Nr ISSN 2082-7431
Polska Podziemna
Bataliony Chłopskie.
Okręg VI - Kraków.


Rozwój strukturalny.


Ośrodek krakowski SL "Roch" początkowo nie opowiedział się za utworzeniem Straży Chłopskiej uważając, że budowanie organizacji militarnej nie jest konieczne.
Decyzję o utworzeniu zbrojnego ramienia partii podjęto tu dopiero pod koniec lata 1941 r. Tak więc organizacja powstała na tym terenie z niemal rocznym opóźnieniem w porównaniu choćby z Okręgiem Kieleckim.
Dopiero rozkazem z 25 września 1941 r., Komenda Główna BCh mianowała formalnie komendanta Okręgu, którym został Narcyz Wiatr "Brzoza". Otrzymał on zadanie sformowania komend obwodów i gmin do 1 grudnia 1941 r. Dalsza rozbudowę (w pionie gromad), zaplanowano na rok 1942.

Oprócz "Brzozy" w akcji budowy struktur organizacyjnych, największe zasługi położyli Jan Szczepański "Jaś" oraz Władysław Jagusztyn "Oracz".
Finalnie w 1941 r., zdołano utworzyć Komendę Okręgu VI oraz około 75% obwodów (do października utworzono zaledwie 5 komend powiatowych). Komendy gminne tworzono tu w lutym 1942 r., a gromadzkie w marcu tego roku.
Zestawienie stanu organizacyjnego z marca 1942 mówi o 200 zorganizowanych gminach (na ogólną ilość 245 gmin) oraz o 1095 zorganizowanych gromadach (na ogólną ilość 2291 gromad). Tym samym siecią organizacyjną objęto prawie wszystkie obwody, jedynym wyjątkiem był w tym czasie obwód żywiecki.
Najwięcej zaprzysiężonych żołnierzy miały wówczas obwody: Nowy Sącz, Mielec, Limanowa, Brzesko i Jarosław.
Stopień zorganizowania poszczególnych obwodów był bardzo zróżnicowany. W Tarnowie, Przemyślu i Chrzanowie zdołano utworzyć zaledwie sieć organizacyjną do szczebla gmin, podczas gdy w innych obwodach była ona już szeroko rozbudowana na szczeblu gromad. Dla przykładu Obwód Nowy Sącz miał zorganizowanych 110 komórek wiejskich, Brzesko - 83, Mielec - 70, Kraków powiat - 63, Limanowa - 62.

W roku 1943 Okręg Krakowski BCh systematycznie rozszerzał swój zasięg terytorialny. Wówczas to rozpoczęto organizację struktur BCh na Śląsku. Mimo wielu sukcesów na tym polu, nie udało się tu jednak stworzyć zwartej organizacji BCh, tak jak w Krakowskiem czy Rzeszowskiem.
BCh na Śląsku obejmowało najczęściej poszczególne wsie, gminy, rzadziej powiaty.

Kolejny rok (1944) charakteryzował się znacznym wzrostem liczebnym i organizacyjnym. Według niepełnego schematu organizacyjnego z 1 czerwca tego roku Okręg VI BCh liczył już 33 818 żołnierzy, w tym 19 688 w oddziałach taktycznych, natomiast 14 130 żołnierzy w Ludowej Straży Bezpieczeństwa. Plasowało to Okręg Krakowski na drugim miejscu, spośród wszystkich okręgów BCh (za Okręgiem Lubelskim).
Najwyższy stan liczebny Okręg VI osiągnął w drugiej połowie 1944 r. Liczył wówczas około 45 000 żołnierzy.

W poszczególnych Obwodach zestawienie to wyglądało następująco:

A) Podokręg Rzeszów.

Obwody:
Oddziały taktyczne.
Ludowa Straż Bezpieczeństwa.
Brzozów
723 żołnierzy
705 żołnierzy
Nisko
556 żołnierzy
171 żołnierzy
Przeworsk
716 żołnierzy
772 żołnierzy
Tarnobrzeg
908 żołnierzy
473 żołnierzy
Kolbuszowa
625 żołnierzy
298 żołnierzy
Łańcut
929 żołnierzy
615 żołnierzy
Przemyśl
504 żołnierzy
706 żołnierzy
Rzeszów
1 408 żołnierzy
1 275 żołnierzy
Sanok
489 żołnierzy
294 żołnierzy
Łącznie w Podokręgu:
6 858 żołnierzy
5 309 żołnierzy

B) Podokręg Kraków.

Obwody:
Oddziały taktyczne.
Ludowa Straż Bezpieczeństwa.
Biała
-
135 żołnierzy
Bochnia
710 żołnierzy
499 żołnierzy
Brzesko
877 żołnierzy
457 żołnierzy
Chrzanów
-
55 żołnierzy
Dąbrowa Tarnowska
191 żołnierzy
352 żołnierzy
Dębica
830 żołnierzy
431 żołnierzy
Kraków-miasto
-
45 żołnierzy
Kraków-województwo
1 077 żołnierzy
680 żołnierzy
Limanowa
839 żołnierzy
396 żołnierzy
Mielec
552 żołnierzy
558 żołnierzy
Myślenice
brak danych
389 żołnierzy
Nowy Targ
-
130 żołnierzy
Tarnów
234 żołnierzy
401 żołnierzy
Wadowice
1 363 żołnierzy
449 żołnierzy
Żywiec
-
65 żołnierzy

C) Podokręg Nowy Sącz.

Gorlice
610 żołnierzy
394 żołnierzy
Jasło
-
254 żołnierzy
Krosno
614 żołnierzy
443 żołnierzy
Nowy Sącz
842 żołnierzy
601 żołnierzy

D) Podokręg Śląsk.

Brak danych.

E) Inspektorat "Chata".

Miechów
1 121 żołnierzy
2 087 żołnierzy
Olkusz
936 żołnierzy
brak danych
Pińczów
2 014 żołnierzy
brak danych


Łącznie w Podokręgach B, C, E
12 810 żołnierzy
8 821 żołnierzy


Okręg VI BCh Kraków
Oddziały taktyczne.
Ludowa Straż Bezpieczeństwa.
Ogółem:
19 688 żołnierzy
14 130 żołnierzy


Struktura organizacyjna i obsada personalna.


Komenda Okręgu VI (Kraków) BCh.

Komenda Okręgu została w poważniejszy sposób rozbudowana dopiero w początkach 1943 r. W jej skład weszli:

Komendant okręgu:

- Narcyz Wiatr "Zawojna", "Kłonica", "Władysław Brzoza", "Podkulek".: 25 września 1941 - ??

Zastępca komendanta i kwatermistrz:

- Jan Szczepański "Jaś", "Scepon", "Grzesiński".

Szef sztabu:

- Mieczysław Kabat "Chmura", "Śliwa".

Szef łączności:
- Wojciech Jakiełek "Wojtek", "Żmija", "Żegota".
- Jan Mazurek "Jaś", "Wojnar".

Oficer do spraw specjalnych:
- Wojciech Jakiełek "Wojtek", "Żmija", "Żegota".

Oficer do spraw wyszkolenia wojskowego i dywersji:
- Jan Rumas "Wichura".

Oficer do spraw szkolenia politycznego i propagandy:
- Jerzy Matus "Bocheński", "Sierp", "Lech".

Szef służby sanitarnej:
- Barbara Matus "Kwiatkowska".

Komendant Zielonego Krzyża (LZK I ZK):
- Katarzyna Balalowa

Struktura terenowa.

Okręg VI Kraków obejmował tereny byłego okręgu SL Małopolska i Śląsk (województwa: krakowskie, rzeszowskie, katowickie, a później także część województwa kieleckiego). Podzielono go na podokręgi:

A) Podokręg Rzeszów.

Wyodrębniony w 1942 r., zwany także inspektoratem.

Inspektor rejonowy:

- Władysław Jagusztyn "Kuźma", "Oracz".

Zastępca inspektora:

- Jan Jankowski "Biały, "Kruk", "Giewont".

Oficer do spraw specjalnych, oficer organizacyjny:
- Bronisław Kątnik "Brożek", "Czarny".

Oficer do spraw propagandy i prasy:
- Jerzy Świrski "Marcin".

Szef Łączności:
- Władysław Foryt "Strzałka".

Szef Wyszkolenia:
- Sławomir Holoubek "Rawicz", "Bratek", "Okoń".

Oficer inspekcyjny:
- Władysław Pawłowski "Orelski".

Archiwista:
- Jan Bartnik "Mantysa".

Inspektor Zielonego Krzyża:
- Maria Jędrzejec "Narcyz".

Obwody:

Obwód Brzozów "Bez" - (nr 4).

Komendant:
- Władysław Kozubek "Zagroda".

Obwód Jarosław "Jaskier" - (nr 9).

Komendant:
- Ludwik Fleszar "Wieloch"

Obwód Kolbuszowa "Komar" - (nr 11).

Komendant:
- Bolesław Nazimek "Wit".

Zastępca komendanta:
- Stanisław Kosiorowski "Zarzycki", "Jaszczur".

Obwód Łańcut "Łania", "Żuk" - (nr 15).

Komendant:
- Antoni Trojnar "Zenon".

Zastępca komendanta:
- Jan Kuźniar "Farys".

Obwód Nisko "Natan" - (nr 18).

Komendant:
- Zenon Wołcz "Wilk".

Obwód Przemyśl "Przesmyk" - (nr 21).

Komendant:
- Franciszek Wojciechowski "Żółty".

Przeworsk "Przedbór" - (nr 22).

Komendant:
- Jan Kulas "Kozak", "Borowy", "Zamora".

Zastępcy:
- Franciszek Czarniecki "Dal", "Wojan".: ?? - wiosna 1944 r.
- Rudolf Szawan "Vives".

Obwód Rzeszów "Radło", "Romb" - (nr 23).

Komendant:
- Józef Hart "Brześć".
- Tadeusz Szeliga "Gryf".

Obwód Sanok "Sarna" - (nr 24).

Komendant:
- Władysław Malik "Sosna".

Obwód Tarnobrzeg "Tama" - (nr 25).

Komendant:
- Stanisław Fudala "Swoboda".

B) Podokręg Kraków.

Inspektorzy Rejonowi:

- Alojzy Wiatr "Zawierucha".
- Józef Betlej.

Obwody:

14 Obwodów. Od 1943 r., 15 Obwodów:

Obwód Biała "Bielica" - (nr 1).

Komendant:
- Stanisław Skrudlik "Wyrwa", "Skibiński".

Obwód Bochnia "Bolesław" - (nr 2).

Komendant:
- Jan Jarosz "Toporczyk", "Jastrzębski".

Zastępca komendanta:
- Antoni Zdębski "Mir", "Żbik", "Cyt".

Obwód Brzesko "Brona" - (nr 3).

Komendant:
- Paweł Chwała "Byłek", "Skory".

Obwód Chrzanów - (nr 5).

Komendant:
- Stanisław Cudak "Cudnowski", "Olszewski".

Obwód Dąbrowa Tarnowska "Dęboróg", "Gaj" (nr 6).

Komendanci:
- Ludwik Pudło.
- Bronisław Morawiec "Orion"

Zastępca komendanta:
- Ludwik Mleczko "Ptasznik".

Obwód Dębica "Dąbal", "Deboróg" - (nr 7).

Komendanci:
- Leopold Bierowiec "Żbik".
- Karol Chmiel "Grom", "Katonowicz".

Obwód Kraków Województwo "Kruk" - (nr 12).

Komendanci:
- Walenty Adamczyk "Bartosz", "Topola", "Granit".
- Jan Kotyra "Wiktor".

Zastępca komendanta:
- Tadeusz Wrona "Jaszczur".

Obwód Limanowa "Limba" - (nr 14).

Komendant:
- Julian Dutka "Krzemień", "Janosz".

Zastępca:
- Franciszek Grölle "Kosiarz", "Bystry".

Obwód Mielec "Maki", "Mielizna" - (nr 16).

Komendant:
- Franciszek Lotz "Wietrzyca".

Zastępca komendanta:
- Stanisław Sęk "Dąbek".

Obwód Myślenice "Myśliwy" - (nr 17).

Komendant:
- Józef Ziembla "Motyka".

Zastępca komendanta:
- Franciszek Szczepaniak "Patyczek".

Obwód Nowy Targ - (nr 20).

Komendant:
- (brak danych).

Obwód Tarnów "Tadeusz" - (nr 26).

Komendant:
- Mieczysław Podgórski "Ryba".

Obwód Wadowice "Walenty" - (nr 27).

Komendant:
- Piotr Białys "Potok".

Zastępca komendanta:
- Antoni Morek "Kupiec".

Obwód Żywiec - (nr 28).

Komendant:
- (brak danych).

Obwód Kraków miasto "Kruk II" (nr 29).

Komendant:
- (brak danych).

C) Podokręg Nowy Sącz.

Obwody:

Obwód Gorlice "Gorczyca" - (nr 8).

Komendant:
- Zbigniew Popowicz "Żar", "Johan", "Watra".

Obwód Jasło "Jawor" - (nr 10).

Komendant:
- Stefan Orlicz "Jodłowski".

Zastępca komendanta:
Tadeusz Faber "Potok".

Obwód Krosno "Krokwa" - (nr 13).

Komendant:
- Henryk Twaróg "Dziwny".

Zastępca komendanta:
- Józef Ciołkosz "Grom".

Obwód Nowy Sącz "Nowina" - (nr 19).

Komendant:
- Stanisław Schneider "Giedymin".

Zastępca komendanta:
- Michał Obrzut "Mruk", "Dziadek".

D) Podokręg Śląsk.

(utworzony w 1943 r.)

Komendant:

- Jan Tomica "Tomek".

Szefowie łączności:
- Karol Krzywoń "Kirył".
- Helena Niemcówna "Stokrotka".

Oficerowie do spraw propagandy i prasy:
- Adolf Malak.
- Rudolf Kaleta.
- Bogdan Litwiński.

Obwody:

Obwód Bielsko.

Obwód Pszczyna.

Obwód Rybnik.

Obwód Katowice.

Obwód Zaolzie.

Lubliniec.

Obwód Tarnowskie Góry.

E) Inspektorat "Chata".

Obwody:

Obwód Miechów "Mieczysław" - (nr 30).

(przeniesiony z Okręgu III - 1 kwietnia 1943 r.).

Komendanci:
- Stanisław Szymacha "Jaskółka", "Sęk", "Upór".
- Stanisław Pałetko "Rucki", "Zieliński".

Zastępca komendanta:
- Franciszek Kozera "Karp".

Obwód Olkusz - (nr 31).

Komendant:
- Stefan Brożek "Hubert".

Zastępcy komendanta: - Bronisław Szota "Olimp".
- Władysław Czech "Czarny".

Obwód Pińczów.

(przeniesiony z Okręgu III w 1944 r.).

Komendant:
- Jan Rumas (?) "Mirosław".



Koniec.







Powrót do poprzedniej strony.

Powrót do strony głównej.


copyright 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion