Rozwój strukturalny.
Początki organizacyjne w Okręgu Łódzkim BCh, datują się na koniec 1940 r., a ich pierwszym realizatorem był mianowany na komendanta okręgu, działacz „Wici” – Wojciech Jańczak „Kostrzewa”.
Rozkaz Komendy Głównej Straży Chłopskiej z 25 września 1941 r., nakazywał „Kostrzewie” zakończenie prac organizacyjnych na szczeblach obwodów, gmin, gromad oraz wydzielenie oddziałów terytorialnych i taktycznych w terminie do 1 grudnia 1941 r.
Tworzenie struktur w okręgu odbywało się w bardzo trudnych warunkach, bowiem Województwo Łódzkie zostało podzielone przez administrację niemiecką na dwie odrębne części, z których jedna włączona została do Generalnej Guberni, druga zaś do Rzeszy. Granica przebiegała przez powiaty: brzeziński, piotrkowski, radomszczański.
Z części przydzielonej do Rzeszy Niemcy rozpoczęli z dużym rozmachem akcję przesiedlania polskiego elementu, zarówno ze wsi jak i z miast, co z jasnych względów utrudniało pracę organizacyjną.
Mimo tych, niemałych przecież trudności struktury okręgu udało się utworzyć w obu częściach województwa. Całość prac zakończono częściowo w 1941 r., z tym, że nie wszędzie zdołano utworzyć komendy obwodów (obwody: Konin, Koło, Kutno, Łęczyca).
W przeciągu roku 1941 r. stan organizacyjny okręgu przedstawiał się następująco:
Stan z 15 marca 1941 r., (na ogólną liczbę gmin w okręgu równą 232):
1 komenda okręgowa, 8 komend powiatowych.
Stan z 10 czerwca 1941 r.:
1 komenda okręgowa, 11 komend powiatowych, 97 komend gminnych.
Stan z 6 października 1941 r.:
1 komenda okręgowa, 10 komend powiatowych, 119 komend gminnych.
Stan z 31 grudnia 1941 r.:
1 komenda okręgowa, 10 komend gminnych (brak danych o komendach gminnych i gromadzkich).
W latach 1942/1943 r., ze względu na sytuację okupacyjną nie udało się na terenie okręgu, powiększyć stanu organizacyjnego z roku 1941 r., co równało się z niemożnością utworzenia na jego terenie organizacji masowej. Pod koniec 1943 r., stan liczebny Batalionów Chłopskich wynosił około 6 600 żołnierzy, co w porównaniu choćby z okręgami lubelskim, krakowskim, czy kieleckim, nie było siłą zbyt dużą.
W celu wzmocnienia Okręgu w latach 1942/1943, przeniesiono z Okręgu Kielce następujące obwody:
9 – Częstochowa (1 września 1942 r.), 11 – Opoczno (1 września 1942 r.), 12 – Końskie (1943 r.).
Zmiany te spowodowały, że Okręg Łódź stał się największym terytorialnie okręgiem BCh na ziemiach włączonych do Rzeszy.
Dystansu do najsilniejszych okręgów BCh nie udało się zniwelować także w 1944 r.
W połowie roku liczebność Batalionów Chłopskich wynosiła 9 515 żołnierzy, w tym w oddziałach taktycznych zgrupowano 7 882 żołnierzy, 1 500 w Ludowej Straży Bezpieczeństwa i 163 w Państwowym Korpusie Bezpieczeństwa. Należy pamiętać, że liczby te ustalane były na podstawie relacji i są najprawdopodobniej zawyżone.
Stany organizacyjne w poszczególnych obwodach wyglądały wówczas następująco (brak danych z obwodów: Kalisz, Turek, Opoczno):
Obwód Brzeziny:
900 żołnierzy z oddziałach taktycznych.
Obwód Piotrków:
1 000 żołnierzy w oddziałach taktycznych.
Obwód Radomsko:
1 300 żołnierzy w oddziałach taktycznych.
Obwód Wieluń:
122 żołnierzy w oddziałach taktycznych.
Obwód Łask:
800 żołnierzy w oddziałach taktycznych.
Obwód Sieradz:
1 800 żołnierzy w oddziałach taktycznych.
Obwód Częstochowa:
750 żołnierzy w oddziałach taktycznych, 250 w LSB, 38 w Oddziałach specjalnych, 163 w PKB. Razem: 1285 żołnierzy.
Obwód Łódź:
160 żołnierzy w oddziałach taktycznych.
Obwód Końskie:
750 żołnierzy w oddziałach taktycznych.
Obwód Skierniewice:
300 żołnierzy w oddziałach taktycznych.
Po upadku Powstania Warszawskiego do Okręgu V przyłączono dwa obwody:
Rawa Mazowiecka:
535 żołnierzy w oddziałach taktycznych.
Obwód Łowicz:
1 100 żołnierzy w oddziałach taktycznych.
Obsada personalna:
Komendanci:
- Wojciech Janczak „Kostrzewa”.: ?? – styczeń 1942 r. (aresztowany).
- Józef Krzemiński „Kłos”, „Jęczmień”.
Zastępca komendanta okręgu na tereny przyłączone do Rzeszy:
- Adam Banach.
- Czesław Rozłuski.
Zastępca komendanta okręgu, oraz szef oddziałów specjalnych:
- Franciszek Stolarski „Wichura”.
Szef łączności:
- Antoni Bartyzel.
- Tadeusz Ignar.
Szef łączności na terenach włączonych do Rzeszy:
- Alfons Winkiel „Lipski”.
Szef szkolenia sanitarnego:
- Wanda Janczak.
Obwody:
Obwód Brzeziny.
Komendanci:
- Franciszek Stolarski „Wichura”.
- Stanisław Krzemiński „Lasota”.
Obwód Piotrków:
Komendanci:
- Stanisław Kwapiński „Pasek”.
- Heliodor Piotrowski „Jodłowski”.
- Stefan Wyszkowski „Grot”.
(w części włączonej do Rzeszy pracą konspiracyjną kierował Wacław Matczak).
Obwód Radomsko:
Komendanci:
- Błażej Dan „Minuta”.
- Stanisław Niemiec „Bartosz”.
Obwód Wieluń:
- Andrzej Kaczmarek „Zakrzewski”.: (aresztowany).
- Stanisław Dera „Domczyński”.
Obwód Łask:
- Józef Markowski „Marek”.
- Józef Marciniec „Surowy”.
Obwód Sieradz:
- Adam Banach.
- Józef Strumiński „Podolski”.
Obwód Kalisz:
- Stanisław Karpała.
Obwód Turek:
- Stanisław Lisiecki.
Obwód Łódź:
- Roman Karolak.
- Jakub Baran.
- Alfons Winkiel „Lipski”.
Koniec.
|