Nr ISSN 2082-7431
Polska Podziemna
NOW. NSZ.
Tymczasowa Narodowa Rada Polityczna.


Wbrew temu co się powszechnie sądzi Narodowe Siły Zbrojne nie były jedynym tworem rozłamowej części Stronnictwa Narodowego (tej części, która nie podporządkowała się umowie scaleniowej NOW z AK) i Obozu Narodowo Radykalnego, oraz celem samym w sobie.
Do czasu scalenia NSZ z Armią Krajową, czyli do kwietnia 1944 r., były one elementem składowym swoistego Państwa Podziemnego, alternatywnego wobec Delegatury Rządu oraz Armii Krajowej.
Państwo to dysponowało własnym quasi-parlamentem w postaci Tymczasowej Narodowej Rady Politycznej (TNRP) oraz organem wykonawczym w postaci Prezydium tej Rady.
Oprócz własnych sił zbrojnych utworzono także konspiracyjną administrację, pod nazwą Służba Cywilna Narodu, której celem było przygotowanie kadr fachowców różnych specjalności, a także wypracowanie koncepcji ustrojowych, prawnych, administracyjnych i gospodarczych, które ukazywały się w postaci podręczników i opracowań.

Nadbudową polityczną Narodowych Sił Zbrojnych i Narodowej Służby Cywilnej była Tymczasowa Narodowa Rada Polityczna, licząca około 40 osób i utworzona formalnie 8 maja 1943 r. W celu podejmowania kluczowych decyzji wyłoniono z niej ośmioosobowe Prezydium.

Prezydium.


Członkowie Prezydium stali na czele Wydziałów TNRP.

Przewodniczący:

- vacat.

Sekretarz generalny:

- Zbigniew Stypułkowski "Zbyszek", "Czemp", "Sobota", "Czeski".

Kierownik organizacyjno-wykonawczy:

- Otmar Wawrzkowicz "Oleś", "Kaczkowski".

Kierownik Wydziału Wojskowego:

- August Michałowski "Roman".

Kierownik Wydziału Finansowego:

- Olgierd Iłłakowicz "Michał Zawisza".

Kierownik Wydziału Propagandowo-Politycznego:

- Jan Matłachowski "Ostoja".

Kierownik Wydziału Służby Cywilnej:

- Tadeusz Salski "Tadeusz".
ppłk NSZ Stanisław Kasznica "Stanisław", "Stanisław Wąsacz".

Kierownik Konsolidacji Obozu Narodowego:

- prof. Karol Stojanowski "Karol", "Błażej".
- prof. Seweryn Dziubałtowski "Smardz".

Członek Prezydium:

- Władysław Marcinkowski "Władysław", "Jaxa", "Szymkiewicz".

Stanowisko przewodniczącego TNRP nigdy nie zostało obsadzone w celu zachowania równowagi ilościowej pomiędzy przedstawicielami obu grup politycznych (po 4 członków SN i Grupy "Szańca").

Tymczasowa Narodowa Rada Polityczna.


Tymczasowa Narodowa Rada Polityczna (zwana także w dokumentach Tymczasową Radą Polityczną) była zwierzchnim ciałem politycznym nad Narodowymi Siłami Zbrojnymi oraz Służbą Cywilną Narodu (SCN). Powołana została przez tą część władz Stronnictwa Narodowego, która nie uznała scalenia NOW z AK oraz przez Obóz Narodowo-Radykalny (Grupę "Szańca").

Wydział Organizacyjno-Wykonawczy:

Kierownik:
- Otmar Wawrzkowicz "Oleś", "Kaczkowski".

Wydział Wojskowy:

Kierownik:
- August Michałowski "Roman".

Wydział odpowiadał za sprawy administracyjne wojska. Według statusu TNRP WW odpowiadał za właściwe administrowanie sprawami NSZ i za czuwanie nad właściwym wykorzystaniem tych sił w planowanej walce powstańczej, a także za planowanie przyszłej konstrukcji Armii Polskiej. Stan liczebny Wydziału określał jego regulamin (dotyczyło to wszystkich wydziałów TNRP). W skład WW oprócz kierownika wchodzili:

Sekretarz:
pchor. rez./ppor. Tadeusz Domański "Jan Brzozowski".

Oficerowie wydziału:
por. rez./kpt. N.N. "Bolesław Czarnecki".
por. rez./kpt. N.N. "Bernard".

Do kompetencji WW należało m. in. uzgadnianie z Dowódcą NSZ i szefem sztabu nominacji i zmian personalnych na najważniejszych stanowiskach w Dowództwie oraz w Komendach Obszarów i Okręgów.
Dodatkowo Wydział Wojskowy kierował pracami Głównej Rady Wojskowej, która była ciałem doradczym TNRP w sprawach wojskowych. Do Rady wchodzili m. in. generałowie brygady w stanie spoczynku: Tadeusz Jastrzębski "Jabłonowski", Mieczysław Poniatowski "Krukowski" i Józef Plisowski "Znicz".
We wrześniu 1943 r., Główna Rada Wojskowa przekształcona została w Komisję Weryfikacyjną NSZ, odpowiedzialną za sprawy awansowe i odznaczeniowe.

Wydział Finansowy:

Kierownik:
- Olgierd Iłłakowicz "Michał Zawisza".

Wydział Propagandowo-Polityczny.

Kierownik:
- Jan Matłachowski "Ostoja".

Wydział Służby Cywilnej.

Kierownicy:
- Tadeusz Salski "Tadeusz".: maj - lipiec 1943 r.
ppłk NSZ Stanisław Kasznica "Stanisław", "Stanisław Wąsacz".: lipiec 1943 -??

Wydział Konsolidacji Obozu Narodowego.

Kierownicy:
- prof. Karol Stojanowski "Karol", "Błażej".: maj 1943 - marzec 1944 r.
- prof. Seweryn Dziubałtowski "Smardz".: marzec - sierpień (?) 1944 r.

Istotę powołania TNRP oraz jej główne zadania określał status, natomiast formy organizacyjne i zakres działania poszczególnych wydziałów, komisji i sądu organizacyjno-politycznego, formułował regulamin:

Statut Tymczasowej Narodowej Rady Politycznej.

I. S.N i O.N.R. stawiają przed sobą dwa naczelne zadania:

1) Odbudowę Państwa Narodu Polskiego.

2) Skupienie wszystkich świadomych i żywych sił narodowych w organizacji politycznej, zdolnej pokierować duchowym i fizycznym odrodzeniem Narodu oraz jego przyszłością, o której najbliższe lata zadecydują, być może na stulecia.

Oba te zadania S.N. i O.N.R. zdecydowane są realizować wspólnie. A w tym celu:

A) łączą nierozerwalnie cały dorobek, jaki jest ich udziałem w odbudowie państwa, uzyskany w ciągu czterech lat niewoli i podporządkowują go wspólnej tymczasowej radzie politycznej.
Narodowe Siły Zbrojne są wspólnym i jedynym wykładnikiem tego dorobku w zakresie przygotowania powstania zbrojnego przeciwko najeźdźcy i zapewnienia Państwo Polskiemu ładu w okresie przejściowym.
Służba Cywilna Narodu jest wspólną i jedyną organizacją przygotowania materiału rzeczowego i osobowego dla administracji Narodowym Państwem we wszystkich przejawach jej działalności

B) zapoczątkowują konsolidację Obozu Narodowego przez wspólne stworzenie ośrodka krystalicznego, do którego na prawach współtwórców będą mogły wejść wszelkie czysto polskie ośrodki myśli i działania politycznego.
Wytyczne ideowo-polityczne oraz zasady i metody działania skonsolidowanego Obozu Narodowego określi deklaracja ideowa, formy organizacyjne - statut.

S.N. i O.N.R. powołują do życia Tymczasową Radę Polityczną, na której ręce składają następujące uprawnienia:

a) sprawowanie zwierzchniego kierownictwa nad pracami podejmowanymi przez S.N. i O.N.R. w zastępstwie Państwa, lub w związku z zadaniami państwowymi, a w szczególności nad N.S.Z. i S.C.N.

b) reprezentowanie idei jedności narodowej w wystąpieniach na zewnątrz i jej realizowanie zarówno w działaniu politycznym, jak i w formach organizacyjnych.
Co do czasu zorganizowania obozu, będącego wyrazem jedności narodowej, prowadzenie w imieniu S.N. i O.N.R. wspólnej polityki i propagandy.

II. Tymczasowa Rada Polityczna pracować będzie wg. zasad ujętych w niżej przytoczonym regulaminie.

Regulamin Tymczasowej Rady Politycznej.

Rozdział I. Postanowienia Ogólne.

1) T.R.P. powołana jest na okres czasu niezbędny dla przeprowadzenia powierzonych jej przez S.N. i O.N.R. zadań.

2) Postanowienia T.R.P. wiążą w zakresie jej uprawnień S.N. i O.N.R. wraz z podległymi im instytucjami, oraz wszystkie inne organizacje polityczne i osoby fizyczne, które zgłoszą swą solidarność z celami wytyczonymi w deklaracji ideowej skonsolidowanego Obozu Narodowego i przystąpią do jego form organizacyjnych.

Rozdział II. Władze.

3) Powołuje się następujące władze T.R.P.:

a) Prezydium.
b) Wydziały.
c) Komisje.
d) Sąd organizacyjno-polityczny.

4) Prezydium T.R.P. sprawuje władzę naczelną w zakresie powierzonych jej zadań i jako takie ma prawo i obowiązek:

a) reprezentowania Rady, jej instytucji i polityki na zewnątrz.
b) ustalenia zasad i metod działania wszelkich jej organów.
c) podejmowania wszelkiej decyzji politycznej zarówno w dziedzinie zasad i dalekosiężnego planowania, jak też i bieżącej taktyki.
d) podejmowania wszelkich decyzji wewnętrzno-organizacyjnych, oraz decyzji mających na celu koordynację prac S.N. i O.N.R. w duchu przyjętych wyżej wspólnie zasad.
e) kontrolowanie bezpośrednio, lub za pośrednictwem Komisji działania instytucji i organów Rady.
f) ustalania składu Komisji Rady, oraz powoływania na wniosek referenta organizacyjno-wykonawczego kierowników wydziałów, komendanta N.S.Z. i kierownictwa S.C.N., zatwierdzanie nominacji członków wydziałów, przedstawianych przez kierowników wydziałów.

5) Wydziały wykonują prace organizacyjno-wykonawczą wg. wytycznych i pod nadzorem Prezydium Rady.
Powołuje się następujące wydziały:

a) Wydział Konsolidacji Obozu Narodowego.
b) Wydział Wojskowy.
c) Wydział Służby Cywilnej.
d) Wydział Propagandowo-Polityczny.
e) Wydział Finansowy.
Prezydium Rady może powołać do życia w miarę potrzeby dalsze Wydziały.

6) Wydział Konsolidacji Obozu Narodowego ma za zadanie:

a) powoływanie na stopniu okręgu i powiatu wspólnych ośrodków decyzji politycznej.
b) realizowaniu idei zespolenia wszystkich sił narodowych w jedną organizację polityczną i podejmowanie w tym kierunku wszelkich wysiłków organizacyjnych jak np. powoływanie i kierowanie pracami Komitetów Jedności Narodowej.

7) Wydział Wojskowy administruje sprawami N.S.Z. i czuwa nad właściwym wykorzystaniem tych sił w walce powstańczej z wrogiem oraz konstrukcji przyszłej Armii Polskiej.

8) Wydział Służby Cywilnej administruje sprawami S.C.N. i czuwa nad należytym wykorzystaniem jej szeregów i osiągnięć przy odbudowie organizacji.

9) Wydział Propagandowo-Polityczny kieruje propagandą, zarówno prowadzoną wspólnie, jak też i oddzielnie przez organa propagandy S.N. i O.N.R., ogniskując wszelkie rezultaty politycznego działania Rady i jej instytucji, informuje o akcji politycznej przeciwników, o sytuacji politycznej w kraju i za granicą oraz przedstawia wnioski polityczne dla Prezydium Rady.

10) Wydział Finansowy kieruje gromadzeniem środków finansowych na potrzeby wszystkich instytucji i agend T.R.P. rozdziela je według projektowanego przez siebie, a zatwierdzonego przez Prezydium Rady budżetu miesięcznego.

11) Komisje powołuje Prezydium Rady spośród członków T.R.P., lub spoza tego grona dla:

a) wykonywania prac dalekosiężnego planowania w dziedzinie ustroju państwowego, polityki zagranicznej, wychowania narodowego, spraw socjalnych itp.
b) przeprowadzania kontroli nad budżetem i sposobem jego użycia.
c) nawiązania łączności ze społeczeństwem we wszystkich przejawach jego życia.

12) Członków T.R.P. mianuje Prezydium Rady spośród wybitniejszych obywateli kraju narodowo myślących, aktywnych, bez względu na ich przynależność partyjną.

13) Sąd Organizacyjno-Polityczny powołuje Prezydium Rady spośród członków Rady i spoza jej grona we wszystkich wypadkach wykroczenia przez Polaka, będącego w zasięgu wpływów O.N. przeciwko zasadom uczciwości, lojalności, i dobrych obyczajów życia i działania politycznego.
Sąd rządzi się własnym statutem, zatwierdzonym przez Prezydium Rady i dysponuje następującymi karami:

a) napomnieniem.
b) czasowo zawieszeniem w prawach członka instytucji i agend podległych T.R.P.
c) wykluczeniem z wszelkich organizacji życia narodowego.
f) takimże wykluczeniem cum infamia.

Kary od a) - d) mogą, zaś e) i f) muszą być zaostrzone dodatkową klauzulą opublikowania wyroku.

Rozdział III. Skład władz i sposób działania.

14) Prezydium Rady składa się z Przewodniczącego - vacat, Sekretarza Generalnego, Referenta Organizacyjno-Wykonawczego i 6-ciu członków.

15) Prezydium obraduje i decyduje kolegialnie. W sprawach istotnej wagi każdy członek Prezydium, pozostający w mniejszości ma prawo żądać wniesienia do protokołu odrębnego stanowiska z umotywowaniem.

16) Skład Prezydium powołuje S.N. i O.N.R. na podstawie wspólnego porozumienia. Ustalony skład nie może ulegać jednostronnym zmianom.

17) Sekretarz Generalny w zastępstwie Przewodniczącego kieruje pracami Prezydium i Rady, a nadto w myśl dyrektyw Prezydium czuwa nad reprezentacją Tymczasowej Rady Politycznej i jej instytucji na zewnątrz.

18) Referent Organizacyjno-Wykonawczy czuwa z ramienia Prezydium Rady:

a) nad realizacją wszystkich jej postanowień.
b) nad sprawnym działaniem podległych jej instytucji i agend.
c) nad wszystkimi sprawami personalnymi.
W tym celu Referent Organizacyjno-Wykonawczy:
a) wysłuchuje sprawozdań, poszczególnych kierowników Wydziałów, które następnie ze swoimi wnioskami przedstawia Prezydium Rady.
b) przekazuje kierownikom Wydziałów zadania do wykonania, udzielając bieżących instrukcji wykonawczych, zgodnych z intencjami Prezydium.
c) referuje ich wnioski, jakie składają do Prezydium Rady.
d) ma prawo brania udziału w pracach instytucji i agend T.R.P. pomiędzy sobą.
e) koordynuje prace poszczególnych instytucji i agend T.R.P. pomiędzy sobą.
f) ma obowiązek przedkładania Prezydium wszelkich wniosków, dotyczących spraw wewnętrzno-organizacyjnych.

19) Członkowie Prezydium T.R.P. mają obowiązek brania udziału w posiedzeniach Prezydium i tych Komisji, w których przewodniczą, lub zasiadają.

20) Wydziały składają się z kierownictwa i członków w liczbie określonej regulaminem danego Wydziału. Za pracę Wydziału kierownik odpowiedzialny jest wobec Prezydium Rady.
Sposób działania i formy organizacyjne poszczególnych Wydziałów określają osobne regulaminy, które kierownicy za pośrednictwem referenta org.-wyk. przedłożą Prezydium Rady do zatwierdzenia.
Kierownicy Wydziałów zachowują stały kontakt z Prezydium za pośrednictwem referenta organizacyjno-wykonawczego.

Rozdział IV. Postanowienia końcowe.

21) Zmiana niniejszego regulaminu nastąpić może uchwałą Prezydium Rady, powziętą większością 3/4 głosów.

III. To porozumienie S.N. i O.N.R., zawarte w dniu 8 maja 1943 r., w docenianiu potrzeb Narodu i Odbudowywanego Państwa, rozszerzone będzie natychmiast na wszystkie skupiska myśli i czynu narodowego, które zgłoszą taką wolę.

Ta, czy inna forma porozumienia nie będzie stała na przeszkodzie jej istotnej treści, na którą S.N. i O.N.R. przede wszystkim nacisk kładą. Aż nadejdzie chwila ważna naprawdę dla przyszłości Polski, gdy w miejsce obecnego rozbicia Naród ujęty w organizację polityczną, pokieruje losem swojego Państwa.
To jest naczelna przesłanka wspólnoty działania i myśli politycznej w którą wkraczają Stronnictwo Narodowe i Obóz Narodowo-Radykalny.

Załącznik do Regulaminu Obozu Narodowego w organizacji.

Poniżej zamieszczone glossy są wiążącą interpretacją postanowień zawartych w regulaminie. Zmiana ich wymaga odpowiedniej uchwały Prezydium Rady, powziętej 3/4 głosów.

(1) Wolą obu członków Obozu Narodowego w organizacji jest jak najszybsze doprowadzenie do jednolitych form organizacyjnych faktycznych i formalnych. Utrzymanie odrębnych organizacji S.N. i O.N.R. jest podyktowane wyłącznie względami taktyki politycznej.

(2) Wolą obu członków Obozu Narodowego w organizacji jest by w praktyce Prezydium T.R.P., jedynie posiadające pełnię imperium, przerzucało całą codzienną pracę organizacyjno-wykonawczą na Referenta org.-wyk. i na Kierownictwo poszczególnych Wydziałów, oraz ich organa, zachowując swój czas przede wszystkim dla ustalania zasad programowych i taktycznych istotnej wagi.
Struktura organizacyjna daje wystarczającą gwarancję, że każda spawa wykonawcza może znaleźć się pod obradami Prezydium, szczególnie zaś ta, która nabiera znaczenia niewspółmiernego do swej wagi istotnej na tle konfliktów personalnych lub różnic S.N. - O.N.R.

(3) Prezydium nie jest zobowiązane czekać na wniosek Referenta org.-wyk.

(4) Glossa ta jest dopełnieniem glossy pierwszej i jej realizacją. Ma ona zapewnić bezzwłoczne powstanie wspólnego kierownictwa politycznego dla S.N. i O.N.R. na szczeblu powiatu i okręgu, które by było ośrodkiem dyspozycyjnym i koordynacyjnym dla zewnętrznych, odrębnych form organizacyjnych i dla organizacji wspólnych w rodzaju Komitetów Jedności Narodowej.
Kierownictwa te podlegałyby Wydziałowi Organizacji Obozu Narodowego i od niego otrzymywałyby jednolite instrukcje dla siebie i uzgodnione instrukcje dla form organizacyjnych niezespolonych.

(5) Regulamin nie przesądza nazwy ani zadań, jakie otrzymałyby Komitety, które by miały realizować idee jedności narodowej lub jakiś konkretny cel taktyczno-polityczny.

(6) Administrowanie przez Wydział Wojskowy sprawami N.S.Z. nie może w niczym naruszać hierarchicznej struktury wojska.

(7) Wydział Propagandowo-Polityczny nie jest wyłącznym inicjatorem akcji politycznych. Będzie nim też Prezydium, Komisje itd.

(8) Dopuszczalne jest orzeczenie, które publikację wyroku odłoży na okres powojenny.

(9) Reprezentacja, występująca imieniem Obozu Narodowego w organizacji na zewnątrz, winna być w zasadzie kolegialna, a skład jej ustala Prezydium.

(10) Referent Org.-wyk. może swe funkcje, przewidziane w punktach d) i e), wykonywać za pośrednictwem swego aparatu wykonawczego, za zgodą właściwego Kierownika Wydziału.

(11) Do czasu wejścia w życie regulaminów wydziałowych zastępcze decyzje wydaje Referent Org.-wyk. w ramach regulaminu T.R.P. i zgodnie z intencjami Prezydium Rady.

(12) Wolą obu członów Obozu Narodowego w organizacji jest w wykonaniu istotnej treści glossy pierwszej doprowadzić jak najprędzej do wspólnej kasy obu członów. Etapem przejściowym winno być globalne zatwierdzenie przez Prezydium niezespolonych budżetów politycznych obu członków.

***

Przytoczone wyżej (w całości) dokumenty określają cele organizacyjne, jakie zamierzano osiągnąć w związku z powołaniem Rady, a także schemat organizacyjny oraz zakres jej uprawnień. Polityczne cele strategiczne określono natomiast w oświadczeniu, które wydano w związku z porozumieniem, zawartym między SN i ONR 8 maja 1943 r.:

"Stronnictwo Narodowe i O.N.R. zawierają porozumienie polityczne w celu doprowadzenia w czasie do jednolitego obozu politycznego.
Porozumienie to działać będzie na następujących zasadach ideowych:

1) Naczelnym celem obu organizacji jest osiągniecie Wielkości Polski w poszczególnych dziedzinach życia narodowego jako też w jego całości, na fundamencie zasad kościoła katolickiego.
Narzędziem ku temu najistotniejszym, a niezbędnym jest państwo narodowe, oparte na dostatecznej podstawie siły materialnej i duchowej. Istotą państwa narodowego jest całkowite i wyłączne posiadanie władzy przez Naród Polski, a wykluczenie od władzy nad Narodem wszelkiej obczyzny, a w szczególności:

a) Niemców, Żydów, Ukraińców.
b) obcych wywiadów w jakiejkolwiek jawnej, czy zamaskowanej formie.
c) organizacji polskich, których cele, rozkazy i działania są zależne choćby tylko duchowo od zamierzeń i interesów obcych.

2) Istotą podstawy materialnej państwa narodowego jest obszar, na którym gospodarzem będzie Naród Polski. W związku z tym:

a) minimalną granicą zachodnią Polski jest linia Odry i Nysy Łużyckiej.
b) minimalną granicą na wschodzie jest granica 1939 r.
c) na północy Bałtyk, a na południu Sudety i Karpaty powinny tworzyć granicę Polski.

3) Liczebność ludności jest podstawą wszelkiej siły Narodu i Państwa Polskiego. Wojna obecna jest w swej metodzie, w znacznej mierze i celach, wojną o wyniszczenie stanów liczebnych państw.
W związku z tym naczelnym zadaniem Narodu Polskiego i ruchu w obecnej chwili jest niedopuszczenie do zrealizowania przez siły obce zamachu na życie Narodu poprzez sprowokowanie przedwczesnego powstania quasi-polskiego".

4) Otwierający się okres dziejów przyśpiesza obowiązek Polski zorganizowania państw małych między Niemcami a Rosją, w celu rozbudowy wspólnego dorobku kulturalnego i zaspokojenia wspólnych potrzeb obrony i gospodarki.

5) S.N. i O.N.R. zobowiązują się do opracowania i opublikowania w możliwie najkrótszym czasie deklaracji ideowo-politycznej Obozu Narodowego.


***

W kwietniu 1944 r., na tle akcji scaleniowej z Armią Krajową, doszło do rozłamu wewnątrz Rady. Strona ONR-owska nie pogodziła się z faktem, że sfinalizowanie procesu scaleniowego kończy półtoraroczny okres samodzielnej działalności organizacji i podjęła próbę podporządkowania sobie jej całości, czyli de facto dokonała swoistego zamachu stanu.
Po śmierci głównego architekta porozumienia NSZ z Armią Krajową - płk. Tadeusza Kurcyusza "Żegoty" (w nocy z 22 na 23 kwietnia), członkowie Rady wywodzący się z ONR wydali fikcyjne, antydatowane rozkazy Dowództwa NSZ, jakoby podpisane przez "Żegotę", dotyczące zasadniczych zmian w funkcjonowaniu organizacji i jej dowodzeniu, oraz wprowadzające zmiany personalne na najwyższym szczeblu.

I tak ppłk Stanisław Nakoniecznikoff-Klukowski "Kmicic" został z dniem 21 kwietnia mianowany I zastępcą Dowódcy NSZ, a następnie - z dniem 22 kwietnia - pełniącym obowiązki Dowódcy NSZ.
21 kwietnia został zwolniony ze stanowiska płk dypl. Wacław Świeciński "Tuwar", natomiast rozkazem z 22 kwietnia zwolniono z pełnionej funkcji ppor. Wacława Pacholczyka "Adama Linowskiego". Trzeba dodać, że ppor. Pacholczyk był jedyną osobą w Dowództwie NSZ, która miała bezpośredni kontakt ze wszystkimi Okręgami i stałą łączność z terenem.

Jednocześnie ci sami przedstawiciele ONR wydali oświadczenie o rozwiązaniu Tymczasowej Rady Politycznej. Fakt ten pozwolił na zdemaskowanie fałszerstwa, bowiem w antydatowanym "Rozkazie specjalnym" z 22 kwietnia o powierzeniu dowództwa "Kmicicowi" zostało użyte pojęcie "Komisja Polityczna". Problem w tym, że takiego organu w NSZ i ich zapleczu politycznym nie było.
Dopiero w rozkazach z 29 kwietnia przedstawiciele strony ONR-owskiej opublikowali trzy kolejne komunikaty powołanej przez siebie "Rady Politycznej przy NSZ", natomiast w komunikacie nr 3 podano wyjaśnienie, jakoby TNRP uchwałą z 21 kwietnia powołała ową "Radę Polityczną", która miała się ukonstytuować 25 kwietnia i przejąć wszystkie jej kompetencje.
Było to działanie niezgodne z porządkiem prawno-organizacyjnym, obowiązującym w NSZ oraz oczywista fikcja. Jakiekolwiek bowiem zmiany w ramach TRNP wymagały uchwał podjętych większością 3/4 głosów, a to nie miało miejsca. TNRP była zaś sygnatariuszem porozumienia scaleniowego z AK z 7 marca 1944 r., i tylko jej przedstawiciele byli uznawani przez Komendanta Głównego AK.

Jedno było pewne - rozłam stał się faktem. Inna sprawa, że strona ONR-owska jako pierwsza objęła inicjatywę i podjęła się haniebnych działań, które wstrząsnęły całym polskim podziemiem.
Praktyki te zastosowano nie tylko w dowództwie NSZ, ale także w Prezydium TRNP. Członkowie wywodzący się ze Stronnictwa Narodowego zostali 25 maja oddani "pod sąd organizacyjno-polityczny". Dotyczyło to Zbigniewa Stypułkowskiego, sekretarza generalnego i Augusta Michałowskiego, kierownika Wydziału Wojskowego. Jednocześnie ONR-owcy stwierdzili, jakoby przedstawiciele SN "wyłączyli się z TNRP" co zostało przyjęte... "z ubolewaniem". Wydarzenia te oznaczały koniec działalności Tymczasowej Narodowej Rady Politycznej.

Na czele Rady Politycznej NSZ stanął Władysław Marcinkowski ps. "Jaxa". Jej członkami byli wyłącznie działacze Grupy "Szańca" wchodzący w skład tajnej Organizacji Polskiej (m.in. Kazimierz Gluziński, Jerzy Olgierd Iłłakowicz, Stanisław Kasznica, Otmar Wawrzkowicz).
W obliczu wkroczenia na wschodnie tereny Polski wojsk sowieckich, Rada Polityczna NSZ powołała 9 sierpnia 1944 r., w uzgodnieniu z Komendantem Głównym NSZ gen. bryg. Tadeuszem Jastrzębskim "Powałą" – Radę Polityczną NSZ-Zachód.
Przejęła ona zwierzchnictwo polityczne nad komendami Okręgów i oddziałami NSZ znajdującymi się na zachód od ówczesnej linii frontu wschodniego. Jej przewodniczącym został Kazimierz Gluziński ps. "Franciszek Górnicki". Następnego dnia zostało wydane zarządzenie nr 1/44, na mocy którego miała powstać Grupa Operacyjna Zachód, czyli późniejsza Brygada Świętokrzyska NSZ. Po zajęciu całości ziem polskich przez Armię Czerwoną, działalność Rady Politycznej NSZ-Zachód uległa likwidacji. W jej miejsce powstał Komitet Pomocniczy.

Koniec.






powrót do poprzedniej strony.


copyright 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion