Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
SZTARK, Emil.


SZTARK, Emil.

Porucznik rezerwy kawalerii.



Pseudonimy: „Mocny”.

Urodzony: 17 marca 1895 r., w Stawiszynie, powiat Kalisz.

Zmarł: 1 maja 1972 r., w Kaliszu.


Promocje:

Porucznik.: 1 stycznia 1936 r.
Podporucznik.: 1 września 1920 r.

Funkcje:

Zmobilizowany do Wojska Polskiego.: 1919 r.
Służba w 19 Dywizji Piechoty.: 1919 - ??
Służba w 3 Pułku Strzelców Konnych.: 1919 - 1920 r.
Służba w 23 Pułku Ułanów Grodzieńskich.: koniec 1920 - 24 luty 1921 r.
Przeniesiony do rezerwy z przydziałem mobilizacyjnym do 15 Pułku Ułanów.: luty 1921 r.
Uczestnik obowiązkowych ćwiczeń wojskowych w 15 Pułku Ułanów.: 1926 r./1929 r.
Przydział mobilizacyjny do 24 Pułku Ułanów (Kraśnik).: 1930 r.
Właściciel fabryki mydła "Emil Sztark i Syn" w Kaliszu.: 1924 - wrzesień 1939 r.
Działacz Związku Oficerów Rezerwy w Kaliszu.: ?? - 1939 r.
Zmobilizowany i wcielony do 29 Pułku Strzelców Kaniowskich (Kalisz).: 24 maja 1939 r.
Służba w 29 Pułku Strzelców Kaniowskich.: maj - wrzesień 1939 r.
Zaprzysiężony w szeregi Służby Zwycięstwu Polski.: 1939 r.
Dowódca Powiatowy Służby Zwycięstwu Polski w Kaliszu.: listopad 1939 - styczeń 1940 r.
Komendant Inspektoratu Rejonowego Kalisz, Okręg Łódź ZWZ.: początek 1940 - 6 marca 1941 r.

Opinie:

Notatki:

Syn Józefa i Emmy z domu Bezner. Pochodził z rodziny handlowców. Szkołę powszechną ukończył w Stawiszynie, natomiast w 1913 r., Gimnazjum Klasyczne (rosyjskie) w Kaliszu, gdzie zdał maturę. W latach 1914-1915 studiował na Politechnice Lwowskiej, następnie od 1916 na Politechnice Warszawskiej.
Podczas studiów we Lwowie i Warszawie miał kontakty ze Związkiem Strzelecki oraz Polską Organizacją Wojskową. W 1915 r., organizował w Kaliszu Związek Wojskowy, który rok później został przekształcony w POW.
W 1918 r., uczestniczył w Warszawie w rozbrajaniu Niemców. W 1919 r., został zmobilizowany do Wojska Polskiego i przydzielony do 19 DP. W latach 1919-1920, w szeregach 3. psk brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej na froncie litewsko-białoruskim.
Na wniosek gen. Józefa Hallera, za okazane na polu walki męstwo, odwagę i waleczność awansowany z dniem 1 września 1920 r., do stopnia podporucznika rezerwy kawalerii.

W końcu 1920 r., dostał przydział do 23 Pułku Ułanów Grodzieńskich, a 24 lutego 1921 r., został przeniesiony do rezerwy z przydziałem mobilizacyjnym do 15 Pułku Ułanów.
W roku 1926 oraz w 1929 odbył obowiązkowe ćwiczenia wojskowe w 15 Pułku Ułanów. Ewidencyjnie podlegał PKU Kalisz. Na początku 1930 r., zmieniono mu przydział mobilizacyjny z 15 p. uł. do 24 p. uł. w Kraśniku. 1 stycznia 1936 r., został awansowany do stopnia porucznika rezerwy kawalerii.
W 1924 r., przejął fabrykę mydła „Emil Stark i Syn” w Kaliszu, którą prowadził do września 1939 r. Był aktywnym działaczem Związku Oficerów Rezerwy w Kaliszu. 24 maja 1939 r., został zmobilizowany i wcielony do 29 Pułku Piechoty Strzelców Kaniowskich w Kaliszu, w którego szeregach walczył w Wojnie Obronnej 1939 r. Walczył nad Bzurą i w obronie Warszawy, w której pozostał po kapitulacji. W Warszawie nawiązał kontakty z organizowaną tu Służbą Zwycięstwu Polski.

Zaprzysiężony, powrócił do Kalisza z zadaniem zorganizowania sieci konspiracyjnej na tym terenie. W listopadzie 1939 r., został mianowany przez ppłk Leopolda Okulickiego (Dowódcę Wojewódzkiego SZP w Łodzi) dowódcą powiatowym w Kaliszu.
Po przekształceniu Służby Zwycięstwu Polski w Związek Walki Zbrojnej, od początku 1940 r., był Komendantem Inspektoratu Rejonowego Kalisz ZWZ krypt. „Sitowie”, wchodzącego w skład Okręgu Łódź.
Podlegały mu obwody; Kalisz, Turek i Konin. Był organizatorem zrębów konspiracji niepodległościowej SZP/ZWZ na podległym terenie.
W ramach akcji gestapo skierowanej przeciwko polskiej inteligencji w Kaliszu, został w dniu 6 marca 1941 r., aresztowany i wysłany do KL Auschwitz.

W wyniku starań rodziny, czynionych w Berlinie, za wysoką łapówką został zwolniony z obozu w dniu 5 listopada 1941 r., i oddany pod dozór policyjny, co uniemożliwiło mu podjęcie czynnej działalności w konspiracji. Utrzymywał jednak stałe kontakty z pełniącym po nim funkcję Komendanta Inspektoratu ZWZ w Kaliszu ppor. Wiesławem Laskowskim „Sławkiem”.
17 stycznia 1942 r., został skierowany przez Niemców do pracy przymusowej we Wrocławiu, w fabryce mydła „Roger”. Prowadził tu działalność na odcinku wywiadowczym i propagandowym.
Aresztowany przez gestapo we Wrocławiu w nocy z 27 na 28 lipca 1944 r., i zesłany do obozu Gross-Rosen. Na przełomie stycznia i lutego 1945 r., był przesłuchiwany przez obozowe gestapo.

W dniu 8 lutego 1945 r., został ewakuowany do obozu Dora, gdzie w dniu 6 maja 1945 r., doczekał się wojsk amerykańskich. Powrócił do Kalisza, gdzie prowadził swoją fabrykę mydła, która w styczniu 1957 r., została upaństwowiona. Po długotrwałym procesie odzyskał swoje przedsiębiorstwo. Kierował nim do 31 grudnia 1962 r. Potem do 1972 prowadził wytwórnię świec.

Zmarł 1 maja 1972 r., w Kaliszu i tu został pochowany na cmentarzu ewangelickim. Żonaty z Ireną z domu Tomaszewską. Miał dwoje dzieci: syna Andrzeja oraz córkę Irenę.

Odznaczenia m.in.:

Krzyż Walecznych.
Medal Niepodległości.
Srebrny Krzyż Zasługi.
Złoty Krzyż Zasługi.
Krzyż Armii Krajowej.




powrót do spisu treści


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion