Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
KURCYUSZ, Tadeusz.

KURCYUSZ, Tadeusz

Pułkownik dyplomowany w stanie spoczynku artylerii.



Generał Brygady Narodowych Sił Zbrojnych



Pseudonimy: "Fiszer", "Mars", "Morski", "Żegota".

Urodzony: 15 października 1881 r., w Warszawie.

Zmarł: 22 lub 23 kwietnia 1944 r., w Warszawie.


Promocje:

Generał brygady.: kwiecień/maj 1944 r.
Pułkownik dypl.: 1923 r.
Podpułkownik.:
Major.:
Kapitan.:
Porucznik.: 1916 r.
Podporucznik 1906 r.:

Funkcje:

Ochotnicza służba w rosyjskiej 3 Baterii Konnej Gwardii.: 1905 - 1906 r.
Służba w armii rosyjskiej.: 1914 - ??
Oficer w sztabie I Korpusu Polskiego na Wschodzie.: październik 1917 - ??
Szef sztabu I Korpusu Polskiego na Wschodzie.: ?? - ??
Referent cywilny w Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu.: sierpień 1918 - ??
Wstępuje w szeregi Wojska Polskiego.: listopad 1918 r.
Szef adiutantury Sztabu Generalnego.: 1918 - ??
Oficer Oddziału Organizacyjno-Mobilizacyjnego Sztabu Generalnego.: ?? - ??
Kierownik Referatu Mobilizacyjnego w Inspektoracie Kawalerii.: kwiecień - sierpień 1919 r.
Szef sztabu 1 Dywizji Strzelców Armii gen. Hallera.: sierpień 1919 - ??
Uczestnik I Kursu Doszkalającego w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie.: 1921 - 1922 r.
Generalny Wojskowy Komisarz Kolejowy w Oddziale IV Sztabu Generalnego.: październik 1922 - ??
Uczestnik kursu dla dowódców pułku w Szkole Strzelań Artylerii w Toruniu.: lipiec - wrzesień 1926 r.
Dowódca 26 Pułku Artylerii Polowej.: 1926 - maj 1927 r.
Dowódca 27 Pułku Artylerii Polowej.: maj 1927 - 31 października 1931 r.
Przeniesiony w stan spoczynku.: 31 października 1931 r.
Członek Rady Nadzorczej Państwowej Wytwórni Uzbrojenia.: ?? - ??
Członek Państwowej Rady Kolejowej.: ?? - ??
Członek Zarządu Głównego Związku Oficerów w Stanie Spoczynku.: ?? - ??
Członek Zarządu Związku Hallerczyków.: ?? - ??
Reprezentant Rządu RP na kilku Międzynarodowych Konferencjach Kolejowych.: ?? - ??
Szef Sztabu Głównego Tajnej Armii Polskiej.: sierpień - grudzień 1940 r.
Szef Sztabu Głównego Wojskowych Oddziałów Skonfederowanych w ramach Konfederacji Narodu.: grudzień 1940 - styczeń 1941 r.
Szef Sztabu Głównego Konfederacji Zbrojnej.: styczeń - wrzesień 1941 r.
Szef Wydziału Komunikacji Wojskowych.: wrzesień 1941 - sierpień 1942 r.
Przedstawiciel Komendy Głównej ZWZ-AK w Departamencie Komunikacji Delegatury Rządu na Kraj.: ?? - sierpień 1942 r.
Inspektor Grupy "Szańca" w Narodowych Siłach Zbrojnych.: ?? - ??
Komendant Główny Narodowych Sił Zbrojnych.: lipiec 1943 - 22/23 kwietnia 1944 r.

Opinie:

Notatki:

Syn Ludwika, ziemianina i inżyniera, oraz Michaliny z domu Fiszer. Po ukończeniu szkoły realnej i zdaniu egzaminów dojrzałości (1900 r.) podjął studia na Politechnice Warszawskiej. W czasie studiów był członkiem Związku Młodej Polski "Zet".
W latach 1905 - 1906 odbył ochotniczą służbę wojskową w rosyjskiej 3 Baterii Konnej Gwardii stacjonującej w Warszawie, awansując w tym czasie do stopnia oficera rezerwy.
Następnie wyjechał do Liege, gdzie podjął studia na Wydziale Mechanicznym tamtejszego uniwersytetu, uzyskując w roku 1909 dyplom inżyniera. Po powrocie do Warszawy pracował w fabryce konstrukcji stalowych "K. Rudzki i Spółka. Towarzystwo Przemysłu Metalowego".

W 1914 r., rozpoczął ponownie służbę w armii carskiej. W 1916 r., otrzymał w niej awans do stopnia porucznika. Od października 1917 r., był oficerem w sztabie, a przez krótki okres szefem sztabu I Korpusu Polskiego na Wschodzie.
W sierpniu 1918 r., mianowany referentem cywilnym w Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu. Od listopada 1918 r., w Wojsku Polskim. Pełnił w nim początkowo funkcje: szefa adiutantury Sztabu Generalnego, oficera w Oddziale Organizacyjno-Mobilizacyjnym Sztabu Generalnego, kierownika Referatu Mobilizacyjnego w Inspektoracie Kawalerii, od kwietnia 1919 r., szefa sztabu Inspektoratu Kawalerii, od sierpnia tego roku szefa sztabu 1 Dywizji Strzelców (późniejszej 13 Dywizji Piechoty) Armii gen. Józefa Hallera.

W latach 1921 - 1922 był słuchaczem I Kursu Doszkalającego w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Po jego ukończeniu, od października 1922 r., pełnił funkcję Generalnego Wojskowego Komisarza Kolejowego w Oddziale IV Sztabu Generalnego.
Po ukończeniu kursów dla dowódców pułku w Szkole Strzelań Artylerii w Toruniu (lipiec - wrzesień 1926 r.) został dowódcą 26 Pułku Artylerii Polowej, a od maja 1927 r., 27 Pułku Artylerii Polowej (późniejszego 27 Pułku Artylerii Lekkiej).
Po 1926 r., włączył się do działalności politycznej w Obozie Wielkiej Polski. 31 października 1931 r., przeniesiony w stan spoczynku.
Podczas swojej służby wojskowej wchodził jednocześnie w skład Rady Nadzorczej Państwowej Wytwórni Uzbrojenia oraz do Państwowej Rady Kolejowej.
W latach trzydziestych był członkiem Zarządu Głównego Związku Oficerów w Stanie Spoczynku i Związku Hallerczykow. Autor wielu artykułów w fachowych pismach wojskowych. Był także kilkakrotnym reprezentantem Rządu RP na Międzynarodowych Konferencjach Kolejowych.

W konspiracji od sierpnia 1940 r., kiedy to został zaprzysiężony w szeregi Tajnej Armii Polskiej, w której objął stanowisko szefa Sztabu Głównego. Po wejściu TAP w skład Konfederacji Narodu, od grudnia 1940 r., był szefem Sztabu Głównego Wojskowych Oddziałów Skonfederowanych, formacji grupującej piony wojskowe organizacji skonfederowanych w ramach KN.
Od stycznia 1941 r., pełnił funkcję Szefa Sztabu Konfederacji Zbrojnej. Po scaleniu KZ z ZWZ (wrzesień 1941 r.) był szefem Wydziału Komunikacji w Komendzie Głównej ZWZ-AK oraz przedstawicielem Komendy Głównej ZWZ-AK w Departamencie Komunikacji Delegatury Rządu na Kraj.
To właśnie na skutek wsypy w Departamencie Komunikacji Delegatury został aresztowany przez Gestapo około 26 sierpnia 1942 r.

Osadzony na Pawiaku, został wykupiony przez grupę kolegów-inżynierów, w większości sympatyków ONR i zwolniony z więzienia pomiędzy 14 a 24 grudnia 1942 r. Po tym fakcie został przeniesiony do tzw. rezerwy personalnej Komendy Głównej Armii Krajowej.
Wkrótce po zwolnieniu z więzienia nawiązał, bez wiedzy przełożonych z Komendy Głównej AK, kontakty z Narodowymi Siłami Zbrojnymi. Został tu mianowany "inspektorem" z ramienia Grupy "Szańca" oraz pozostawał w bliskim kontakcie z Komendantem NSZ płk Oziewiczem. Inna wersja mówi o pełnieniu przez niego funkcji szefa Oddziału IV Komendy Głównej Narodowych Sił Zbrojnych.
Po aresztowaniu płka Oziewicza (9 czerwca 1943 r.) został w lipcu 1943 r., mianowany Komendantem Głównym Narodowych Sił Zbrojnych.

15 stycznia 1944 r., wydał rozkaz ogólny nr 3, w którym polecił "unikać konfliktów z regularnymi jednostkami sowieckimi", zaś 9 marca rozkaz nr 6, w którym pisał:

"...pod groźbą oddania pod sąd wojenny zabraniam żołnierzom NSZ nie tylko współpracy z Niemcami w akcji zwalczania komunistycznych band, lecz nawet godzenie się na pertraktacje będę uważał za zbrodnie przeciwko Państwu."

Nie uczestniczył osobiście w pertraktacjach scaleniowych z AK oraz nie brał udziału w podpisaniu umowy scaleniowej między NSZ i AK w dniu 7 marca 1944 r. Było to wynikiem sprzeciwu Komendy Głównej AK, która nie wybaczyła mu "cichego" przejścia do NSZ i później objęcia dowództwa nad tą formacją. Finalnie Komendant Główny Armii Krajowej zatwierdził go na stanowisku Komendanta NSZ oraz pełnomocnika do spraw NSZ dopiero 31 marca 1944 r., w celu złożenia przez niego oficjalnej rezygnacji z funkcji Komendanta NSZ oraz mianowania nowego dowódcy tej formacji. Formalnie rezygnacja ta nie doszła jednak do skutku, gdyż TNRP w ciągu kwietnia nie wyznaczyła nowego Komendanta, a płk Kurcyusz pełnił swoją funkcję do swojej śmierci (22/23 kwietnia 1944 r.).

Istnieje kilka wersji przyczyn jego śmierci. Jedna mówi o wylewie krwi do mózgu, druga o ataku serca, jeszcze inna, pozostająca w sferze dywagacji, sugeruje tu udział członków Prezydium TRNP, wywodzących się z ONR.
Pośmiertnie mianowany przez Radę Polityczną przy Dowództwie NSZ generałem brygady. Jego nekrologi zamieszczono w pismach "Narodowe Siły Zbrojne", "Szaniec" i "Biuletyn Centralny".

Odznaczenia m.in.:

Krzyż Walecznych (czterokrotnie).
Złoty Krzyż Zasługi.
Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego (nadany w 1944 r.).
Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego (nadany pośmiertnie po 1992 r.).




powrót.


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion