Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
SZCZUREK-CERGOWSKI, Jan.

SZCZUREK-CERGOWSKI, Jan
Poprzednio: SZCZUREK, Jan

Pułkownik służby stałej artylerii.



Pseudonimy: "Borski", "Cios", "Mestwin", "Sławbor", "Wiesław".

Urodzony: 22 grudnia 1897 r. we wsi Cergowa, powiat Krosno.

Zmarł: 14 listopada 1972 r. w Warszawie..


Promocje:

Pułkownik.: 1944 r.
Podpułkownik.: 11 listopada 1942 r.
Major.: 1 stycznia 1936 r.
Kapitan.: ze starszeństwem od 1928 r.
Porucznik.: ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 r.
Podporucznik.:

Funkcje:

Członek tajnego skautingu.: 1912 - ??
Członek Związku Strzeleckiego w Krośnie.: 1913 - ??
Służba w Legionach Polskich.: sierpień - listopad 1914 r.
Służba w armii austriackiej.: czerwiec 1915 - listopad 1918 r.)
Nauka w szkole podoficerskiej.: ?? - ??
Nauka w szkole oficerów rezerwy.: ?? - ??
W niewoli włoskiej.: listopad 1918 - ??
Służba w Armii gen. Józefa Hallera (Włochy, Francja).: marzec 1919 - ??
Powrót do kraju.: (kwiecień 1919 r.)
Kierownik składów artyleryjskich III Korpusu.: czerwiec - październik 1919 r.
Dowódca kolumny amunicyjnej nr. 629.: październik 1919 - styczeń 1920 r.
Dowódca oddziału parkowego w Parku Uzbrojenia 16 DP.: styczeń 1920 - styczeń 1921 r.
Dowódca Parku Uzbrojenia 16 DP.: styczeń - luty 1921 r.
Referent w Urzędzie Uzbrojenia Dowództwa Okręgu Generalnego Pomorze (przemianowanego na Szefostwo Artylerii i Uzbrojenia DOK VIII Toruń).: luty 1921 - 1926 r.
Przydział do 8 Pułku Artylerii Ciężkiej.: (styczeń 1926 r.)
Dowódca baterii na kursie w Szkole Młodszych Oficerów Artylerii w Toruniu.: kwiecień - grudzień 1926 r.
Dowódca baterii w 8 Pułku Artylerii Ciężkiej.; styczeń 1928 - maj 1933 r.
Wychowawca i instruktor w 1 baterii szkolnej Szkoły Podchorążych Artylerii w Toruniu.: maj 1933 - sierpień 1936r.
Dowódca III dywizjonu 2 pułku artylerii ciężkiej.: sierpień 1936 - kwiecień 1939 r.
Wykładowca artylerii w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie.: kwiecień 1939 - ??
Oficer w sztabie dowódcy artylerii dywizyjnej 3 DP Legionów (płk Stanisław Tatar).: (wrzesień 1939 r.)
Oficer w sztabie zgrupowania 3 DP Leg. (dowódca płk Stanisław Tatar).: (wrzesień 1939 r.)
Zaprzysiężony do pracy konspiracyjnej w szeregach SZP.: (październik 1939 r.)
Członek grupy konspiracyjnej SZP-ZWZ, działającej na Zamojszczyźnie (dowódca płk Stanisław Tatar).: ?? - ??
Komendant Okręgu Stołecznego, Warszawa-Miasto Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW).:czerwiec 1941 - październik 1942 r.
Komendant Okręgu Warszawskiego-ziemskiego NOW.: 1941 - maj 1942 r.
Szef Wydziału Artylerii Oddziału III Komendy Głównej AK.: wiosna 1942 - lipiec 1944 r.
Dowódca zgrupowania działającego w rejonie Al. Ujazdowskich i Placu Trzech Krzyży (Powstanie Warszawskie).: ?? - ??
Komendant Obwodu Śródmieście-Południe.: 20 sierpnia - 20 września 1944 r.
Dowódca 72 pp. 82 DP Korpusu Warszawskiego AK.: 20 września - 2 października 1944 r.
Komendant Obszaru Zachodniego AK.: październik 1944 - styczeń 1945 r.
Komendant Obszaru Zachodniego organizacji "Nie".: ?? - ??
Delegat Sił Zbrojnych na Obszar Zachodni.: kwiecień 1945 - ??
Współzałożyciel i Prezes Zarządu Obszaru Zachodniego "WiN".: wrzesień - listopad 1945 r.
Prezes Zarządu Głównego Zrzeszenia "WiN".: (listopad 1945 r.)
Oficer w Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu.: luty - wrzesień 1947 r.

Opinie:

Notatki:

Syn Jana - chłopa małorolnego i Franciszki z domu Drozd.
Naukę rozpoczął w szkole realnej w Krośnie, gdzie w roku 1914 ukończył szóstą klasę. W czerwcu 1924 r., otrzymał świadectwo dojrzałości jako ekstern w Gimnazjum w Grudziądzu. Od 1912 r., działał w tajnym skautingu, a od 1913 był członkiem Związku Strzeleckiego w Krośnie. Od sierpnia 1914 r., służył w Legionach Polskich, skąd z powodu choroby został w listopadzie 1914 r., zwolniony.
W czerwcu 1915 r., został wcielony do służby w armii austriackiej. Walczył na froncie rosyjskim, rumuńskim i włoskim. Ukończył szkolę podoficerską, potem szkołę oficerską dla oficerów rezerwy. W listopadzie 1918 r., dostał się do niewoli włoskiej. Od marca 1919 r., służył w Armii gen. Józefa Hallera we Francji, z którą w kwietniu 1919 r., powrócił do Polski. Od czerwca 1919 r., był kierownikiem składów artyleryjskich III Korpusu, potem od października 1919 r., dowódcą kolumny amunicyjnej Nr 629. Od stycznia 1920 r., dowódca oddziału parkowego w Parku Uzbrojenia 16 DP, potem od stycznia 1921 r., dowódca parku.

Zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 r. W lutym 1921 r., został mianowany referentem w Urzędzie Uzbrojenia DOG Pomorze przemianowanym na Szefostwo Artylerii i Uzbrojenia DOK VIII Toruniu, potem w Okręgowym Zakładzie Uzbrojenia Nr VIII. W styczniu 1926 r., został przydzielony do 8 pac, a po ukończeniu kursu w Szkole Młodszych Oficerów Artylerii w Toruniu, awansowany do stopnia kapitana służby stałej artylerii.
Od 1 stycznia 1928 r., dowodził baterią. Z dniem 22 maja 1933 r., został przeniesiony z 8 pac. do Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu z przydziałem do Szkoły Podchorążych Artylerii na stanowisko wychowawcy i instruktora w 1 baterii szkolnej.
1 stycznia 1936 r., został awansowany do stopnia majora służby stałej. Od sierpnia 1936 r., był dowódcą III dywizjonu w 2 pac., a od kwietnia 1939 r., wykładowcą taktyki artylerii w Centrum Wyszkolenia Piechoty W Rembertowie.

W Wojnie Obronnej 1939 r., wziął udział na stanowisku oficera sztabu dowódcy artylerii 3 DP Leg. płk. Stanisława Tatara, później służył w zgrupowaniu 3 DP Leg. Walczył m. in. na Lubelszczyźnie. Po zakończeniu walk usiłował przedostać się przez granicę do Francji, ale zdradzony przez przewodnika i ujęty, został uwięziony przez Niemców. Udało mu się jednak, po kilkunastu dniach zbiec.
W październiku 1939 r., podjął działalność konspiracyjną w SZP/ZWZ na terenie Zamojszczyzny. Wiosną 1941 r., wyjechał do Warszawy, gdzie wstąpił do Narodowej Organizacji Wojskowej i w której objął funkcję Komendanta Okręgu Stołecznego.
W ciągu lutego i marca 1942 r., dokonał rozłamu w NOW i z częścią podległego okręgu przeszedł do AK. Mianowano go wówczas szefem, utworzonego właśnie Wydziału Artylerii w Oddziale III Komendy Głównej AK.

Rozkazem KG AK Nr L. 65/BP z 11 listopada 1942 r., został mianowany podpułkownikiem służby stałej. Uczestnik Powstania Warszawskiego. Dowodził początkowo utworzonym przez siebie zgrupowaniem. Od 20 sierpnia 1944 r., był Komendantem Obwodu Śródmieście-Południe, a od 20 września 1944 dowódcą 72 pp. 28 DP, utworzonego Korpusu Warszawskiego AK. Po kapitulacji oddziałów powstańczych wydostał się z Warszawy i kontynuował działalność konspiracyjną.
Awansowany w tym czasie do stopnia pułkownika służby stałej. Od października 1944 r., pełnił funkcję Komendanta Obszaru Zachodniego AK, potem po rozwiązaniu Armii Krajowej w styczniu 1945 r., dowodził Obszarem Zachodnim Organizacji „NIE”, od kwietnia 1945 r., Delegatury Sił Zbrojnych. We wrześniu 1945 r., był współzałożycielem Zrzeszenia WiN, a następnie Prezesem Obszaru Zachodniego WiN.

5 listopada 1945 r., po aresztowaniu płk Franciszka Niepokólczyckiego został wybrany prezesem Zarządu Głównego WiN, ale tego samego dnia aresztowany przez funkcjonariuszy MBP i uwięziony. W śledztwie odmówił zeznań na tematy organizacyjne, przyznał się tylko do własnej działalności. Wyrokiem WSR Warszawa z 3 lutego 1947 r., został skazany na karę 7 lat więzienia zaliczeniem aresztu tymczasowego.
Ułaskawiony decyzją ówczesnego prezydenta Bolesława Bieruta z 5 lutego 1947 r., i następnego dnia zwolniony z więzienia. W okresie od lutego do września 1947 r., służył w WP, w Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu. Po zwolnieniu się z wojska gospodarował na otrzymanej działce niedaleko Koszalina. Ponownie aresztowany 30 września 1950 r. Skazany wyrokiem WSR Warszawa z 2 lipca 1953 r., na karę 15 lat więzienia.
24 marca 1956 r., Rada Państwa zmniejszyła mu wyrok do 8 lat i zawiesiła warunkowo na 2 lata wykonanie kary. Zwolniony z więzienia 30 kwietnia 1956 r. Postanowieniem Naczelnej Prokuratury Wojskowej z 14 lutego 1957 r., został zrehabilitowany. Od 1957 na rencie inwalidzkiej.

Zmarł w Warszawie 14 listopada 1972 r. Dwukrotnie żonaty.

Odznaczenia m.in.:

Virtuti Militari V klasy.: 24 września 1944 r.,
Złoty Krzyż Zasługi.: 1938 r.
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami.: 21 września 1944 r.
Medal 10-lecia Odzyskania Niepodległości.: 1933 r.




powrót.


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion