Westerplatte.


Historia Westerplatte sięga dwóch piaszczystych łach tworzących się u ujścia Wisły do Morza Bałtyckiego noszących nazwy Ost-platte oraz West-platte. Z czasem łachy przekształciły się w półwysep i zaczęła funkcjonować tu plaża o długosci 1300 m i szerokości zwężającej się w kierunku nasady od 600 do 200 m. W 1772 roku Prusy rozpoczęły na tym terenie budowę pierwszych umocnień, które w czasach napoleońskich (lata 1807-1913) przybrały postać 4 bastionów ulokowanych w zachodniej części półwyspu. Do 1911 roku umocnienia te przekształciły się w fort ziemno-betonowy dysponujący stanowiskami artylerii. We wschodniej części półwyspu od 1881 do 1920 roku funkcjonowało uzdrowisko.

Po zakończeniu I Wojny Światowej na terenie Wolnego Miasta Gdańska umieszczono Wojskową Składnicę Tranzytową, służącą do magazynowania zaopatrzenia transportowanego do Polski droga morską. Została ona przyznana Polsce 7 kwietnia 1922 roku decyzją Wysokiego Komisarza Ligi Narodów w Gdańsku, Richarda Hackinga. Łączny obwód terenu wynosił 3500 m, a powierzchnia 60 ha.

W lipcu 1924 roku rozpoczęto budowę basenu portowego o długości nabrzeża 600 m, który miał być ukończony do 1 lipca 1925 roku. Ostatecznie oddano go do użytku dopiero 25 października, wraz z ceglanym murem otaczającym cały teren. We wrześniu tego samego roku rozpoczęto budowę trzech magazynów portowych (na molo północnym dwóch o długości 100 m, natomiast na molo południowym jednego o długości 200 m) oraz 19 schronów amunicyjnych (umieszczone wzdłuż brzegu morskiego i oddzielone wałem ziemnym dla zniwelowania rozmiaru zniszczeń w razie ewentualnego wypadku), a na początku 1926 roku oddano do użytku studnię artezyjską. Budowę magazynów i schronów ukończono w listopadzie 1926 roku.


Kliknij, aby powiększyć.

Obsługę rozładowywanych ładunków ułatwiały elektryczne dźwigi pełnoportalowe - cztery o udźwigu 2,5 tony, dwa o udźwigu 5 ton oraz jeden o udźwigu 25 ton. Dla zaopatrywania dźwigów oraz pomp wodociągowych i przeciwpożarowych w energię elektryczna w 1928 roku wybudowano własną elektrownię, co pozwoliło na uniezależnienie się od dostaw z Gdańska. Jesienią 1927 roku uruchomiono także własną sieć telefoniczna z własną centralą abonamencką.

Sieć linii kolejowej normalnotorowej zaprojektował w sierpniu 1924 roku inż. Sławomir Bronikowski. Projekt przewidywał potrójne rozgałęzienie: jedna linia biegła wprost do basenu amunicyjnego, natomiast dwie pozostałe przebiegały równolegle wzdłuż brzegu obok schronów amunicyjnych. Wszystkie trzy linie zbiegały się ponownie przy basenie amunicyjnym gdzie rozwidlały się na 4 tory (po dwa na północne i południowe molo).

9 grudnia 1925 roku Rada Ligi Narodów wydała decyzję w sprawie liczebności polskiego oddziału wartowniczego, który miał pełnić służbę w składnicy amunicyjnej na Westerplatte. Miał on wynosić: 2 oficerów, 20 podoficerów i 66 szeregowców. Pierwszy oddział wartowniczy objął tę funkcję 18 stycznia 1926 roku. 24 maja 1927 roku przybył do składnicy pierwszy statek - wojskowy transportowiec ORP "Wilja" z ładunkiem amunicji.

Po wybudowaniu portu w Gdyni Wojskowa Składnica Tranzytowa straciła na znaczeniu i była utrzymywana tylko ze względów prestiżowych. W 1933 roku na terenie Westerplatte rozpoczęto budowę koszar oraz czterech wartowni zaopatrzonych we wzmocnione podpiwniczenia, które dysponowały podstawami fortecznymi na ciężką broń maszynową.


Kliknij, aby powiększyć.

3 grudnia 1938 roku komendantem WST Westerplatte został mianowany mjr Henryk Sucharski, a funkcję dowódcy oddziału wartowniczego od grudnia 1937 roku pełnił kpt. Franciszek Dąbrowski (). Latem 1939 roku przeprowadzono wzmocnienie załogi do stanu 182 żołnierzy i posiadanego przez nią uzbrojenia (po wzmocnieniu w skład uzbrojenia wchodziła lekka armata polowa wz. 02, dwa 37 mm działka przeciwpancerne wz. 36 i dwa 81 mm moździerze wz. 31). Przeprowadzono także skryte działania rozbudowy fortyfikacji polowych (drewniano-ziemnych).


Kliknij, aby powiększyć.

Źródła:
Zdzisław Waśko, Rafał Witkowski "Formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki okrętów i oddziałów lądowych Marynarki Wojennej", z serii "Wojsko Polskie" przygotowanej przez Wojskowy Instytut Historyczny, wyd. MON, Warszawa 1976



powrót do strony głównej

© copyright 2006-2007, Marcin "Virtualbob" Skrzypacz   &   Rafał "Zelint" Białkowski
Design by Scypion.