Westerplatte.
Historia Westerplatte sięga dwóch piaszczystych łach tworzących się u ujścia
Wisły do Morza Bałtyckiego noszących nazwy Ost-platte oraz West-platte. Z
czasem łachy przekształciły się w półwysep i zaczęła funkcjonować tu plaża o
długosci 1300 m i szerokości zwężającej się w kierunku nasady od 600 do 200
m. W 1772 roku Prusy rozpoczęły na tym terenie budowę pierwszych umocnień,
które w czasach napoleońskich (lata 1807-1913) przybrały postać 4 bastionów
ulokowanych w zachodniej części półwyspu. Do 1911 roku umocnienia te
przekształciły się w fort ziemno-betonowy dysponujący stanowiskami
artylerii. We wschodniej części półwyspu od 1881 do 1920 roku funkcjonowało
uzdrowisko.
Po zakończeniu I Wojny Światowej na terenie Wolnego Miasta Gdańska
umieszczono Wojskową Składnicę Tranzytową, służącą do magazynowania
zaopatrzenia transportowanego do Polski droga morską. Została ona przyznana
Polsce 7 kwietnia 1922 roku decyzją Wysokiego Komisarza Ligi Narodów w
Gdańsku, Richarda Hackinga. Łączny obwód terenu wynosił 3500 m, a
powierzchnia 60 ha.
W lipcu 1924 roku rozpoczęto budowę basenu portowego o długości nabrzeża 600
m, który miał być ukończony do 1 lipca 1925 roku. Ostatecznie oddano go do
użytku dopiero 25 października, wraz z ceglanym murem otaczającym cały
teren. We wrześniu tego samego roku rozpoczęto budowę trzech magazynów
portowych (na molo północnym dwóch o długości 100 m, natomiast na molo
południowym jednego o długości 200 m) oraz 19 schronów amunicyjnych
(umieszczone wzdłuż brzegu morskiego i oddzielone wałem ziemnym dla
zniwelowania rozmiaru zniszczeń w razie ewentualnego wypadku), a na początku
1926 roku oddano do użytku studnię artezyjską. Budowę magazynów i schronów
ukończono w listopadzie 1926 roku.
Kliknij, aby powiększyć.
Obsługę rozładowywanych ładunków ułatwiały elektryczne dźwigi
pełnoportalowe - cztery o udźwigu 2,5 tony, dwa o udźwigu 5 ton oraz jeden o
udźwigu 25 ton. Dla zaopatrywania dźwigów oraz pomp wodociągowych i
przeciwpożarowych w energię elektryczna w 1928 roku wybudowano własną
elektrownię, co pozwoliło na uniezależnienie się od dostaw z Gdańska.
Jesienią 1927 roku uruchomiono także własną sieć telefoniczna z własną
centralą abonamencką.
Sieć linii kolejowej normalnotorowej zaprojektował w sierpniu 1924 roku inż.
Sławomir Bronikowski. Projekt przewidywał potrójne rozgałęzienie: jedna
linia biegła wprost do basenu amunicyjnego, natomiast dwie pozostałe
przebiegały równolegle wzdłuż brzegu obok schronów amunicyjnych. Wszystkie
trzy linie zbiegały się ponownie przy basenie amunicyjnym gdzie rozwidlały
się na 4 tory (po dwa na północne i południowe molo).
9 grudnia 1925 roku Rada Ligi Narodów wydała decyzję w sprawie liczebności
polskiego oddziału wartowniczego, który miał pełnić służbę w składnicy
amunicyjnej na Westerplatte. Miał on wynosić: 2 oficerów, 20 podoficerów i
66 szeregowców. Pierwszy oddział wartowniczy objął tę funkcję 18 stycznia
1926 roku. 24 maja 1927 roku przybył do składnicy pierwszy statek - wojskowy
transportowiec ORP "Wilja" z ładunkiem amunicji.
Po wybudowaniu portu w Gdyni Wojskowa Składnica Tranzytowa straciła na
znaczeniu i była utrzymywana tylko ze względów prestiżowych. W 1933 roku na
terenie Westerplatte rozpoczęto budowę koszar oraz czterech wartowni
zaopatrzonych we wzmocnione podpiwniczenia, które dysponowały podstawami
fortecznymi na ciężką broń maszynową.

Kliknij, aby powiększyć.
3 grudnia 1938 roku komendantem WST Westerplatte został mianowany mjr Henryk
Sucharski, a funkcję dowódcy oddziału wartowniczego od grudnia 1937 roku
pełnił kpt. Franciszek Dąbrowski (). Latem 1939 roku przeprowadzono
wzmocnienie załogi do stanu 182 żołnierzy i posiadanego przez nią uzbrojenia
(po wzmocnieniu w skład uzbrojenia wchodziła lekka armata polowa wz. 02, dwa
37 mm działka przeciwpancerne wz. 36 i dwa 81 mm moździerze wz. 31).
Przeprowadzono także skryte działania rozbudowy fortyfikacji polowych
(drewniano-ziemnych).

Kliknij, aby powiększyć.
Źródła:
Zdzisław Waśko, Rafał Witkowski "Formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki okrętów i oddziałów lądowych Marynarki Wojennej",
z serii "Wojsko Polskie" przygotowanej przez Wojskowy Instytut Historyczny, wyd. MON, Warszawa 1976