W celu realizacji postulatu powołania porozumienia stronnictw nawiązał on kontakt ze Stronnictwem Narodowym, Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym.
Na ziemiach włączonych do Rzeszy polecenie zorganizowania Porozumienia Stronnictw Politycznych otrzymał w styczniu lub lutym 1940 r., ks. Józef Prądzyński, wyznaczony przez rząd na "męża zaufania".
Prace organizacyjne zakończono już wiosną tego roku a w skład porozumienia weszli: Stefan Piotrowski - Stronnictwo Narodowe, Adam Poszwiński - Stronnictwo Pracy, Jan Wojkiewicz - Stronnictwo Ludowe, nie było natomiast przedstawiciela PPS.
* * *
Jak już wspomniałem wyżej na pierwszym spotkaniu Ratajskiego z PKP, 14 grudnia 1940 r., doszło do burzliwych obrad. Głównym powodem sprzeciwu stronnictw politycznych było mianowanie dwóch delegatów głównych (Bnińskiego na ziemie włączone do III Rzeszy i Ratajskiego na tzw. Generalną Gubernię), którzy wywodzili się z jednej opcji politycznej.
Poza tym protestowano (SL, PPS-WRN) przeciwko narzuconemu przez rząd podziałowi kraju na trzy delegatury. Stronnictwo Pracy i Stronnictwo Narodowe zaaprobowały stanowisko rządu.

Na zdjęciu: Józef Grudziński "Deczyński" - zastąpił Stefana Korbońskiego, w funkcji przedstawiciela SL w PKP.
W marcu 1941 r. nastąpiła zmiana reprezentanta Stronnictwa Ludowego w PKP, bowiem Stefana Korbońskiego "Nowaka" zastąpił Józef Grudziński "Deczyński".
W tym okresie stosunek stronnictw do Delegata Rządu obrazuje jego depesza z 13 marca:
"Taktyka stronnictw - Koła i Trójkąta - jest niezmienna, a mianowicie stronnictwa te współpracują ze mną w sprawach walki z okupantem, natomiast odmawiają współpracy w dziedzinie przygotowania administracji i wysuwania swoich kandydatów na mężów zaufania dla poszczególnych dziedzin życia bieżącego - oraz na okręgowych delegatów.
Kandydatów tych wyszukuję sam i w najbliższym czasie zaproponuję rządowi ich zatwierdzenie. Zaznaczam, że mam duże trudności z wyszukiwaniem
kandydatów na prowincji, gdzie terror działa głównie wśród inteligencji i działaczy społecznych - wybierając do więzienia najcenniejszych ludzi.
Kwadrat i ONR ustosunkowały się do moich prac pozytywnie - natomiast do chwili obecnej nie podporządkował wojsku swojej młodzieży i nie zrezygnował
ze stworzenia własnych bojówek. Czynię starania, ażeby Kwadrat i ONR i wojsko zbliżyć do siebie. Inne grupy polityczne i społeczne współpracują
ze mną".
Na posiedzeniu PKP z kwietnia 1941 r., udział wzięli: Cyryl Ratajski, Józef Grudziński - SL, Mieczysław Trajdos z SN, Franciszek Kwieciński z SP,
Kazimierz Pużak - PPS WRN, Jan Skorobohaty-Jakubowski "Fogel", Jerzy Michalewski "Piotrowski". PPS-WRN domagał się opracowania programu działania
i od tego uzależniał pozostanie w porozumieniu.
Na kolejne posiedzenie PKP, 14 maja obok przedstawicieli stronnictw politycznych, przybyli: delegat rządu, gen. Rowecki, oraz szef propagandy ZWZ.
Posiedzenie to upłynęło pod znakiem konfliktu, spowodowanego opublikowaniem w piśmie "Insurekcja", za zgodą komendanta ZWZ gen. Roweckiego
apologetycznego artykułu z okazji rocznicy śmierci Józefa Piłsudskiego. Publikacja ta spotkała się z ostrą krytyką ze strony Stronnictwa
Ludowego, Stronnictwa Pracy i Stronnictwa Narodowego, przy czym bierność zachował przedstawiciel PPS-WRN. Po burzliwej dyskusji przedstawiciele
stronnictw, przy sprzeciwie "Koła", uchwalili wniosek o szkodliwości publikowania, w ówczesnej sytuacji kraju, treści drażliwych dla znacznej
części społeczeństwa. Za takie uznali właśnie pisanie o Józefie Piłsudskim.

Na zdjęciu: Prof. Jan Piekałkiewicz - kandydat Stronnictwa Ludowego na stanowisko Delegata Rządu.
Ponadto w trakcie obrad gen. Rowecki przedstawił swój pogląd na dalsze swoje uczestnictwo w posiedzeniach PKP. W związku z brakiem współpracy ze Stronnictwem Narodowym nie widział możliwości szczerego i szczegółowego wypowiadania się na temat działalności ZWZ.
Od maja 1941 r., stronnictwa polityczne skupione w PKP były dotowane z budżetu Delegatury Rządu. W miesiącu tym dotacje otrzymały: Stronnictwo Narodowe "Kwadrat", Stronnictwo Pracy "Romb", Stronnictwo Ludowe "Trójkąt". "Koło" zaczęto dotować dopiero w listopadzie, przy czym nie wiadomo na pewno czy chodzi tu o WRN, czy też o Polskich Socjalistów zwanych "drugim Kołem".
Również w maju nastąpiła zmiana przedstawiciela Stronnictwa Narodowego, spowodowana aresztowaniem Mieczysława Trajdosa "Marka" (22 maja 1941). Jego miejsce zajął Stefan Sacha "Stefan".
4 lipca 1941 r., PKP uchwaliło oświadczenie, w którym domagało się:
1) Rosja winna natychmiast uznać niepodległość i suwerenność Państwa Polskiego.
2) Przywrócić działalność przedstawicielstwa dyplomatycznego i konsularnego Polski na terenie Związku Sowieckiego.
3) Zwolnić jeńców polskich oraz więźniów z aresztów, obozów i wygnania.
4) Udzielić pomocy ludności gwałtem wysiedlonej z naszego kraju i dać całkowite odszkodowanie za wyrządzone krzywdy moralne".
Podczas posiedzenia z 9 lipca przedstawiciel "Trójkąta" (SL), przy poparciu ze strony "Rombu" (SP), zgłosił kandydaturę Jana Piekałkiewicza na
zastępcę delegata rządu na kraj. Stefan Sacha z "Kwadratu" podtrzymywał kandydatury zgłoszone przez te stronnictwo jeszcze w listopadzie 1940 r.
(mowa tutaj o osobach Jerzego Gościckiego - byłego ministra rolnictwa i Władysława Mieczkowskiego - dyrektora Banku Polskiego). PPS-WRN
zaproponowało natomiast by Piekałkiewicz został delegatem rządu, a Józef Cyrankiewicz jego zastępcą. W tym samym miesiącu przedstawiciele trzech
stronnictw (SL, SP, SN) uzgodnili kandydatury na delegatów okręgowych i ich zastępców.
I tak w Lublinie delegatem rządu został Władysław Cholewa a jego zastępcą Stefan Lachert, w Kielcach delegatem minowano Stefana Klimeckiego, w
Warszawie delegatem okręgowym został Józef Kwasiborski, natomiast jego zastępcą Aleksander Bogusławski.
Na początku sierpnia uzgodniono kandydaturę na delegata okręgowego w Krakowie. W związku z tym, że prof. Stanisław Pigoń nie przyjął nominacji,
przedstawiciele stronnictw
18 sierpnia 1941 r., delegat przekazał rządowi w Londynie deklarację PKP w sprawie układu polsko - rosyjskiego:
"Układ z Sowietami jako wstęp do ostatecznego uregulowania stosunków między Polska i Rosją PKP ocenia jako akt pozytywny z zastrzeżeniem co do punktu dotyczącego granic wschodnich i północnych". .
10 września 1941 r. na znak protestu wobec osoby Cyryla Ratajskiego jako delegata rządu, oraz zbyt ugodowej, jego zdaniem, polityki Sikorskiego w stosunku do ZSRR, przedstawiciel "Koła" Kazimierz Pużak wystąpił z PKP.
Władze PPS-WRN tak oto uzasadniały swoją decyzję:
"Niestety, mimo naszego wysiłku, nie zdołaliśmy przekonać rządu, ani też współdziałających w PKP stronnictw o potrzebie
wspólnoty zadań i konieczności sprowadzenia roli delegata do właściwej miary - łącznika między reprezentacją krajową a rządem. Przeciwnie,
mianowanie wbrew wspólnym propozycjom Trójkąta i Koła delegata, związanego całą swoją przeszłością polityczną ze stronnictwami prawicy,
odsunęło nasze słuszne postulaty na plan dalszy co pozwoliło na przeprowadzenie szkodliwej gry intryg politycznych i obsadzenie różnych
stanowisk przez elementy obce ruchom masowym robotników i chłopów. Zewnętrzne wystąpienia delegata w prasie przybrały również tony, z którymi
opinia demokratyczna, w szczególności robotnicza, pogodzić się nie jest w stanie".
28 października 1941 r. do PKP wszedł przedstawiciel Polskich Socjalistów, Adam Próchnik "Artur". Polscy Socjaliści już we wrześniu zgłosili swój akces do PKP.
W listopadzie PKP wydało oświadczenie:
"4 główne stronnictwa współpracujące w PKP uważają utrzymanie jednolitego frontu za rzecz konieczną, nie tylko w kraju, ale i
na emigracji, co powinno znaleźć zewnętrzny wyraz w składzie i działalności rządu. Ustąpienie Godziemby w tak ciężkim momencie wywołało w kraju
uczucie przykre, tym bardziej że zostało ono skwapliwie wykorzystane przez propagandę niemiecką. PKP z zadowoleniem przyjął oświadczenie Naczelnego
Wodza zapowiadające uporządkowanie współpracy oddziałów Armii Polskiej w kraju z Delegaturą i PKP".
19 stycznia 1942 r., został aresztowany przedstawiciel "Rombu" w PKP - Franciszek Kwieciński. Na posiedzeniu z 29 marca, jego miejsce zajął Zygmunt Felczak "Jasiński".
Wówczas to, obecny na posiedzeniu delegat rządu przedstawił sprawozdanie z sytuacji w kraju, omówił organizację aparatu administracyjnego delegatury, złożył sprawozdanie finansowe za 1941 r. oraz zaznajomił zebranych z korespondencją z Londynem i Lwowem.
12 kwietnia 1942 r., na posiedzeniu udział wzięli wszyscy członkowie PKP, delegat rządu i sekretarz delegatury oraz dyrektor Departamentu Spraw Wewnętrznych Leopold Rutkowski "Zawada". Na zebraniu omówiono sprawę tworzenia przez AK Służby Ochrony Powstania. Stronnictwo Ludowe, Polscy Socjaliści i Stronnictwo Pracy zgłosiły swoje zastrzeżenia w stosunku do kierownika Sekcji Finansowo - Budżetowej Delegatury - Jerzego Michalewskiego. Rutkowski omówił prace prowadzone przez Departament Spraw Wewnętrznych. Przedstawiciel Stronnictwa Narodowego wycofał wysunięte wcześniej kandydatury na delegata okręgowego w Kielcach oraz zastępców okręgowego delegata w Lublinie, Lwowie i Krakowie.
19 kwietnia 1942 r. - na posiedzeniu nie był obecny delegat rządu. Dyrektor Departamentu Spraw Wewnętrznych zdał relację ze swojej rozmowy z dowódcą AK w sprawie Straży Ochrony Powstania. Zebrani postanowili wysłać do rządu RP depeszę, w której domagali się ścisłego określenia kompetencji delegatury i AK. Przedstawiciel ludowców wystąpił z wnioskiem o powołanie komisji opiniodawczo - kontrolującej, w sprawie rozdziału zasiłków dla wysiedlonych z terenów włączonych do Rzeszy.
10 maja 1942 r. - obecni byli Rutkowski i Ratajski. W trakcie zebrania przedstawiono regulamin sądów specjalnych opracowany przez Departament Sprawiedliwości. Na wniosek przedstawiciela SL postanowiono utworzyć w Departamencie Spraw Wewnętrznych komórkę "dla zbierania i rejestrowania liczbowego wszystkich strat w ludziach oraz form gwałtów i terroru, stosowanych przez okupantów". W dalszej części powołano Kazimierza Łaszkiewicza na stanowisko delegata okręgowego w Białymstoku, a Kazimierza Banacha na analogiczne stanowisko na Wołyniu (Łuck).
13 maja 1942 r. - wysłano do Londynu depeszę z uchwałą PKP, informującą, że AK rozszerza swoją działalność na "dziedziny życia wychodzące poza granice spraw wojskowych, co wytwarza niebezpieczny dziś i na przyszłość dualizm w pracach rządowych w kraju, wywołuje dezorientację w społeczeństwie i zaniepokojenie sfer politycznych, PKP zwraca się do rządu, aby określił ściśle kompetencje Delegatury i SSS oraz ustalił podstawy prawne i zakres działania Delegatury".
14 czerwca 1942 r. - posiedzenie odbyło się pod przewodnictwem zastępcy delegata rządu Jana Piekałkiewicza "Juliańskiego". Omówiono m. in. sprawę następcy przedstawiciela Polskich Socjalistów Adama Próchnika.
28 czerwca 1942 r. - na posiedzeniu tym, obecny był nowy przedstawiciel PS "drugiego Koła" Wincenty Markowski "Lwowski", a także dyrektor Departamentu Pracy i Opieki Społecznej Jan Stanisław Jankowski "Wisła". Omówiono akcje charytatywną prowadzoną przez ten departament oraz problemy z organizacją pracy w okresie powojennym.
5 lipca 1942 r. - kontynuowano dyskusję nad działalnością Departamentu Pracy i Opieki Społecznej, m. in. rozważając zagadnienia ubezpieczeń społecznych w okresie powojennym.
19 lipca 1942 r. - przedmiotem dyskusji na posiedzeniu z tego dnia było sprawozdanie dyrektora Departamentu Przemysłu i Handlu, Bolesława Rutkowskiego "Boruty". W sprawozdaniu tym zawarto raport z prac departamentu oraz zagadnienia organizacji samorządu gospodarczego w okresie powojennym.
2 sierpnia 1942 r. - tym razem działalność swojego departamentu zreferował Zygmunt Załęski "Gnatowski" - dyrektor Departamentu Rolnictwa.
23 sierpnia 1942 r. - sprawy gospodarki finansowej przedstawił dyrektor Departamentu Skarbu Czesław Klarnet "Orzeł".
27 września 1942 r. - nieobecny był przedstawiciel SN Stanisław Sacha "Kołodziej". Podczas zebrania, nowy delegat rządu w osobie Jana Piekałkiewicza przedstawił stronnictwom, list z Londynu z nominacją oraz sprawozdanie sytuacyjne. Następnie uchwalono wniosek Józefa Grudzińskiego (SL), zobowiązujący delegatów okręgowych do przebywania na terenie własnych okręgów. Politycy doszli także do słusznego wniosku, że delegat powinien przeciwdziałać uczestnictwu policji granatowej w przymusowym werbunku ludności na roboty do Rzeszy oraz akcji zbierania przez władze niemieckie deklaracji lojalności. W związku z trudnymi warunkami bytowymi i wzrostem kosztów utrzymania uchwalono zwiększenie dotacji dla organizacji społecznych, partii politycznych ora aparatu delegatury.
18 października 1942 r. - nieobecny był Grudziński "Deczyński". Natomiast udział w posiedzeniu wziął nowy przedstawiciel "Rombu" Józef Kwasiborski, a także Dyrektor Departamentu Sprawiedliwości Feliks Zadrowski "Skup". Głównym tematem obrad był referat Zadrowskiego na temat projektowanego dekretu o organizacji władz wykonawczych.
25 października 1942 r. - PKP wyraził pośmiertne uznanie dla Cyryla Ratajskiego, za jego działalność i ofiarność w pełnieniu obowiązków. Podczas zebrania doszło do oficjalnej zmiany przedstawiciela Stronnictwa Pracy, bowiem Zygmunta Felczaka zastąpił Józef Kwasiborski "Dębicki". Następnie podjęto problem reprezentacji ruchu socjalistycznego w PKP. Postanowiono zwrócić się po opinie do Rady Naczelnej PPS. W dniu tym dyrektor Departamentu Sprawiedliwości zreferował poprawki do dekretu o organizacji władz wykonawczych. Zebrani zwrócili się o opracowanie zasad dekretu przez delegaturę.
15 listopada 1942 r. - przyjęto statut Delegatury Rządu i PKP. Delegat zwrócił się do przedstawicieli stronnictw o zaproponowanie dwóch kandydatów na zastępców delegata oraz na kierownika Sekcji Kontroli.
29 listopada 1942 r. - udział w posiedzeniu brali Witold Grott "Andrzejewski" - pełniący przejściowo rolę kierownika Sekcji Finansowo - Budżetowej i szef KWC Stefan Korboński. Wówczas to uchwalono projekt budżetu delegatury na rok 1943. Korboński natomiast przedstawił organizację walki cywilnej i zakres prowadzonej działalności.
W tym dniu przedstawiciel "Trójkąta", zwrócił zebranym uwagę na braki w sprawozdaniach informacyjnych Departamentu Informacji przekazywanych do Londynu. Zebrani postanowili, że będą przekazywali do departamentu "wszystkie wiadomości informacyjne otrzymane z terenu".
13 grudnia 1942 r. - obecny był kierownik Sekcji Kontroli Stanisław Peszyński "Szumowski", który przedstawił "regulamin budżetowania i kontroli finansowej" oraz Bogdan Domosławski "Brzozowski", który zaprezentował referat na temat przyszłej granicy zachodniej. W tym dniu prowadzono także dyskusję na temat zasad powołania Rady Jedności Narodowej oraz powołano komisję w składzie - Grudziński i Sacha, do opracowania memoriału na temat celów wojny.
Okres kolejnych dziesięciu miesięcy charakteryzował się szeregiem aresztowań (m. in. Piekałkiewicza - 19 lutego 1943 r.), co było jednym z głównych powodów sporych braków w protokołowaniu posiedzeń PKP. Stąd też przedstawienie działalności Komitetu w tym okresie obfitować będzie w poważne luki.
14 lutego 1943 r. - przyjęto, przy sprzeciwie "Kwadratu" i "Rombu", uchwałę która mówiła o tym, że:
"PKP uważa za konieczne rozwinięcie żądania ważnych deklaracji rządu w stosunku do ludności ukraińskiej i białoruskiej w
odezwach wydać się mających przez rząd i Radę Narodową w Londynie oraz pełnomocnika rządu w Kraju. W odezwach tych należy wskazać prawa, jakie
służyć będą mniejszościom w państwie polskim. Wezwać ludność ukraińską, białoruską oraz polską na ziemiach wschodnich do zgodnej współpracy nad
ułożeniem pokojowych warunków współżycia, a w odezwie pełnomocnika rządu należy ponadto zamieścić ostrzeżenie przed aktami gwałtu, które będą
ścigane z surowością praw".

Na zdjeciu: Jerzy Lerski "Jur", "Krzysztof" - emisariusz Rządu RP na Uchodźstwie.
W tym czasie doszło do kolejnego konfliktu pomiędzy PKP i delegatem rządu a Komitetem do Spraw Kraju. Chodziło o żądanie wprowadzenia do PKP, w
miejsce Polskich Socjalistów, przedstawiciela PPS-WRN (które wystąpiło z niego w lipcu 1941 roku). Żądanie to spowodowane było wejściem do rządu
Sikorskiego Jana Kwapińskiego z PPS. Żądanie to wywołało zrozumiany sprzeciw zarówno Piekałkiewicza jak i PKP.
Stanowisko stronnictw politycznych w tej sprawie przekazano rządowi na uchodźstwie w depeszy z dnia 1 lutego 1943 r.:
"PKP stwierdza, że decyzja, jakie ugrupowania mają być reprezentowane w PKP, należy wyłącznie do niego. PKP nie godzi się,
żeby KSK przesądzał sprawę członkowstwa w PKP, jak również nie uzna decyzji delegata rządu w tej sprawie".
Mimo tych sprzeciwów doszło ostatecznie do zmiany przedstawiciela ruchu socjalistycznego. 14 lutego 1943 r., Wincentego Markowskiego "Pawła" z
PS zastąpił Kazimierz Pużak "Bazyli" z PPS-WRN.
Na tym samym posiedzeniu brał udział emisariusz rządu Jerzy Lerski, który zreferował sprawy zlecone mu do przekazania w Londynie. W tym dniu
podjęto również uchwałę, która stwierdzała:
"PKP solidaryzuje się w całej pełni ze stanowiskiem rządu w sprawie granic wschodnich Rzeczpospolitej, wyrażonym w uchwale
Rady Ministrów z dnia 25 II br., oraz odpowiedzią rządu z dnia 5 III br. Cały Naród Polski stoi niezłomnie na stanowisku nienaruszalności granic
wschodnich Polski sprzed września 1939 r.".
Krajowa Reprezentacja Polityczna.
21 marca 1943 r., doszło do zmiany nazwy. W tym dniu Polityczny Komitet Porozumiewawczy przemianowano na Krajową Reprezentację Polityczną.
Na posiedzeniu z 4 kwietnia 1943r., KRP uzgodniła kandydaturę Jana Stanisława Jankowskiego "Sobola" na stanowisko delegata rządu na kraj, a także Antoniego Pajdaka "Okrzejskiego" z PPS-WRN, Stanisława Jasiukowicza "Kucieńskiego" z SN, oraz Adama Bienia z SL, na jego zastępców. O nominacjach tych premier zawiadomił Warszawę w depeszy z 21 kwietnia 1943 r. Ustalono również kolejność następców: Bień, Pajdak, Jasiukowicz.
W maju nastąpiła zmiana przedstawiciela Stronnictwa Pracy, wtedy to Józefa Kwasiborskiego zastąpił Franciszek Urbański. Podobne roszady miały miejsce w Stronnictwie Narodowym, bowiem Stefana Sachę (aresztowanego 15 maja) zastąpił Władysław Jaworski "Jacek".
9 maja KRP wydała "Oświadczenie" popierające deklarację rządu RP w sprawie granic Polski. 30 czerwca Krajowa Reprezentacja Polityczna uchwaliła stanowisko w tej sprawie.
Po tragicznej śmierci Władysława Sikorskiego, przystąpiono do reorganizacji naczelnych władz państwowych. KRP przystąpiła do opracowania projektu dekretu o tymczasowej organizacji władz na ziemiach Rzeczpospolitej. W założeniach tego projektu planowano m. in. powołać w kraju wicepremiera rządu.
7 lipca 1943 r. - na posiedzeniu KRP przedstawiciele stronnictw politycznych określili zasady, jakimi należałoby się kierować podczas misji tworzenia nowego rządu:
1) Przestrzeganie przez Prezydenta tzw. "umowy paryskiej".
2) Utrzymywanie koalicji rządowej złożonej z czterech stronnictw politycznych i podstaw programowych rządu wyłożonych w jego deklaracjach z grudnia 1939 r. oraz lutego 1942 r.
3) Utrzymywanie "linii politycznej Sikorskiego".
4) Rozdzielenia stanowiska premiera od funkcji naczelnego wodza.

Na zdjęciu: Stanisław Jasiukowicz - z ramienia Stronnictwa Narodowego, od 4 kwietnia 1943 r., pełnił funkcję zastępcy Delegata Rządu.
Stanowisko to KRP podtrzymała na posiedzeniu z dnia 13 lipca 1943 r. 21 lipca wysłano depeszę do premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla w odpowiedzi na jego orędzie z 14 lipca, wygłoszone po śmierci gen. Sikorskiego.
30 lipca 1943 r., uchwalono "Odezwy do narodu ukraińskiego", w których wezwano do zaprzestania masowych mordów na ludności polskiej, na kresach wschodnich oraz zerwania współpracy z Niemcami. Zapowiedziano również, że Polacy nie zrezygnują ze swoich praw do ziem wschodnich, zapewniając równocześnie poszanowanie równości praw i swobód obywatelskich dla Ukraińców.
15 sierpnia 1943 r., KRP uchwaliła "Deklarację Porozumienia Politycznego Czterech Stronnictw". Zawarto w niej decyzję, która mówiła, że wobec zbliżającego się przełomowego momentu usunięcia okupanta niemieckiego, stronnictwa będą ze sobą ściśle współpracować przynajmniej do wyborów do sejmu. Współpraca ta miała polegać na powołaniu Rady Jedności Narodowej, jako zastępczego parlamentu podziemnego, oraz wzmożeniu współpracy z tajną administracją oraz z AK.
Program porozumienia zawierał również zasady nienaruszalności granicy wschodniej, szerokiego dostępu do morza na północnym-zachodzie, konfederacji środkowoeuropejskiej, autonomii mniejszości narodowych, reformy rolnej, rozwoju spółdzielczości i powszechnego zatrudnienia. 1 listopada 1943 r., członkowskie stronnictwa KRP ogłosiły apel nawołujący inne partie konspiracyjne do przyjęcia założeń deklaracji, jako podstawy współdziałania. Jej zacieśnienie stawało się coraz bardziej konieczne, ze względu na groźbę powstania uzurpatorskiego ośrodka władzy, kierowanego przez Moskwę, w momencie wkroczenia na teren Polski Armii Czerwonej.
Na temat posiedzenia z 5 października 1943 r., nie ma żadnych informacji.
Na posiedzeniu z 14 października obecny był gen. Tadeusz Komorowski, który przedstawił obszerny raport na temat planowanego powstania powszechnego. Obok problemów czysto militarnych, omówiono również zagadnienia, które rozwiązać powinno organy władz cywilnych:
1) Świadczenia na rzecz państwa w ogóle, a wojska w szczególności.
2) Zabezpieczenie majątków i przedsiębiorstw, zarządzanych obecnie przez władze okupacyjne.
3) Sposób i granice zaspokojenia dążeń rewindykacyjnych wysiedlonych i wywłaszczonych.
4) Gospodarka kontyngentowa i zaspokajanie potrzeb ludności.
5) Finansowanie wysiłku zbrojnego.
6) Polityka cen i płac.
7) Granice przywrócenia praw obywatelskich, w szczególności w dziedzinie prawa zrzeszania się, co łączy się ściśle ze sprawami bezpieczeństwa.
8) Zastosowanie przez wszystkie władze jednolitej polityki w stosunku do każdej z grup narodowościowych.

Na zdjęciu: Franciszek Białas - przewodniczący Społecznego Komitetu Anty- komunistycznego.
26 października 1943 r., w obecności wszystkich przedstawicieli stronnictw politycznych, delegata rządu i sekretarza, omówiono aktualną sytuację w kraju. Podjęto decyzję, o wydaniu przez delegata odezwy do społeczeństwa, a także problemy związane z utworzeniem Komitetu do Walki z Komuną. Projektowano powołanie komitetów: centralnego i okręgowych, jako komórek "o charakterze czysto społecznym".
Kolejnym tematem obrad była sytuacja w Londynie, a także funkcjonowanie placówki politycznej w Budapeszcie. Zebrani zgodnie stwierdzili, że powinni mieć wpływ na jej działalność. Przyjęto również regulamin Komisji Opiniodawczych zainstalowanych przy poszczególnych departamentach delegatury rządu.
W trakcie dalszych rozmów doszło do utworzenia Społecznego Komitetu Anty- komunistycznego, który tworzyli przedstawiciele licznych organizacji konspiracyjnych, a także członów Armii Krajowej i delegatury rządu.
Komitetem kierował członek PPS-WRN Franciszek Białas, natomiast jego zastępcami mianowano Franciszka Urbańskiego "Kurzawę" z SP i Stefana Korbońskiego "Nowaka" ze Stronnictwa Ludowego.
Ponadto członkami Komitetu byli: Józef Brenstjern reprezentujący Społeczną Organizację Samoobrony, Adam Michna z Konwentu Organizacji Niepodległościowych, Henryk Glass, Stanisław Kauzik - dyrektor Departamentu i Prasy Delegatury Rządu, Zbigniew Kunicki - zastępca dyrektora tego departamentu, Stanisław Leśniewski, Tadeusz Miklaszewski, Marian Rapacki - dyrektor "Społem", Leopold Rutkowski, Tadeusz Żenczykowski.
Głównym zadaniem Komitetu była koordynacja działalności propagandowej. Zajmowano się wydawaniem ulotek i odezw do społeczeństwa: "Do Narodu Polskiego i Rodacy" (styczeń 1944 r.), "Dwa totalizmy - dwaj wrogowie", "Do kołchozów zapędzić się nie damy". Wydawano również publikacje demaskujące politykę komunistyczną wobec Polski: "Dokumenty mówią" - autorstwa Tadeusza Żenczykowskiego, czy "Czerwona Targowica" - Adama Radziejowskiego.
Ponadto w ramach Wydziału "R" BIP-u KG AK wydawano takie pisma jak: "Agencja R" - redagowana przez Wacława Kozłowskiego "Kaniewskiego", "Wolność Robotnicza" - od listopada 1943 r. redagowana przez Józefa Sosnowskiego, "Głos Ludu" - redagowana również od listopada 1943 r., przez działacza "Racławic".
Proces tworzenia Okręgowych Społecznych Komitetów Antykomunistycznych szedł niestety dość opornie. Dopiero w lutym 1944 r., powstał okręgowy SKA w Warszawie.
W styczniu 1944 r., wydano odezwę "Do Narodu Polskiego", pod którą podpisało się kierownictwo dwudziestu czterech organizacji niepodległościowych.
W odezwie określono bez ogródek PPR jako obcą agenturę komunistyczną, godzącą w najżywotniejsze interesy Polski. Za jedyne organa zdolne wydawać rozkazy organizacyjne te uznawały Rząd RP w Londynie, pełnomocnika rządu na kraj i komendanta AK.
7 listopada 1943 r. - tego dnia na posiedzeniu KRP szef Departamentu Spraw Wewnętrznych Delegatury Rządu przedstawił stanowisko podległego mu urzędu w sprawie projektu "Zasad tymczasowego zarządzania Krajem w okresie po ustaniu okupacji". W następnej kolejności, kierownik Biura Ziem Zachodnich - Władysław Czajkowski "Polański" przedstawił zebranym zakres i program działania tego biura. Odczytano również raport Tadeusza Myślińskiego "Alberta", byłego kierownika Komórki Bezpieczeństwa, złożony po uwolnieniu z Gestapo.
16 listopada 1943 r. - obecny był delegat rządu, który omówił aktualną sytuację w związku ze zbliżaniem się Armii Czerwonej do granic Polski sprzed września 1939 r., a także odczytał projekt odezwy do ludności ziem wschodnich. Po dość ożywionej dyskusji uchwalono pewne poprawki do tekstu odezwy oraz do instrukcji dla władz podziemnych na wschodzie.
W dalszej kolejności wniesiono pod obrady sytuację w Londynie, wszelkie problemy związane z funkcjonowaniem naczelnych władz. Ostatnim tematem rozmów było rozszerzenie Rady Jedności Narodowej oraz utworzenie Komisji Głównej RJN.
1 grudnia 1943 r. - obrady skupiły się m. in. na dalszej dyskusji o naczelnych władzach państwa, a także o projekcie organizacji władz krajowych, w tym o problemie rozszerzenia RJN. W zakresie regulowania pracy konspiracyjnej w kraju delegat przedstawił zamierzenia organizacyjne Rady Narodowościowej. Józef Grudziński "Deczyński" z ramienia Stronnictwa Ludowego, zwrócił się do zebranych o opracowanie regulaminu dla zastępców delegata oraz o rewizje obsady personalnej departamentów.
9 grudnia 1943 r. - na posiedzeniu tym nie wziął udziału Kazimierz Pużak. Kontynuowano dyskusję na temat organizacji Rady Jedności Narodowej. W jej toku postanowiono rozszerzyć skład personalny RJN do 15 - 18 osób. Ustalono również, ze Komisja Główna składać się będzie z 5-6 członków, a automatycznie mieli do niej wejść: delegat rządu, jego dwóch zastępców i sekretarz.
20 grudnia 1943 r. - tego dnia uchwalono poprawki do dekretu prezydenta z 1 września 1942 r. Zgodnie z nimi delegatem rządu miał być mianowany przez prezydenta wicepremier. W tym samym czasie nominacje otrzymaliby również trzej zastępcy, których zadania i kompetencje określić miał delegat, odrębnym zarządzeniem.
Uzasadnienie tej koncepcji zawarto w depeszy KRP nr 210:
"Tego wymaga nad wyraz trudne położenie kraju, na które składa się z jednej strony niepoczytalna działalność grup spod znaku ONR-u i sanacji,
z drugiej zaś strony rosnąca w związku z kryzysem sprawy polskiej na gruncie międzynarodowym i zbliżającym się frontem sowieckim dywersja
komunistyczna. Wreszcie wzmagające się oznaki demoralizacji wojennej wymagają odpowiednich zarządzeń władzy umocnionej autorytetem rządu
Rzeczpospolitej. Tylko rychłe rozstrzygnięcie problemu władzy zastępczej rządu na kraj połozy kres niebezpieczeństwu anarchii, a w okresie
przełomu i współzawodnictwa wielu rządów, a wśród nich najgroźniejszego rządu agentów sowieckich".
Koniec.
|