Jisaburo Ozawa - wiceadmirał 02.10.1886 - 09.11.1966

Do burty tonącego lotniskowca "Zuikaku" podchodzi krążownik "Oyodo", który ma podjąć wiceadm. Ozawę i jego sztab.
(fot. US Navy)

Urodził się 2 października 1886 r.
19 listopada 1909 r. ukończył (z 45 lokatą na 109) Akademię Marynarki Wojennej Etajima i, jako midszypmen, otrzymał pierwszy przydział na krążownik pancernopokładowy "Soya". W 1912 r. odbył podstawowe kursy dla oficerów artylerii i broni torpedowej.
1 grudnia 1916 r. wstąpił do Wyższej Szkoły Marynarki Wojennej na kurs wstępny. 1 maja 1917 r. rozpoczął zaawansowany kurs broni torpedowej, po którego ukończeniu mianowano go instruktorem w Szkole Torpedowej i dowódcą bazy torpedowców.
1 grudnia 1919 r. podjął dalsze studia (kurs zaawansowany) w Wyższej Szkole Marynarki, po czym 1 grudnia 1921 r. został mianowany dowódcą niszczyciela "Take". Od 4 sierpnia 1923 r. do 20 stycznia 1925 r. dowodził niszczycielem "Shimakaze".

W kolejnych latach pełnił szereg funkcji dowódczych, sztabowych i szkoleniowych (był m.in. instruktorem w Szkole Torpedowej, Szkole Artylerii oraz na okręcie szkolnym "Kasuga"). 5 lutego 1930 r. wyjechał do USA, skąd powrócił 1 listopada 1930 r. W latach 1931-1934 wykładał w Wyższej Szkole Marynarki oraz Wyższej Szkole Wojennej.
15 listopada 1934 r. objął dowództwo ciężkiego krążownika "Maya", a 28 października 1935 r. - pancernika "Haruna".
1 grudnia 1936 r. ponownie skierowano do Wyższej Szkoły Marynarki jako wykładowcę. Zarazem otrzymał awans na kontradmirała. 18 lutego 1937 r. został szefem sztabu Połączonej Floty i równocześnie 1 Floty.
15 listopada 1937 r. objął dowództwo 8 Dywizjonu Ciężkich Krążowników, które sprawował przez rok.
Od 15 listopada 1939 r. do 1 listopada 1940 r. dowodził 1 Dywizjonem Lotniskowców, a następnie 3 Dywizjonem Pancerników.
15 listopada 1940 r. awansował na wiceadmirała. 6 września 1941 r. został dyrektorem Wyższej Szkoły Marynarki Wojennej.

W obliczu zbliżającej się wojny na Pacyfiku 18.10.1941 r. powierzono mu dowództwo Sił Inwazyjnych Malajów (Malay Koryaku Butai). Podniósłszy flagę na ciężkim krążowniku "Chokai", sprawnie wykonał plany przerzutu na Półwysep Malajski wojsk 15 Armii w grudniu 1941 r.
W lutym 1942 r, na czele Zachodniego Zgrupowania Sił Ekspedycyjnych Mórz Południowych, kierował operacją lądowania na południowej Sumatrze. W kwietniu 1942 r. jego 2 Zespół Ekspedycyjny (lotniskowiec "Ryujo", 5 krążowników ciężkich i lekki krążownik, 4 niszczyciele) uczestniczył w japońskim rajdzie na Ocean Indyjski ("Operacja C"), ze sporym powodzeniem zwalczając aliancką żeglugę w Zatoce Bengalskiej.

11 listopada 1942 r. objął dowodzenie 3 Flotą, skupiającą japońskie lotniskowce. Zastąpił na tym stanowisku wyczerpanego wiceadm. Chuichi Nagumo, a jego nominację przyjęto z nadzieją na odwrócenie fortuny niezbyt przychylnej japońskiemu lotnictwu pokładowemu od czasu bitwy pod Midway. Jednak przez wiele miesięcy, które upłynęły od objęcia 3 Floty przez Ozawę, jej lotniskowcom nie dane było wyruszyć do boju. Oszczędzano je z myślą o wydaniu decydującej bitwy amerykańskiej Flocie Pacyfiku i tylko stacjonujące na nich samoloty kilkakrotnie przenoszono do baz lądowych, skąd atakowały przeciwnika - z niewielkim zresztą skutkiem. Ponoszone zaś przy tym straty drenowały japońską flotę lotniskowców nie tylko z cennych maszyn, ale i przede wszystkim z wyszkolonego personelu lotniczego.

W kwietniu 1943 r. Ozawa wraz z adm. Yamamoto brał udział w kierowaniu pierwszą z tych operacji ("Operacja I") z bazy Rabaul. Z dniem 1 marca 1944 r. struktura japońskiej Połączonej Floty została zreorganizowana. Wiceadm. Ozawa stanął na czele nowo utworzonej 1 Floty Ruchomej, obejmującej ok. 90 procent bojowego potencjału japońskich sił morskich (m.in. 9 lotniskowców 3 Floty). Po lądowaniu Amerykanów na wyspie Saipan, Flota Ruchoma wyruszyła ku Marianom w celu odparcia inwazji i stoczenia decydującej bitwy). Plan jej rozegrania ("A-Go"), opracowany m.in. przez samego Ozawę, był pomysłowy i nie pozbawiony szans powodzenia. Japońskie lotniskowce miały wyprowadzić swoje uderzenia na amerykańską flotę pozostając poza zasięgiem jej lotnictwa oraz w koordynacji z atakami samolotów z baz lądowych. Jednak w bitwie na Morzu Filipińskim (19-20 czerwca 1944 r.) siły Ozawy poniosły gorzką klęskę (m.in. za sprawą niskiego poziomu wyszkolenia japońskich pilotów). Tracąc ok. 400 pośród 439 swoich samolotów, japońskie lotnictwo pokładowe zostało zdruzgotane i praktycznie przestało się liczyć jako realna siła w dalszych walkach. Bolesne były również straty w okrętach - zatonęły lotniskowce "Taiho" (flagowiec Ozawy), "Shokaku" i "Hiyo".

Po bitwie na Morzu Filipińskim Ozawa podał się do dymisji, której jednak nie przyjął głównodowodzący Połączonej Floty adm. Soemu Toyoda. Ozawa poprowadził więc pozostałe mu lotniskowce podczas desperackiej operacji powstrzymania amerykańskiej inwazji wyspy Leyte na Filipinach ("Sho-Ichi-Go").
Trzonem japońskiej floty dowodził już tylko formalnie, a lotniskowcom jego Sił Północnym (które miały na pokładach wszystkiego ogółem 116 samolotów) powierzono pomocniczą rolę. Miały one posłużyć za przynętę dla lotniskowców amerykańskich, która odciągnęłaby te ostatnie od Zatoki Leyte - co z kolei umożliwiłoby silnym japońskim zespołom okrętów nawodnych przedarcie się tam i zniszczenie nieprzyjacielskiej armady desantowej.
"Głównym zadaniem było poświęcenie się" - powiedział Ozawa po wojnie.

Siły Północne wykonały to zadanie w pełni - lotniskowce amerykańskiej 3 Floty zostały wywabione na północ. W starciu z nimi (koło przylądka Engano) Ozawa utracił 25 października 1944 r. ostatnie pozostałe mu lotniskowce: "Chiyoda", "Chitose", "Zuiho" i flagowy "Zuikaku" (admirał przeniósł flagę na lekki krążownik "Oyodo"). Mimo udanej zagrywki taktycznej Ozawy plan japoński spalił na panewce, a bitwa pod Leyte przyniosła miażdżącą i tym razem ostateczną klęskę Cesarskiej Floty. Ozawa oświadczył później: "Wstyd mi, że przeżyłem tę bitwę".

18 listopada 1944 r. wiceadm. Ozawa ponownie objął kierownictwo Wyższej Szkoły Marynarki. Z tym samym też dniem został zastępcą Szefa Sztabu Generalnego Marynarki. Na tym stanowisku bezskutecznie sprzeciwiał się przeprowadzeniu rajdu zespołu pancernika "Yamato" ku Okinawie w kwietniu 1945 r.
29 maja 1945 r. został ostatnim głównodowodzącym Połączonej Floty. Jednocześnie mianowano go Głównodowodzącym Marynarki. Poza tym stanął na czele Floty Eskortowej (jej dowództwo sprawował do 25 sierpnia).
Po kapitulacji Japonii przeszedł do rezerwy z dniem 10 października 1945 r. Zmarł 9 listopada 1966 r.

Wiceadm. Ozawa był w japońskiej flocie uważany za zdolnego taktyka i wybitnego eksperta w dziedzinie niszczycieli. Kmdr Donald Macintyre, znany brytyjski historyk, stwierdził: "Z wyjątkiem być może Yamamoto, Ozawa był najzdolniejszym strategiem spośród japońskich admirałów". Osoba Ozawy ma jednak i krytyków - np. kmdr Tameichi Hara w swoich wspomnieniach wymienia go jako jednego ze "zmęczonych, starzejących się admirałów", nazbyt długo utrzymywanych w aktywnej służbie i winnych klęski pod Leyte, (tej opinii nie podzielają jednak historycy, wysoko oceniający szczególnie inicjatywę wykazywaną przez Ozawę podczas jego ostatniej bitwy). Natomiast, mimo swej surowości, Hara podkreśla prawość charakteru Ozawy. O niezbyt wybujałych ambicjach osobistych Ozawy świadczy też np. fakt, iż odmówił on przyjęcia awansu na stopień admirała.