Rozwój strukturalny.
Ośrodek krakowski SL "Roch" początkowo nie opowiedział się za utworzeniem Straży Chłopskiej uważając, że budowanie organizacji militarnej nie jest konieczne.
Decyzję o utworzeniu zbrojnego ramienia partii podjęto tu dopiero pod koniec lata 1941 r. Tak więc organizacja powstała na tym terenie z niemal rocznym opóźnieniem w porównaniu choćby z Okręgiem Kieleckim.
Dopiero rozkazem z 25 września 1941 r., Komenda Główna BCh mianowała formalnie komendanta Okręgu, którym został Narcyz Wiatr "Brzoza". Otrzymał on zadanie sformowania komend obwodów i gmin do 1 grudnia 1941 r. Dalsza rozbudowę (w pionie gromad), zaplanowano na rok 1942.
Oprócz "Brzozy" w akcji budowy struktur organizacyjnych, największe zasługi położyli Jan Szczepański "Jaś" oraz Władysław Jagusztyn "Oracz".
Finalnie w 1941 r., zdołano utworzyć Komendę Okręgu VI oraz około 75% obwodów (do października utworzono zaledwie 5 komend powiatowych). Komendy gminne tworzono tu w lutym 1942 r., a gromadzkie w marcu tego roku.
Zestawienie stanu organizacyjnego z marca 1942 mówi o 200 zorganizowanych gminach (na ogólną ilość 245 gmin) oraz o 1095 zorganizowanych gromadach (na ogólną ilość 2291 gromad). Tym samym siecią organizacyjną objęto prawie wszystkie obwody, jedynym wyjątkiem był w tym czasie obwód żywiecki.
Najwięcej zaprzysiężonych żołnierzy miały wówczas obwody: Nowy Sącz, Mielec, Limanowa, Brzesko i Jarosław.
Stopień zorganizowania poszczególnych obwodów był bardzo zróżnicowany. W Tarnowie, Przemyślu i Chrzanowie zdołano utworzyć zaledwie sieć organizacyjną do szczebla gmin, podczas gdy w innych obwodach była ona już szeroko rozbudowana na szczeblu gromad. Dla przykładu Obwód Nowy Sącz miał zorganizowanych 110 komórek wiejskich, Brzesko - 83, Mielec - 70, Kraków powiat - 63, Limanowa - 62.
W roku 1943 Okręg Krakowski BCh systematycznie rozszerzał swój zasięg terytorialny. Wówczas to rozpoczęto organizację struktur BCh na Śląsku. Mimo wielu sukcesów na tym polu, nie udało się tu jednak stworzyć zwartej organizacji BCh, tak jak w Krakowskiem czy Rzeszowskiem.
BCh na Śląsku obejmowało najczęściej poszczególne wsie, gminy, rzadziej powiaty.
Kolejny rok (1944) charakteryzował się znacznym wzrostem liczebnym i organizacyjnym. Według niepełnego schematu organizacyjnego z 1 czerwca tego roku Okręg VI BCh liczył już 33 818 żołnierzy, w tym 19 688 w oddziałach taktycznych, natomiast 14 130 żołnierzy w Ludowej Straży Bezpieczeństwa. Plasowało to Okręg Krakowski na drugim miejscu, spośród wszystkich okręgów BCh (za Okręgiem Lubelskim).
Najwyższy stan liczebny Okręg VI osiągnął w drugiej połowie 1944 r. Liczył wówczas około 45 000 żołnierzy.
W poszczególnych Obwodach zestawienie to wyglądało następująco:
A) Podokręg Rzeszów.
Obwody: |
Oddziały taktyczne. |
Ludowa Straż Bezpieczeństwa. |
Brzozów |
723 żołnierzy |
705 żołnierzy |
Nisko |
556 żołnierzy |
171 żołnierzy |
Przeworsk |
716 żołnierzy |
772 żołnierzy |
Tarnobrzeg |
908 żołnierzy |
473 żołnierzy |
Kolbuszowa |
625 żołnierzy |
298 żołnierzy |
Łańcut |
929 żołnierzy |
615 żołnierzy |
Przemyśl |
504 żołnierzy |
706 żołnierzy |
Rzeszów |
1 408 żołnierzy |
1 275 żołnierzy |
Sanok |
489 żołnierzy |
294 żołnierzy |
Łącznie w Podokręgu: |
6 858 żołnierzy |
5 309 żołnierzy |
B) Podokręg Kraków.
Obwody: |
Oddziały taktyczne. |
Ludowa Straż Bezpieczeństwa. |
Biała |
- |
135 żołnierzy |
Bochnia |
710 żołnierzy |
499 żołnierzy |
Brzesko |
877 żołnierzy |
457 żołnierzy |
Chrzanów |
- |
55 żołnierzy |
Dąbrowa Tarnowska |
191 żołnierzy |
352 żołnierzy |
Dębica |
830 żołnierzy |
431 żołnierzy |
Kraków-miasto |
- |
45 żołnierzy |
Kraków-województwo |
1 077 żołnierzy |
680 żołnierzy |
Limanowa |
839 żołnierzy |
396 żołnierzy |
Mielec |
552 żołnierzy |
558 żołnierzy |
Myślenice |
brak danych |
389 żołnierzy |
Nowy Targ |
- |
130 żołnierzy |
Tarnów |
234 żołnierzy |
401 żołnierzy |
Wadowice |
1 363 żołnierzy |
449 żołnierzy |
Żywiec |
- |
65 żołnierzy |
C) Podokręg Nowy Sącz.
Gorlice |
610 żołnierzy |
394 żołnierzy |
Jasło |
- |
254 żołnierzy |
Krosno |
614 żołnierzy |
443 żołnierzy |
Nowy Sącz |
842 żołnierzy |
601 żołnierzy |
D) Podokręg Śląsk.
Brak danych.
E) Inspektorat "Chata".
Miechów |
1 121 żołnierzy |
2 087 żołnierzy |
Olkusz |
936 żołnierzy |
brak danych |
Pińczów |
2 014 żołnierzy |
brak danych |
Łącznie w Podokręgach B, C, E |
12 810 żołnierzy |
8 821 żołnierzy |
Okręg VI BCh Kraków |
Oddziały taktyczne. |
Ludowa Straż Bezpieczeństwa. |
Ogółem: |
19 688 żołnierzy |
14 130 żołnierzy |
Struktura organizacyjna i obsada personalna.
Komenda Okręgu VI (Kraków) BCh.
Komenda Okręgu została w poważniejszy sposób rozbudowana dopiero w początkach 1943 r. W jej skład weszli:
Komendant okręgu:
- Narcyz Wiatr "Zawojna", "Kłonica", "Władysław Brzoza", "Podkulek".: 25 września 1941 - ??
Zastępca komendanta i kwatermistrz:
- Jan Szczepański "Jaś", "Scepon", "Grzesiński".
Szef sztabu:
- Mieczysław Kabat "Chmura", "Śliwa".
Szef łączności:
- Wojciech Jakiełek "Wojtek", "Żmija", "Żegota".
- Jan Mazurek "Jaś", "Wojnar".
Oficer do spraw specjalnych:
- Wojciech Jakiełek "Wojtek", "Żmija", "Żegota".
Oficer do spraw wyszkolenia wojskowego i dywersji:
- Jan Rumas "Wichura".
Oficer do spraw szkolenia politycznego i propagandy:
- Jerzy Matus "Bocheński", "Sierp", "Lech".
Szef służby sanitarnej:
- Barbara Matus "Kwiatkowska".
Komendant Zielonego Krzyża (LZK I ZK):
- Katarzyna Balalowa
Struktura terenowa.
Okręg VI Kraków obejmował tereny byłego okręgu SL Małopolska i Śląsk (województwa: krakowskie, rzeszowskie, katowickie, a później także część województwa kieleckiego). Podzielono go na podokręgi:
A) Podokręg Rzeszów.
Wyodrębniony w 1942 r., zwany także inspektoratem.
Inspektor rejonowy:
- Władysław Jagusztyn "Kuźma", "Oracz".
Zastępca inspektora:
- Jan Jankowski "Biały, "Kruk", "Giewont".
Oficer do spraw specjalnych, oficer organizacyjny:
- Bronisław Kątnik "Brożek", "Czarny".
Oficer do spraw propagandy i prasy:
- Jerzy Świrski "Marcin".
Szef Łączności:
- Władysław Foryt "Strzałka".
Szef Wyszkolenia:
- Sławomir Holoubek "Rawicz", "Bratek", "Okoń".
Oficer inspekcyjny:
- Władysław Pawłowski "Orelski".
Archiwista:
- Jan Bartnik "Mantysa".
Inspektor Zielonego Krzyża:
- Maria Jędrzejec "Narcyz".
Obwody:
Obwód Brzozów "Bez" - (nr 4).
Komendant:
- Władysław Kozubek "Zagroda".
Obwód Jarosław "Jaskier" - (nr 9).
Komendant:
- Ludwik Fleszar "Wieloch"
Obwód Kolbuszowa "Komar" - (nr 11).
Komendant:
- Bolesław Nazimek "Wit".
Zastępca komendanta:
- Stanisław Kosiorowski "Zarzycki", "Jaszczur".
Obwód Łańcut "Łania", "Żuk" - (nr 15).
Komendant:
- Antoni Trojnar "Zenon".
Zastępca komendanta:
- Jan Kuźniar "Farys".
Obwód Nisko "Natan" - (nr 18).
Komendant:
- Zenon Wołcz "Wilk".
Obwód Przemyśl "Przesmyk" - (nr 21).
Komendant:
- Franciszek Wojciechowski "Żółty".
Przeworsk "Przedbór" - (nr 22).
Komendant:
- Jan Kulas "Kozak", "Borowy", "Zamora".
Zastępcy:
- Franciszek Czarniecki "Dal", "Wojan".: ?? - wiosna 1944 r.
- Rudolf Szawan "Vives".
Obwód Rzeszów "Radło", "Romb" - (nr 23).
Komendant:
- Józef Hart "Brześć".
- Tadeusz Szeliga "Gryf".
Obwód Sanok "Sarna" - (nr 24).
Komendant:
- Władysław Malik "Sosna".
Obwód Tarnobrzeg "Tama" - (nr 25).
Komendant:
- Stanisław Fudala "Swoboda".
B) Podokręg Kraków.
Inspektorzy Rejonowi:
- Alojzy Wiatr "Zawierucha".
- Józef Betlej.
Obwody:
14 Obwodów. Od 1943 r., 15 Obwodów:
Obwód Biała "Bielica" - (nr 1).
Komendant:
- Stanisław Skrudlik "Wyrwa", "Skibiński".
Obwód Bochnia "Bolesław" - (nr 2).
Komendant:
- Jan Jarosz "Toporczyk", "Jastrzębski".
Zastępca komendanta:
- Antoni Zdębski "Mir", "Żbik", "Cyt".
Obwód Brzesko "Brona" - (nr 3).
Komendant:
- Paweł Chwała "Byłek", "Skory".
Obwód Chrzanów - (nr 5).
Komendant:
- Stanisław Cudak "Cudnowski", "Olszewski".
Obwód Dąbrowa Tarnowska "Dęboróg", "Gaj" (nr 6).
Komendanci:
- Ludwik Pudło.
- Bronisław Morawiec "Orion"
Zastępca komendanta:
- Ludwik Mleczko "Ptasznik".
Obwód Dębica "Dąbal", "Deboróg" - (nr 7).
Komendanci:
- Leopold Bierowiec "Żbik".
- Karol Chmiel "Grom", "Katonowicz".
Obwód Kraków Województwo "Kruk" - (nr 12).
Komendanci:
- Walenty Adamczyk "Bartosz", "Topola", "Granit".
- Jan Kotyra "Wiktor".
Zastępca komendanta:
- Tadeusz Wrona "Jaszczur".
Obwód Limanowa "Limba" - (nr 14).
Komendant:
- Julian Dutka "Krzemień", "Janosz".
Zastępca:
- Franciszek Grölle "Kosiarz", "Bystry".
Obwód Mielec "Maki", "Mielizna" - (nr 16).
Komendant:
- Franciszek Lotz "Wietrzyca".
Zastępca komendanta:
- Stanisław Sęk "Dąbek".
Obwód Myślenice "Myśliwy" - (nr 17).
Komendant:
- Józef Ziembla "Motyka".
Zastępca komendanta:
- Franciszek Szczepaniak "Patyczek".
Obwód Nowy Targ - (nr 20).
Komendant:
- (brak danych).
Obwód Tarnów "Tadeusz" - (nr 26).
Komendant:
- Mieczysław Podgórski "Ryba".
Obwód Wadowice "Walenty" - (nr 27).
Komendant:
- Piotr Białys "Potok".
Zastępca komendanta:
- Antoni Morek "Kupiec".
Obwód Żywiec - (nr 28).
Komendant:
- (brak danych).
Obwód Kraków miasto "Kruk II" (nr 29).
Komendant:
- (brak danych).
C) Podokręg Nowy Sącz.
Obwody:
Obwód Gorlice "Gorczyca" - (nr 8).
Komendant:
- Zbigniew Popowicz "Żar", "Johan", "Watra".
Obwód Jasło "Jawor" - (nr 10).
Komendant:
- Stefan Orlicz "Jodłowski".
Zastępca komendanta:
Tadeusz Faber "Potok".
Obwód Krosno "Krokwa" - (nr 13).
Komendant:
- Henryk Twaróg "Dziwny".
Zastępca komendanta:
- Józef Ciołkosz "Grom".
Obwód Nowy Sącz "Nowina" - (nr 19).
Komendant:
- Stanisław Schneider "Giedymin".
Zastępca komendanta:
- Michał Obrzut "Mruk", "Dziadek".
D) Podokręg Śląsk.
(utworzony w 1943 r.)
Komendant:
- Jan Tomica "Tomek".
Szefowie łączności:
- Karol Krzywoń "Kirył".
- Helena Niemcówna "Stokrotka".
Oficerowie do spraw propagandy i prasy:
- Adolf Malak.
- Rudolf Kaleta.
- Bogdan Litwiński.
Obwody:
Obwód Bielsko.
Obwód Pszczyna.
Obwód Rybnik.
Obwód Katowice.
Obwód Zaolzie.
Lubliniec.
Obwód Tarnowskie Góry.
E) Inspektorat "Chata".
Obwody:
Obwód Miechów "Mieczysław" - (nr 30).
(przeniesiony z Okręgu III - 1 kwietnia 1943 r.).
Komendanci:
- Stanisław Szymacha "Jaskółka", "Sęk", "Upór".
- Stanisław Pałetko "Rucki", "Zieliński".
Zastępca komendanta:
- Franciszek Kozera "Karp".
Obwód Olkusz - (nr 31).
Komendant:
- Stefan Brożek "Hubert".
Zastępcy komendanta:
- Bronisław Szota "Olimp".
- Władysław Czech "Czarny".
Obwód Pińczów.
(przeniesiony z Okręgu III w 1944 r.).
Komendant:
- Jan Rumas (?) "Mirosław".
Koniec.
|