Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
TATA, Franciszek.


TATA, Franciszek.

Porucznik rezerwy piechoty



Pseudonimy: „Cło”, „Müller”.

Urodzony: 6 lipca 1908 r., Herne, Niemcy

Zmarł: 8 września 1943 r., więzienie w Rawiczu.


Promocje:

Porucznik.: 30 kwietnia 1942 r., ze starszeństwem z 19 marca 1942 r.
Podporucznik.: 1 stycznia 1935 r.


Funkcje:

Służba wojskowa w 5 Kompanii Szkolnej Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie.: 1931 - 1932 r.
Dowódca plutonu w 69 Pułku Piechoty w Gnieźnie.: 1935 r.
Współpracownik Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego.: 1936 - 1939 r.
Podkomisarz Skarbowy w Dyrekcji Ceł w Poznaniu.: 1936 - 1937 r.
Inspektor w Inspektoracie Celnym w Gdyni.: 1937 - sierpień 1939 r.
Służba w Batalionie Morskim (Wejherowo).: sierpień - wrzesień 1939 r.
Komendant Obwodu Gniezno ZWZ.: 1941 - czerwiec 1941 r.
Komendant Inspektoratu Gniezno ZWZ/AK.: 7 czerwca 1941 - 17 lipca 1942 r.

Opinie:

Notatki:

Syn Franciszka (górnika) i Marianny z domu Rosińskiej. W latach 1915 - 1919 uczęszczał do szkoły powszechnej w Herne (Nadrenia Północna-Westfalia) w Nieczech. W tym samym roku z rodziną wyjechał do Polski i osiedlił się w Gnieźnie. Uczęszczał tu do Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego, gdzie w roku 1929 złożył egzamin dojrzałości.
W latach 1929-1931 studiował na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu w Poznaniu. Z powodu trudnych warunków materialnych był zmuszony przerwać dalsze studia. W latach 1931-1932 odbył służbę wojskową w 5 Kompanii Szkolnej Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie, uzyskując stopień kaprala podchorążego. Praktyki odbywał w 69 Pułku Piechoty w Gnieźnie.
1 stycznia 1935 r., został awansowany do stopnia podporucznika rezerwy piechoty z przydziałem mobilizacyjnym do 69 Pułku Piechoty na stanowisko dowódcy plutonu.

Od 1936 r., został zatrudniony jako Podkomisarz Skarbowy w Dyrekcji Ceł w Poznaniu. Był współpracownikiem II Oddziału (Wywiadu) Sztabu Głównego Wojska Polskiego. W 1937 r., został przeniesiony do Inspektoratu Celnego w Gdyni, gdzie współpracował ściśle z komórką wywiadu II Oddziału Sztabu Głównego WP przy Konsulacie Generalnym RP w Gdańsku.
W sierpniu 1939 r., został wcielony do Batalionu Morskiego, stacjonującego w Wejherowie, w którego szeregach walczył w Wojnie Obronnej 1939 r.
Po kapitulacji uniknął niewoli i powrócił do Gniezna. W październiku 1939 r., został zatrudniony w charakterze referenta w Cukrowni w Gnieźnie, gdzie nawiązał z nim kontakty konspiracyjne por. Tadeusz Janowski. Za jego pośrednictwem otrzymał rozkaz zorganizowania komórki ZWZ w Gnieźnie.

W latach 1940-1941 był Komendantem Obwodu Gniezno ZWZ. 7 czerwca 1941 r., został mianowany Komendantem Inspektoratu Rejonowego Gniezno ZWZ. Organizował zawiązki komend obwodowych w Gnieźnie, Mogilnie, Żninie i Wrześni. Do końca 1941 r., utworzył trzy komendy obwodowe, które liczyły około 200 żołnierzy.
W tym samym okresie utworzył w Gnieźnie Ośrodek Wielkopolskiego Kierownictwa Związku Odwetu, którego kierownikiem został ppor. rez. S. Zakrzewski. Przez dawne kontakty harcerskie zorganizował bojowe grupy sabotażowe wśród harcerzy w Gnieźnie i Wągrowcu. Przyczynił się tym samym do rozwoju Szarych Szeregów, dbając o niełączenie jej z ZWZ/AK. Prowadził także rozmowy scaleniowe z lokalnymi grupami konspiracyjnymi głównie z Tajną Organizacją Narodową.

30 kwietnia 1942 r., został awansowany do stopnia porucznika rezerwy piechoty ze starszeństwem z 19 marca 1942 r. Pod jego dowództwem prowadzone były na terenie Inspektoratu Gniezno liczne akcje dywersyjno-sabotażowe, także z użyciem broni chemicznej i bakteriologicznej.
Na skutek prowokacji gestapo skierowanej przeciwko WKZO został aresztowany w dniu 17 lipca 1942 r. W toku śledztwa, prowadzonego przez gestapo z Inowrocławia i Poznania, został poddany brutalnym torturom. Nie ujawnił jednak tajemnic organizacyjnych.

Wyrokiem Wyższego Sądu Krajowego w Poznaniu (OLG), na sesji wyjazdowej w Rawiczu (gdzie go więziono) został w dniu 27 sierpnia 1943 r., skazany na karę śmierci, którą wykonano 8 września 1943 w więzieniu rawickim. Pochowany w Rawiczu.
W 1945 r., został ekshumowany i pochowany na cmentarzu przy ul. Witkowskiej w Gnieźnie. W uznaniu zasług i bohaterskiej podstawy Komendant Okręgu Poznań AK wystąpił z wnioskiem do Komendy Głównej o pośmiertne nadanie mu krzyża Virtuti Militari V klasy.

Odznaczenia m.in.:




powrót do spisu treści


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion