Tamon Yamaguchi - kontradmirał 17.08.1892 - 05.06.1942

"Ostatnie chwile admirała Yamaguchi" - japońska grafika z okresu wojny.
(fot. US Navy)

Urodził się 17 sierpnia 1892 r.
W 1912 r. ukończył Japońską Akademię Morską, z drugą lokatą na swoim roku. W 1918 r. uczestniczył w przerzucie do Japonii przyznanych jej po zakończeniu I wojny światowej niemieckich okrętów podwodnych. W 1919 r. ukończył specjalistyczny kurs broni torpedowej.

Od lutego 1921 r. do marca 1923 r. przebywał w USA i studiował na Uniwersytecie Princeton. Stany Zjednoczone odwiedził również we wrześniu 1929 r., udając się stamtąd na obrady Konferencji Londyńskiej jako członek japońskiej delegacji. Od 1 czerwca 1934 r. do 18 sierpnia 1936 r. był japońskim attaché morskim w USA.

Dowodził lekkim krążownikiem "Isuzu" (01.12.1936 - 01.12.1937), a następnie pancernikiem "Ise".
15 listopada 1938 r. otrzymał awans do stopnia kontradmirała.
11 stycznia 1940 r. powierzono mu dowództwo 2 Dywizjonu Lotniskowców ("Hiryu" i "Soryu").
Poprowadził go do ataku na Pearl Harbor (7 grudnia 1941 r.), nalotu na Wake (22 grudnia 1941 r.), operacji na Południowym Pacyfiku (styczeń 1942), ataku na Port Darwin (19 lutego 1942 r.), rajdu na Ocean Indyjski (marzec-kwiecień 1942) oraz pod Midway (czerwiec 1942 r.).

4 czerwca 1942 roku, podczas bitwy o Midway samoloty jego flagowego lotniskowca "Hiryu" wyeliminowały z akcji amerykański lotniskowiec "Yorktown". Sam "Hiryu" został jednak również zbombardowany.
5 czerwca rano Yamaguchi zdecydował się pozostać na pokładzie tonącego okrętu flagowego. Został pośmiertnie awansowany na wiceadmirała.

Był dowódcą zdolnym, agresywnym i śmiałym. Nie wahał się przy tym krytykować decyzji swoich zwierzchników, których oskarżał o niedocenianie i marnowanie potencjału lotnictwa pokładowego.
Potępiał m.in. decyzję wiceadm. Nagumo o zaniechaniu dodatkowego nalotu na Pearl Harbor. Jego entuzjazmu nie wzbudzały również plany operacji przeciw Midway i Aleutom. Mimo to powszechnie upatrywano w nim następcę adm. Yamamoto na stanowisku dowódcy Połączonej Floty.
Mitsuo Fuchida i Masatake Okumiya wystawili mu najwyższą ocenę: "był on odważnym, dalekowzrocznym, logicznie myślącym i zdecydowanym dowódcą, zdolnym do podejmowania szybkich decyzji".