Obóz koncentracyjny Stutthof (1).
Lokalizacja i założenie obozu.
Inicjatywa założenia obozu dla "niepożądanych elementów polskich" na terenie Wolnego Miasta Gdańska powstała bardzo wcześnie,bo już w lecie
1939 roku. Najprawdopodobniej miało to miejsce w sierpniu, choć niektóre źródła sugerują, że nawet i w lipcu tego roku.
Realizacja planów budowy ruszyła bardzo szybko pełną parą, bowiem już w połowie sierpnia z więzienia przy ulicy Schiesstange w Gdańsku,
skierowano do Stutthofu kilkunastu więźniów kryminalnych, rzemieślników (murarzy i cieśli), w celu wycięcia około 1 ha lasu, ogrodzenia tego
terenu, postawienia namiotów stożkowych oraz wiaty, pod którą miano zrobić kilka palenisk. Pieniądze na tę inwestycję przekazała policyjna
kasa gdańska, a suma, którą wyłożyła miała być wystarczająca dla funkcjonowania obozu do 1 kwietnia 1940 r.
W niemieckiej polityce eksterminacyjnej prowadzonej na Pomorzu Gdańskim, stosowanej wobec narodu polskiego, obóz w Sztutowie miał odegrać
niebagatelną rolę. Miał być, bowiem istotną i nierozłączną częścią ogólnych założeń polityki hitlerowskiej stosowanej wobec ludności polskiej
Pomorza Gdańskiego.
Wieś Stutthof, czyli Sztutowo, położona jest u nasady Mierzei Wiślanej. Miejsce pod obóz wybrane zostało nieco na zachód od wsi, w odległości
2 km od drugiej dużej wsi o nazwie Stegny. Naokoło miejsca założenia obozu rozciągał się las sosnowy, ciągnący się prawie przez 2 km, poprzez
wydmy, aż po brzeg morza. Klimat w tych stronach nie był specjalnie surowy. Teren położony nisko, najwyżej 1 metr powyżej poziomu morza,
miejscami zaś znajdował się w depresji. Okolica była podmokła, grunt miał cienką warstwę piasku, pod którym znajdowały się niezdrowe dla
organizmu człowieka bagna i torfowiska.
Położenie obozu w Stutthofie, odległego od Gdańska zaledwie o 36 km na wschód, w trójkącie wód, w poważny sposób utrudniało czy wręcz
uniemożliwiało podjęcie skutecznej ucieczki. Z jednej strony rzeka Nogat, z drugiej szeroko rozlana w tym miejscu Wisła stanowiły przeszkody
prawie nie do przebycia. Miejscowa ludność zamieszkująca wsie Sztutowo i Stegny była czysto niemiecka i wrogo nastawiona do więźniów. Często
pomagała ona w łapaniu zbiegów, wskutek czego większość ucieczek skończyła się fiaskiem.
Po założeniu obozu, w swojej początkowej wielkości, rozciągał się on na terenie o szerokości 350 i długości 900 m, biegnącym wzdłuż szosy
prowadzącej od Gdańska w kierunku na Królewiec. Pod względem komunikacyjnym jego położenie było bardzo dobre, bowiem łączność z Gdańskiem i
Elblągiem utrzymywano szosą, natomiast kolejka wąskotorowa gwarantowała kolejowe połączenie ze stacją w Nowym Dworze (Tiegenhof).
Brama wjazdowa do tzw. Starego Obozu.
Pierwszy transport do Stutthofu przybył 2 września 1939 r.
Byli to Polacy aresztowani w Gdańsku, w nocy z 31 sierpnia na 1 września. Po zatrzymaniu umieszczono ich w budynku szkolnym tzw. Victoria Schule
i w Starych Koszarach w Nowym Porcie. Liczba aresztowanych tej nocy wyniosła 1 500 osób. W dużej mierze byli to gdańszczanie aktywni w polskim
życiu kulturalnym i społecznym, urzędnicy administracji polskiej, działacze polscy z terenów Prus Wschodnich a także nauczyciele, prawnicy i inni.
Część tej grupy rozstrzelano zaraz po aresztowaniu, część zwolniono z aresztu, natomiast resztę po załadowaniu do autokarów wywieziono do nowo
powstałego obozu. Całością akcji dowodził SS-Hauptsturmführer Max Pauly, który 1 kwietnia 1940 r., został mianowany pierwszym komendantem obozu.
17 września 1939 r. przywieziono do obozu pierwszą grupę więźniów żydowskich (około 450 osób). W większości byli to Żydzi gdańscy aresztowani w
mieszkaniach i na tych ulicach, którymi miał przejeżdżać Hitler podczas swej wizyty w Wolnym Mieście.
Przez całą jesień oraz zimę 1939 r. trwało zwożenie materiałów budowlanych na teren obozu w celu dalszej jego rozbudowy. Jednocześnie przybywali
nowi więźniowie rekrutujący się przede wszystkim z ludności polskiej pochodzącej z terenów Pomorza Gdańskiego, którzy zostali uznani przez
władze niemieckie za szczególnie niebezpiecznych.
Rozbudowa obozu.
W okresie od 2 września 1939 do maja 1940 roku na powierzchni około 4 ha postawiono 10 baraków, które później otrzymały nazwę Starego Obozu.
Do października 1939 roku wybudowano dwa baraki dla więźniów. Pierwszy barak, noszący później numer VIII, postawiono z prawej strony bramy.
Po drugiej stronie placu wybudowano drugi, kilkuizbowy barak, oznaczony numerem I, późniejszy blok kobiecy. Pomiędzy nimi znajdowało się
pomieszczenie z prowizoryczną kuchnią. Barak dla właściwej kuchni oraz z magazynem żywnościowym oddano dopiero na początku 1940 roku.
Za kuchnią, na wysokości końca obu baraków wybudowano kryte ustępy z dwoma odsłoniętymi dojściami. Również umywalnie znajdowały się pod gołym
niebem.
19 kwietnia 1940 r. w obozie ukończono budowę baraków w drugiej części Starego Obozu - powstała izba szpitalna, warsztaty obozowe, magazyn
depozytów więźniów a także dodatkowe pomieszczenia mieszkalne.
Do listopada 1941 roku w Stutthofie numerowano poszczególne izby, a nie baraki. Izby zajmowane przez więźniów nosiły numery od 5 do 37. W
listopadzie tego roku wprowadzono numerację poszczególnych bloków za pomocą cyfr rzymskich; baraki w tzw. Starym Obozie otrzymały cyfry od I do
VIII. W tym czasie kanalizowano obóz, budowano ustępy i umywalnie w barakach. Jednocześnie zlikwidowane zostały umywalnie na wolnym powietrzu.
Pierwsze baraki w tzw. Starym Obozie.
Stary Obóz został zamknięty wysokim ogrodzeniem z drutu kolczastego. W celu zabezpieczenia się przed ewentualnymi ucieczkami więźniów postawiono
wzdłuż ogrodzenia 4 wieżyczki strażnicze z posterunkami SS, wyposażonymi w broń maszynową. Nocą oświetlały one silnymi reflektorami cały teren.
Do obozu prowadziła główna brama, zwana "Bramą śmierci", nad którą również znajdowała się wieżyczka strażnicza. Część więźniarska Starego Obozu
przedzielona była ponadto na dwie części ogrodzeniem z drutu kolczastego i bramą.
Poza terenem obozu więźniowie zbudowali chlewnie, obory, stajnie i klatki dla około 300 królików rasy angora. Ponadto obóz posiadał własną rzeźnię,
która zaopatrywała w mięso kuchnię SS-mańską. W czasie budowy obozu wzrastała liczba różnorodnych warsztatów obozowych. Był tam warsztat
malarski, meblarski, stolarski, elektrotechniczny, kuźnia. Ich funkcjonowanie związane było z powstawaniem coraz to nowych obiektów na terenie
obozu, jak również poza nim.
Budynek Komendantury - jego budowa pochłonęła setki ofiar.
Oprócz budowy właściwego obozu, przeznaczonego na pomieszczenia dla więźniów, wybudowano w latach 1940-1941 siedzibę dla władz SS. Przed bramą
obozu postawiono dwa baraki z przeznaczeniem na biura obozowe. W jednym z nich mieściła się kantyna, a w drugim biura administracji obozowej,
późniejszy Rapportabteilung (oddział raportowy).
Na miejscu Domu Starców wzniesiono gmach komendantury. Prace budowlane pod nadzorem Otto Neubauera trwały od 6 maja 1940 roku do października
1941 roku. Do budowy komendantury zorganizowano specjalne komando budowlane (Baukommando), zatrudniające około 200 więźniów. W nowo powstałym
budynku mieściły się biura obozowe, kasyno, kuchnia dla załogi oraz kwatery dla sztabu SS. Od połowy 1941 roku w budynku tym SS-Oberschnitt
Weichsel organizował szkolenia i kursy dla SS-manów z terenu Pomorza. W tym samym czasie więźniowie zbudowali murowany budynek wartowni SS,
garaże i willę dla komendanta obozu. Tę ostatnią postawiono obok dawnej leśniczówki, którą rozebrano w 1942 roku, a niedaleko niej stanął
budynek psiarni obozowej dla psów SS-mańskich. Ostatnim obiektem wybudowanym w tej części obozu był budynek Politische Abteilung (wydział
polityczny), którego budowę ukończono w 1942 roku.
W tym samym 1942 r. nastąpiło w historii Stutthofu kilka wydarzeń zamykających pierwszy okres jego funkcjonowania, a jednocześnie zmieniających
charakter i organizację życia obozowego. 22 lutego 1942 r. dotychczasowy Obóz dla Jeńców Cywilnych przemianowano na Państwowy Obóz Koncentracyjny.
1 września zmieniono także komendanta - Paulyego przeniesiono na inne stanowisko, a jego miejsce zajął w listopadzie Paul Werner Hoppe. Została
też wymieniona znaczna część załogi SS, zwłaszcza spośród oficerów i podoficerów z Komenndanturstab.
Wzrost liczebny obozu spowodował jego rozbudowę w tempie nieporównanie większym niż to miało miejsce dotychczas. Zaplanowano i rozpoczęto
wówczas budowę tzw. Nowego Obozu zlokalizowanego na północ od Starego.
Pierwszy odcinek Nowego Obozu budowany był w latach 1942-1943. W pierwszej kolejności rozpoczęto budowę 30 baraków. Były one stawiane z
prefabrykowanych elementów, wykonanych obok obozu na placu budowlanym. Prace nadzorowała niemiecka firma Epp. Baraki były ustawione w trzech
rzędach, po 10 w każdym. Pięć z pierwszego i pięć z drugiego rzędu od strony wschodniej przeznaczono na warsztaty DAW. Były one oddzielone od
pozostałych baraków ogrodzeniem, przez które przepływał prąd pod wysokim napięciem.
Ich budowę zakończono w styczniu 1943 roku. Mieściły się w nich warsztaty: kuśnierski, krawiecki, tkacki, szewski, rymarski, reperacji rowerów.
Nie otrzymały one numeracji. Pozostałe, przeznaczone dla więźniów, zostały ponumerowane od I do XX. Barak XI przeznaczony był na kantynę obozową,
barak XIV na kwarantannę, barak XVI na tymczasową kuchnię wraz z podręcznym magazynem żywnościowym. Teren nowo wybudowanego obozu otoczono
podwójnym ogrodzeniem z drutu kolczastego, przy czym zewnętrzne ogrodzenie było pod wysokim napięciem.
Plan Stutthofu z 1942 roku.
Po ustawieniu baraków rozpoczęto budowę dróg, kanalizacji i wodociągów. Wybudowano dwie stacje pomp: jedną na północ, drugą na zachód od obozu.
Na wschód od niego powstała strzelnica; na której sprawdzano karabiny; zreperowane przez więźniów.
Równolegle z budową Nowego Obozu na zachód od Starego Obozu trwała budowa koszar dla załogi wartowniczej. Oficerowie i starsi podoficerowie
mieszkali w gmachu komendantury. Koszary znajdowały się na skraju obozu wsi Stegna. Był to budynek parterowy, murowano-drewniany. Nowe koszary
zostały zajęte przez 1 i 3 kompanię wartowniczą 28 marca 1943 roku, a 2 i 4 kompania przeniosła się do nich 19 kwietnia tegoż roku.
Pomiędzy koszarami a Starym Obozem znajdował się plac budowlany, na którym, obok magazynów materiałów budowlanych, postawiono barak dla
pracowników cywilnych z firm pracujących na terenie obozu. Przez połowę 1943 i prawie cały 1944 r., trwała budowa centralnych magazynów
Effektenkammer, w których przechowywano rzeczy odbierane więźniom. Równocześnie budowano wielką łaźnię i główną kuchnię.
Budowę magazynów zakończono na jesieni 1944 roku, natomiast budynek kuchni został w pełni ukończony w końcu tego roku, ale nie oddano go do
użytku z powodu braku pełnego wyposażenia.
Stutthof w szczytowym momencie swojej rozbudowy - rok 1944 rok.
Z początku roku 1944 ukończono w Stutthofie tzw., Obóz Specjalny, odległy od głównego obozu około 1,5 km. Sonderlager oprócz linii drutów
otoczony był wysokim, 5 metrowym murem. Dostęp do niego był zakazany, więźniów donoszących żywność dopuszczano tylko do bramy. Funkcję nadzorczą
nad Sonderlagrem sprawował SS-Oberscharführer Ewald Foth (w późniejszym czasie komendant obozu żydowskiego).
Brama wejściowa do tzw. Obozu Specjalnego.
W lipcu i sierpniu 1944 roku trwała budowa baraków na północ od Nowego Obozu. Zamierzano tam umieścić więźniów pochodzących z licznych
transportów, które nadchodziły latem tego roku. W ciągu jednego miesiąca zbudowano 10 baraków. Otrzymały one numery od XXI do XXX. Ogrodzone
drutem pod wysokim napięciem otrzymały nazwę Obozu Żydowskiego (Judenlager).
W okresie od 2 września 1939 do końca 1944 roku obszar obozowy stale się powiększał, 2 września 1939 roku zajmował powierzchnię 0,5 ha, po
wybudowaniu Starego Obozu już około 12 ha, a w grudniu 1944 roku osiągnął wielkość 120 ha.
Obóz gwałtownie zaczął się rozbudowywać w latach 1942-1943, co było wynikiem przejęcia go przez Inspektorat Obozów Koncentracyjnych w
Oranienburgu. Miał podlegać stałej rozbudowie, o czym świadczą przysyłane plany sytuacyjne rozbudowy obozu. Plany te nie doczekały się
realizacji, ale gdyby do niej doszło, mógłby on pomieścić o kilkadziesiąt tysięcy więźniów więcej.
Obóz.
Początkowo obóz w Stutthofie, pomimo usilnych starań niemieckich władz lokalnych, nie był uznawany za państwowy obóz koncentracyjny. Do 1
kwietnia 1940r. był on tylko jednym z licznych obozów dla jeńców cywilnych utworzonych na Pomorzu Gdańskim i w Prusach Wschodnich.
Obozem centralnym stał się wraz z nominacją Maxa Paulyego na komendanta (1 kwietnia 1940 r). Odtąd zaliczono go do grupy obozów przejściowych
(Durchgangslager).
Ostateczna decyzja w sprawie zatwierdzenia Stutthofu jako Konzentrazionlager zapadła po wizycie Himmlera 23 listopada 1941 r. Oficjalne
utworzenie KL dokonało się 20 lutego 1942 r., kiedy to nakazano przynależność obozu do gdańskiej placówki Policji. W praktyce zależność władz
obozowych nie zmieniła się prawie w ogóle, bowiem obóz nadal podlegał SS-Gruppenführerowi Richardowi Hildebrandtowi, Wyższemu Dowódcy SS i
Policji w Okręgu Gdańsk-Prusy Zachodnie.
Himmler podczas wizytacji Stutthofu. Po tej wizycie zapadł decyzja o przemianowanie Obozu dla Jeńców
Cywilnych na obóz koncentracyjny.
Załoga SS.
Ustalenie składu załogi obozowej, zwłaszcza w początkowym okresie istnienia obozu nastręcza wielu kłopotów, bowiem większość kadr była
wymieniana i to trzykrotnie. Biorąc ten fakt pod uwagę trzeba stwierdzić, że podane poniżej zestawienie może zawierać błędy lub być niepełne.
Braki te spowodowane są dużymi lukami w dokumentacji.
Skład osobowy załogi SS w KL Stutthof:
Komendanci:
1. SS-Sturmbannführer Max Pauly - 01.04.1940 - oficjalnie do 31.08.1942 r., w zachowanych dokumentach po raz ostatni wystepuje jako komendant 24.08.1942 r.
2. SS-Sturmbannführer Paul-Werner Hoppe - 31.08.1942 - 04.04.1945 r.
3. SS-Hauptsturmführer Paul Ehle - 04.04.1945 - 09.05.1945 r. Formalnie nadal był dowódcą 3. Kompanii wartowniczej, brak dokumentów ptwierdzających zwolnienie Hoppe`go ze stanowiska komendanta i powołujacych na to stanowisko P.Ehle.
Wydział I - Komendantura
Adiutanci:
1. SS-Obersturmführer Erich Müller - ??.01.1942 - 14.12.1943 r.
2. SS-Untersturmführer Walter Unger - 15.12.1943 - 15.06.1944 r.
3. SS-Oberscharführer Josef Stahl - 15.06.1944 - 04.04.1945 r.
Wydział II - Politische Abteilung-(Wydział Polityczny):
Kierownicy:
1. SS-Sturmscharführer und Kriminal-Sekretar Fischer - w dokumentach występuje w okresie od 26.09.1942 do 06.11.1942 r.
2. SS-Sturmscharführer und Kriminal-Sekretar Friedrich Mahlstedt - w dokumentach występuje po raz pierwszy od 18.02.1943 r.,
kierownikiem Politische Abteilung był do 08.05.1944 r.
3. SS-Hauptscharführer und Kriminal-Sekretar Bruno Bark - od 08.05.1944 do 05.06.1944 r.
4. SS-Untersturmführer und Kriminal-Sekretar Erich Thun - od 06.06.1944 do 04.04.1945 r.
Funkcjonariusze:
SS-Unterscharführer Rürrke (pisany też jako Rurke) - czerwiec - grudzień 1942 r.
SS-Oberscharführer Bernard Lüdtke
SS-Unterscharführer Kurt Kennig
SS-Unterscharführer ? Fritschke
SS-Oberscharführer Kurt Gräber (fotograf)
Wydział III - Obóz.
I.Schutzhaftlagerführer:
SS-Hauptsturmführer Theodor Meyer - 30.05.1942 - 04.04.1945 r.
II.Schutzhaftlagerführer:
1. SS-Obersturmführer Alfred Driemel - 31.05.1942 - do wiosny 1943 r. (w czerwcu 1943 r. już go w obozie nie było).
2. SS-Hauptsturmführer Ernst Sette - 03.07.1944 - 04.04.1945 r., z przerwą od 5 do 24.08.1944 r., kiedy był komendantem podobozu w Potulicach.
I. Rapportführer:
1. SS-Unterscharführer Leopold Wanninger - ??.01.1942 - 28.12.1942 r.
2. SS-Oberscharführer Arno Chemnitz - 02.02.1943 - 04.04.1945 r.
II. Rapportführer:
1. SS-Oberscharführer Arno Chemnitz - 16.12.1942 - 02.02.1943 r.
2. Kupfer (z Wehrmachtu) - od połowy 1944 r.
Wydział III a - Zatrudnienie.
Kierownicy:
SS-Obersturmführer Alfred Dittman - od ??.01.1942 do 31.10.1942 r.
SS-Oberscharführer Hans Brüner - od 31.10.1942 do przełomu czerwca i lipca 1943 r.
SS-Rottenführer Werner Reiss - przełom czerwca i lipca 1943 do 04.04.1945 r.
Wydział IV - Administracja.
Kierownicy:
1. SS-Obersturmführer Engelbrecht von Bonin - od ??.01.1942 do 31.10.1943 r. oraz już jako SS-Hauptsturmführer od 30.05.1944 do 04.04.1945 r.
2. SS-Hauptsturmführer Wilhelm Vogler - od 01.11.1943 do 30.05.1944 r.
Wydział V Lekarz obozowy.
SS-Obersturmführer Dr Johannes Otto - 01.11.1941 do końca kwietnia 1942 r.
SS-Hauptsturmführer Dr Otto Heidl - od 28.04.1942 do 04.04.1945 r.
Lekarze SS:
SS-Hauptsturmführer Dr Willy Jobst
SS-Oberscharführer Dr Werner von Schenk
SS-Untersturmführer Dr Ernst Wedel, Dentysta obozowy.
Załoga wartownicza:
Większość członków załogi SS obozu w Sztutowie stanowili Niemcy gdańscy, choć nie było to regułą, bowiem niektórzy z nich pochodzili z Łotwy, Litwy,
Estonii, Rumunii i Kroacji. Lwia część tej grupy reprezentowała środowisko drobnomieszczańskie.
Na temat liczebności, zachowało się nieco interesujących danych dotyczących stanu z 1942 r. Są to raporty miesięczne szefa Wydziału Administracyjnego
SS-Obersturmführera Engelbrechta von Bonina, dzielącego załogę SS na następujące grupy:
- Kommendanturstab,
- kompanie wartownicze, czyli tzw. Nachtruppen
- personel przydzielony (głównie sanitarny).
Z raportów tych wynika, że w 1942 r. w sztabie Komendantury było 5-8 oficerów i od 55 do 59 podoficerów (SS-Unterführerów).
Kompanie wartownicze liczyły wówczas 3-4 oficerów i 12 podoficerów. Dokumenty te dotyczą wyłącznie stanu z 1942 r., czyli okresu poprzedzającego
rozpoczęcie wielkiej rozbudowy obozu.
Ciekawym zjawiskiem jest fakt, iż w planach przewidziana była dla Stutthofu większa ilość etatów oficerskich i esesmańskich, niż w tym okresie
wykorzystywano. I tak ilość etatów oficerskich np.:
- w Kommendanturstab wyliczono na 12.
- etatów w kompaniach wartowniczych - 9. Załoga wartownicza miała liczyć 450 ludzi, a w rzeczywistości liczyła 424.
W 1944 r. cała załoga wartownicza liczyła ponad 800 żołnierzy i oficerów, z czego 160 tworzyło wspomniany już Komendanturstab. Ponadto każdy
podobóz (liczba ich w 1944 r. znacznie wzrosła) miał swoją załogę SS. Właściwą straż centralnego obozu pełniło ponad 600 esesmanów, wchodzących
w skład 4 kompanii, nazwanych postenami. Pełnili oni służbę na posterunkach wokół obozu, a także towarzyszyli więźniom jako eskorta do pracy
poza nim. W nocy pilnowali obozu na wieżyczkach strażniczych uzbrojonych w karabiny maszynowe.
Posteni rekrutowali się głównie (podobnie jak cała załoga SS) z Niemców gdańskich. W 1944 r. do załogi wartowniczej Stutthofu dołączyła grupa
100 Łotyszów i kilkudziesięciu Ukraińców, umundurowanych na czarno i wykorzystywanych jako jednostki pomocnicze dla wartowników niemieckich.
W czerwcu załoga wartownicza została wzmocniona 500 żołnierzami Wehrmachtu. Utworzono z nich Wehrmachts-Ausbildungs-Batallion, składajacy się z czterech kompanii. Dowódcą został SS-Hauptsturmführer Richard Reddig, pozostałe funkcje objęli oficerowie Wehrmachtu. 06.07.1944 r. batalion został przemianowany na II SS-Wachbataillon KL Stutthof a jego cztery kompanie utworzyły kompanie nr. 5, 6, 7, 8. Wszyscy żołnierze zostali wcieleni do Waffen-SS.
Dowódcami poszczególnych kompannii wartowniczych byli:
1. kompania
SS-Obersturmführer Erich Gust - od 10.1941 do 19.05.1942 r.
SS-Hauptsturmführer - Richard Reddig - od 20.05.1942 do 04.04.1945 r.
2. kompania
SS-Obersturmführer Kurt Mathesius - od 10.1941 do 18.03.1944 r.
SS-Hauptsturmführer Richard Reddig - od 18.03.1944 do 06.06.1944 r.
SS-Hauptsturmführer Paul Ehle - od 06.06.1944 do 02.07.1944 r.
SS-Hauptsturmführer Haufschild - od 03.07.1944 do 04.04.1945 r.
3. kompania
SS-Hauptsturmführer Paul Ehle - od 10.1941 do 03.12.1944 r.
SS-Hauptsturmführer Oleschakewitz - od 04.12.1944 do 04.04.1945 r.
4. kompania - szkolna
SS-Hauptsturmführer Richard Reddig - od 01.01.1943 do 22.05.1943 r.
SS-Hauptsturmführer Richard Reddig od 29.05.1943 do 28.07.1944 r.
II SS-Wachbataillon
SS-Hauptsturmführer Richard Reddig - od 29.06.1944 do 06.09.1944 r.
5. kompania
SS-Hauptsturmführer Hans Jakobi - od 29.06.1944 do 06.09.1944 r.
6. kompania
SS-Hauptsturmführer Tschesny - od 29.06.1944 do 06.09.1944 r.
7. kompania
SS-Hauptsturmführer Oskar Schwanke - od 29.06.1944 do 06.09.1944 r.
8. kompania
SS-Hauptsturmführer Karol Chlebus - od 29.06.1944 do 06.09.1944 r.
06.09.1944 r. rozwiazano II SS-Wachbataillon KL Stutthof (wcześniej rozwiązano też 4. kompanię szkolną).
Od 6 września 1944 r. załoga wartowniacza składała się z trzech kompanii wartowniczych, dużo liczniejszych niż dostychczas.
Wizyta Himmlera w Stutthofie. Komendant Max Pauly przedstawia Himmlerowi oficerów SS.
Od lewej do prawej stoją:
SS-Obersturmführer: A. Schwartz, A. Dittmann, dr Otto, Oertli, Polizeiinspektor Niemann
oraz SS-Untersturmführer:
K. Mathesius, von Bonin. O. Neubauer.
nastepna strona
Powrót do spisu treści.
|